Αξιολόγηση θρέψης σε υγιείς μετεμμηνοπαυσιακές Ελληνίδες: μελέτη της παρέμβασης με μοντέλο μεσογειακού τρόπου ζωής σε δομικούς και λειτουργικούς δείκτες υπο-ομάδας παχύσαρκων γυναικών

Abstract

Introduction: Menopause set women at high risk of developing chronic diseases such as obesity and certain cardiovascular diseases. However, there is lack of studies that have been conducted in a population of postmenopausal women, in order to assess the effect of diet on structural and functional vascular function indices. Aim: The main aim of this dissertation was to evaluate eating habits in a group of healthy postmenopausal women. At the same time, investigation of the existing relationship between the Mediterranean lifestyle and outcomes of structural and functional arterial indices in a subgroup of postmenopausal women constituted further study objective. Methods: Study sample was consisted of 638 postmenopausal women recruited from Menopause Clinic of Aretaieio Hospital of Athens. Eligible were women, who had FSH >25 mIU/mL and estradiol <50 pg/mL, after 12 consecutive months without menses. Basic demographic characteristics, medical and menstrual history were recorded from all study participants. Physical activity was assessed by International Physical Activity Questionnaire, dietary intake was assessed by a validated semi-quantitative food frequency and adherence to Mediterranean diet was evaluated through Mediterranean Dietary Score. Finally, anthropometric, biochemical and hormone characteristics were assessed and a standardized physical examination was conducted for each participant. Results: Mean age of participants was 57.7±7.6 years and BMI was 27.9 ± 5.0 kg/m2. According to MedDietScore, mean adherence to Mediterranean diet was 36.1 ±4.7. Mediterranean diet was negatively associated with BMI and waist circumference in study sample, after controlling for potential confounders. Particularly, high and medium adherence to Meditteranean diet were statistically significant related to lower obesity indices, greater physical activity level and higher education level, compared to menopausal women with low adherence to this dietary pattern. When Principal Component Analysis was applied in a sub-sample of 481 women, 8 dietary patterns were extracted. A pattern characterized by high consumption of dietary fibers and complex carbohydrates was negatively associated with BMI and waist circumference, after controlling for potential confounders. Also, an unhealthy pattern was positively associated with BMI and waist circumference, after controlling for potential confounders. Regarding arterial stiffness, coffee/tea consumption was found to be strongly inversely associated with PWV (r=-0.233, p<0.001) in postmenopausal women. Moreover, dietary intake of refined starches was positively related to IMT of ccca (r=0.116, p=0.04). Specifically, multivariate linear regression showed that consumption of nuts and coffee/tea were negatively associated with CCIMT (b-coefficient=-0.018, p=0.05) and PWV (b-coefficient=-0.327, p=0.002), respectively. On the other hand, there was strong positive association between consumption of potatoes and IMT of ccca (b-coefficient=0.106, p<0.001). Conclusions: The existence of different dietary patterns was associated, positively or negatively, with body weight and waist circumference in postmenopausal women. Mediterranean diet is highly protective in modifying indices of obesity among menopausal women. Specific parameters of dietary patterns were strongly related to obesity and vascular function indices.

Εισαγωγή: Η εμμηνόπαυση θέτει τις γυναίκες σε υψηλό κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων, όπως παχυσαρκία και καρδιαγγειακά νοσήματα. Παρόλα αυτά, εξαιρετικά λίγες μελέτες έχουν διεξαχθεί σε πληθυσμό μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών με σκοπό την εκτίμηση της επίδρασης της διατροφής σε δομικούς και λειτουργικούς δείκτες αγγειακής λειτουργίας. Σκοπός: Κύριο σκοπό της παρούσας διατριβής αποτέλεσε η αξιολόγηση των διατροφικών συνηθειών μιας ομάδας υγιών μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών. Παράλληλα, η διερεύνηση της υπάρχουσας σχέσης μεταξύ του Μεσογειακού τρόπου ζωής και της έκβασης δομικών και λειτουργικών αρτηριακών δεικτών σε υπο-ομάδα γυναικών αποτέλεσε επιπρόσθετο στόχο. Μεθοδολογία: Δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 638 γυναίκες που προσήλθαν στο εξωτερικό ιατρείο Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης του Αρεταίειου Νοσοκομείου Αθηνών. Κριτήρια ένταξης ήταν η ύπαρξη εμμηνόπαυσης, δηλαδή απουσία έμμηνου ρύσεως για τουλάχιστον 12 συνεχόμενους μήνες και επίπεδα FSH >25 mIU/mL και οιστραδιόλης <50 pg/mL. Καταγράφηκαν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά και το ιατρικό και γυναικολογικό ιστορικό των γυναικών. Επίσης, πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση της σωματικής δραστηριότητας μέσω του International Physical Activity Questionnaire και διατροφική αξιολόγηση μέσω έγκυρου ερωτηματολογίου συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων και υπολογίστηκε η προσκόλληση στη μεσογειακή δίαιτα μέσω του δείκτη MedDietScore. Τέλος, μετρήθηκαν ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά, πραγματοποιήθηκε κλινική εξέταση και αξιολογήθηκαν βιοχημικοί και ορμονικοί δείκτες. Αποτελέσματα: Η μέση ηλικία του δείγματος ήταν 57,7 ±7,6 έτη, ενώ ο ΔΜΣ ήταν 27,9 ± 5,0 kg/m2. Η μέση προσκόλληση στη μεσογειακή δίαιτα των συμμετεχουσών, σύμφωνα με το MedDietScore ήταν 36,1 ±4,7. Από την εφαρμογή πολλαπλής λογιστικής παλινδρόμησης παρατηρήθηκε ότι η Μεσογειακή δίαιτα σχετίστηκε αρνητικά με το ΔΜΣ και την περιφέρεια μέσης των γυναικών του δείγματος, μετά από προσαρμογή για συγχυτικούς παράγοντες. Ειδικότερα, οι γυναίκες υψηλής και μέτριας προσκόλλησης στη Μεσογειακή δίαιτα είχαν σημαντικά χαμηλότερους δείκτες παχυσαρκίας, υψηλότερο επίπεδο φυσικής δραστηριότητας και υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, σε σύγκριση με τις γυναίκες χαμηλής προσκόλλησης στο συγκεκριμένο διαιτητικό πρότυπο. Παράλληλα, μετά την εφαρμογή της Principal Component Analysis σε υπο-ομάδα 481 γυναικών του δείγματος δημιουργήθηκαν 8 διατροφικά πρότυπα, εκ των οποίων ένα διατροφικό πρότυπο πλούσιο σε διαιτητικές ίνες και σύνθετους υδατάνθρακες σχετίστηκε αρνητικά με το ΔΜΣ και την περιφέρεια μέσης των γυναικών, ενώ ένα ανθυγιεινό διατροφικό πρότυπο σχετίστηκε θετικά με το ΔΜΣ και την περιφέρεια μέσης των γυναικών, μετά την προσαρμογή για συγχυτικούς παράγοντες. Αναφορικά με την αγγειακή λειτουργία, παρατηρήθηκε σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ της ταχύτητας σφυγμικού κύματος αρτηρίας και της κατανάλωσης ροφημάτων καφέ/τσαγιού (r=-0.233, p<0.001). Ακόμη, παρατηρήθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ του πάχους κοινής καρωτίδας και της κατανάλωσης επεξεργασμένων δημητριακών (r=0.116, p=0.04). Έπειτα από πολλαπλή γραμμική παλλινδρόμηση, η κατανάλωση ξηρών καρπών και ροφημάτων καφέ/τσαγιού σχετίστηκαν σημαντικά αρνητικά με το πάχος κοινής καρωτίδας (b-coefficient=-0.018, p=0.05) και την ταχύτητα σφυγμικού κύματος (b-coefficient= -0.327, p=0.002), αντίστοιχα. Ενώ, η κατανάλωση πατάτας σχετίστηκε σημαντικά θετικά με το πάχος κοινής καρωτίδας (b-coefficient=0.106, p<0.001). Συμπεράσματα: Η ύπαρξη διαφορετικών διατροφικών προτύπων σχετίστηκε, θετικά ή αρνητικά, με το σωματικό βάρος και την περιφέρεια μέσης στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Ειδικότερα, παρατηρήθηκε προστατευτική δράση της Μεσογειακής δίαιτας στους δείκτες παχυσαρκίας και η ύπαρξη σημαντικής συσχέτισης μεταξύ ορισμένων διατροφικών συνηθειών και δεικτών αγγειακής λειτουργίας