Αξιολόγηση της ποιότητας ζωής μετά από ανοικτές και λαπαροσκοπικές εκτομές παχέος εντέρου: συγκριτική μελέτη

Abstract

Colorectal cancer is one of the most common malignancies in the western world. Irrespectively of the chosen therapeutic procedures, the short and long term effect on the health related quality of life (HRQOL) remains. Disease symptoms such as pronounced body weight loss, fatigue and the adverse reactions of the therapy used can negatively influence the patients and restrict their abilities. Additionally, appearance issues and emotional distress undergo important alterations.Nowadays, laparoscopic surgery plays an important role in the therapy of colorectal cancer, since it has been proven to be a safe and effective alternative, with important advantages such as shorter duration of postoperative hospitalization, fastest colon mobilization and reduced postoperative pain levels.The aim of the present study was to comparatively evaluate the effect of laparoscopic and open colectomy in HRQOL in a group of Greek colorectal cancer patients. Additional aims were the evaluation of potential aggravating factors that affect pre- and postoperatively HRQOL, such as sex, age, disease stage and chemotherapy, as well as the comparative analysis of laparoscopic versus open rectum resection in sexual function of rectal cancer patients.Patients with open or laparoscopic resection for colon and rectal cancer were included in the study. All patients were evaluated for HRQOL with the use of the SF-36, EORTC QLQ-CR30 and QLQ-CR29, and Gastrointestinal Quality of life Index (GIQLI) questionnaires at baseline and at 1, 3, 6 and 12 months postoperatively. Additionally, rectal cancer patients were evaluated for sexual dysfunction with the use of International Index of Erectile Function (IIEF).177 patients who underwent open colectomy (mean age 69,7 years + 11,36 years) και 85 patients who underwent laparoscopic colectomy (mean age 69,11 years + 10 years) were included in the study. HRQOL in the total patient population was temporarily reduced in specific domains of SF 36 and CR30 questionnaires 1 month after surgery. This was followed by a gradual amelioration which led to significant better levels of total HRQOL and of most sub parameters in comparison to baseline status at 3, 6 and 12 months postoperatively.During comparison of laparoscopic versus open colectomy, laparoscopic approach showed a significant advantage in general health (GH) and RLPH of the SF 36 questionnaire at 3 months postoperatively. Similar results were shown through the rest of questionnaires, with better emotional status (GIQLI) and less pain (CR29) at 1 month postoperatively. However, the above differences were not present during further follow up.In an effort to evaluate potential aggravating factors irrespective of surgical approach, female sex showed lower emotional, physical function and total health parameters preoperatively (SF 36 and GIQLI) as well as at 1 month postoperatively (GIQLI). The above parameters showed no significant differences between men and women at 3, 6 and 12 months postoperatively. Younger patients (<70 years old) presented with better pre- and postoperative physical health and function. However, interesting is the fact that older patients showed comparatively better emotional status and GH at 3 months postoperatively. This finding could be explained through worse psychological burden of the younger patients at the first postoperative months. Chemotherapy administration led to lower GH (SF 36) at 6 months.Similar behavior was observed in a sub analysis of the patients who underwent laparoscopic surgery. Patients initially worsened (at 1 month) and subsequently gradually improved above baseline levels in most HRQOL domains. Additionally, a negative impact of male sex, advanced disease stage and chemotherapy and older age was observed. However, most differences were eliminated at 12 months postoperatively, with the sole exception of male patients, who still presented with worse levels of HRQOL in 5 out of 8 SF 36 domains and in 5 domains of the GIQLI questionnaire at 12 months.Lastly, in the subgroup of rectal cancer patients (56 patients) incidence of new sexual dysfunction at 3 months postoperatively was 66.6%. The numbers of patients with sexual dysfunction did not differ significant preoperatively and at 3 months postoperatively between laparoscopic and open surgical approach, although there was a trend towards better results for laparoscopic patients at 6 months. No significant differences were observed at the total IIEF score and at all its sub domains between the 2 groups preoperatively, at 3 and at 6 months. A possible aggravating factor for sexual dysfunction was advanced disease, since T3 and T4 tumors presented with a worse IIEF score preoperatively and lower sexual desire at 3 and 6 months. Initial scores were also worse for patients who eventually underwent chemotherapy and for those who underwent adjuvant radiotherapy. All above statistical differences were maintained only for sexual desire for chemotherapy patients at 3 months and for radiotherapy patients at 3 and 6 months.To conclude, HRQOL of patients who underwent surgery for colorectal cancer significantly ameliorated in the long term, with a short term superiority of laparoscopic approach at 1 and 3 months postoperatively, which however is no longer present in the long term (6 and 12 months). Possible aggravating factors are older age, chemotherapy and advanced disease, but their influence also diminishes at 1 year postoperatively. Sexual dysfunction was an important postoperative problem for rectal cancer patients, without a significant superiority of laparoscopic approach in this small group of patients.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί μία από τις συχνότερες κακοήθειες στο Δυτικό κόσμο. Ανεξάρτητα από το είδος της εκάστοτε εφαρμοζόμενης θεραπείας+, είναι αξιοσημείωτη η βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη επίπτωσή της στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Συμπτώματα της νόσου όπως η εκσεσημασμένη απώλεια βάρους και η αδυναμία αλλά και οι ανεπιθύμητες ενέργειες της θεραπείας, είναι δυνατό να επιβαρύνουν τους ασθενείς και να περιορίσουν τις δραστηριότητές τους. Επιπλέον, χαρακτηριστικά της εξωτερικής εμφάνισης, η σεξουαλική δραστηριότητα και ψυχολογικοί παράγοντες, όπως η αισιοδοξία για το μέλλον, συχνά υφίστανται αξιοσημείωτες μεταβολές.Στις μέρες μας, η λαπαροσκοπική χειρουργική, διαδραματίζει ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο στη θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου, καθώς έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί ασφαλή και αποτελεσματική χειρουργική προσέγγιση της συγκεκριμένης νόσου, με πλεονεκτήματα όπως η μικρότερη διάρκεια μετεγχειρητικής νοσηλείας, η ταχύτερη κινητοποίηση του εντέρου και το μειωμένο μετεγχειρητικό άλγος συγκριτικά με την ανοικτή προσπέλαση.Σκοπός της παρούσας μελέτης αποτελεί η συγκριτική ανάλυση της επίδρασης λαπαροσκοπικών και ανοικτών κολεκτομών στην ποιότητα ζωής ασθενών του Ελληνικού πληθυσμού. Επιπλέον, στόχοι της μελέτης αποτελούν η ανάλυση παραγόντων που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής προ- και μετεγχειρητικά, όπως το φύλο, η ηλικία, το στάδιο νόσου και η λήψη ή μη χημειοθεραπείας, καθώς και η συγκριτική ανάλυση των επιδράσεων της ανοικτής και λαπαροσκοπικής εκτομής του ορθού στην σεξουαλική λειτουργία αρρένων με καρκίνο ορθού.Στη μελέτη συμπεριλήφθησαν ασθενείς που υποβλήθηκαν σε ανοιχτή και λαπαροσκοπική εκτομή για καρκίνο παχέος εντέρου ή ορθού. Οι ασθενείς αξιολογήθηκαν για την ποιότητα ζωής με τη χρήση των εξειδικευμένων ερωτηματολογίων SF-36, EORTC QLQ-CR30 και QLQ-CR29, και Gastrointestinal Quality of life Index (GIQLI), προεγχειρητικά, καθώς και στους 1, 3, 6 και 12 μήνες μετεγχειρητικά. Επιπροσθέτως, οι ασθενείς με καρκίνο ορθού αξιολογήθηκαν για σεξουαλική δυσλειτουργία με την χρήση του ερωτηματολογίου International Index of Erectile Function (IIEF).177 ασθενείς με ανοιχτή κολεκτομή (μέση ηλικία 69,7 έτη + 11,36 έτη) και 85 ασθενείς με λαπαροσκοπική κολεκτομή (μέση ηλικία 69,11 + 10 έτη) συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη. Η ποιότητα ζωής στο σύνολο των ασθενών επιδεινώθηκε προσωρινά σε συγκεκριμένους τομείς των ερωτηματολογίων SF-36 και CR30 στον 1ο μετεγχειρητικό μήνα, ακολουθούμενη από σταδιακή βελτίωση, η οποία οδήγησε στους 3, στους 6 και στους 12 μήνες σε σημαντικά καλύτερα επίπεδα της συνολικής ποιότητας ζωής και των επιμέρους παραγόντων της σε σύγκριση με την προεγχειρητική περίοδο.Κατά τη σύγκριση της λαπαροσκοπικής με την ανοιχτή μέθοδο, παρατηρήθηκε μια σαφής υπεροχή της λαπαροσκοπικής προσέγγισης στην αξιολόγηση της «γενικής κατάστασης υγείας» και RLPH μέσω του ερωτηματολογίου SF36 στους 3 μήνες μετεγχειρητικά. Παρόμοια αποτελέσματα εμφανίζονται μέσω των λοιπών ερωτηματολογίων, με σαφώς καλύτερη ψυχολογική κατάσταση των λαπαροσκοπικών ασθενών (GIQLI) και λιγότερο πόνο (CR29) στον 1 μήνα μετεγχειρητικά. Ωστόσο, οι ανωτέρω διαφορές δεν διατηρούνται για το μετέπειτα χρονικό διάστημα παρακολούθησης.Σε μια προσπάθεια εκτίμησης πιθανών επιβαρυντικών παραγόντων ανεξαρτήτως της χειρουργικής προσέγγισης, φάνηκε ότι το φύλο παίζει σημαντικό ρόλο προεγχειρητικά, με τις γυναίκες να παρουσιάζουν χειρότερα επίπεδα ψυχολογικής και συνολικής κατάστασης υγείας όπως και φυσικής λειτουργικότητας (SF 36 και GIQLI), καθώς και στον 1 μήνα μετεγχειρητικά μέσω του GIQLI. Οι ανωτέρω διαφορές δεν διατηρήθηκαν στη μακροχρόνια μετεγχειρητική παρακολούθηση (3, 6 και 12 μήνες). Οι νεώτεροι ασθενείς (<70 ετών), παρουσίασαν ως αναμενόταν υπεροχή σε τομείς της φυσικής υγείας και λειτουργικότητας τόσο προεγχειρητικά όσο και μετεγχειρητικά. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ωστόσο το γεγονός ότι οι ηλικιωμένοι ασθενείς εμφανίζουν καλύτερη ψυχολογία και συνολική υγεία στους 3 μήνες μετεγχειρητικά, κάτι το οποίο ενδεχομένως να σχετίζεται με τη μεγαλύτερη ψυχολογική επιβάρυνση από το χειρουργείο στους νεότερους ασθενείς. Η χορήγηση χημειοθεραπείας οδήγησε σε χαμηλότερη συνολική κατάσταση υγείας στους 6 μήνες (SF 36).Σε μια υποανάλυση της ομάδας ασθενών με λαπαροσκοπική αντιμετώπιση παρατηρήθηκε παρόμοια συμπεριφορά με το σύνολο του πληθυσμού, με αρχική επιδείνωση στον 1 μήνα και μετέπειτα σταδιακή βελτίωση σε σχεδόν όλες τις παραμέτρους των ερωτηματολογίων. Στη λαπαροσκοπική ομάδα παρατηρήθηκε επιπλέον συσχέτιση του ανδρικού φύλου, του προχωρημένου σταδίου νόσου, της λήψης χημειοθεραπείας και της μεγαλύτερης ηλικίας με χειρότερη ποιότητα ζωής μετεγχειρητικά. Ωστόσο, οι ανωτέρω διαφορές εξαλείφθηκαν στους 12 μήνες μετεγχειρητικά, με εξαίρεση τους άνδρες που συνέχιζαν να παρουσιάζουν χειρότερες βαθμολογίες σε 5 εκ των 8 τομέων του SF-36 και σε 5 υποκλίμακες του GIQLI στους 12 μήνες.Τέλος, στην ομάδα ασθενών με καρκίνο του ορθού (56 ασθενείς) η συχνότητα εμφάνισης νέας σεξουαλικής δυσλειτουργίας στους 3 μήνες ήταν 66,6%. Οι αριθμοί των ασθενών με σεξουαλική δυσλειτουργία δεν είχαν στατιστικά σημαντική διαφορά προεγχειρητικά ή στους 3 μήνες μετεγχειρητικά μεταξύ των ομάδων της ανοικτής και της λαπαροσκοπικής επέμβασης, αν και υπήρχε μια τάση υπεροχής της λαπαροσκοπικής επέμβασης για καρκίνο του ορθού στους 6 μήνες. Δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων της ανοικτής και της λαπαροσκοπικής επέμβασης σε σχέση με τις συνολικές βαθμολογίες του IIEF και με τις βαθμολογίες των υποκατηγοριών, προεγχειρητικά, στους 3 και στους 6 μήνες. Πιθανός βλαπτικός παράγοντας για τη σεξουαλική δυσλειτουργία ήταν το προχωρημένο στάδιο νόσου, καθώς οι Τ3 και Τ4 όγκοι είχαν χειρότερες προεγχειρητικές βαθμολογίες, καθώς και χειρότερη βαθμολογία στους 3 και 6 μήνες για τη σεξουαλική επιθυμία. Οι αρχικές βαθμολογίες ήταν επίσης χειρότερες για τους ασθενείς που τελικά υποβλήθηκαν σε χημειοθεραπεία και σε εκείνους που υποβλήθηκαν σε επικουρική ακτινοθεραπεία. Οι στατιστικές διαφορές διατηρήθηκαν μόνο για την σεξουαλική επιθυμία στην ομάδα που έλαβε χημειοθεραπεία στους 3 μήνες και στην ομάδα ακτινοθεραπείας στους 3 και στους 6 μήνες.Συμπερασματικά, η ποιότητα ζωής των ασθενών που υποβλήθηκαν σε χειρουργική αντιμετώπιση για καρκίνο του παχέος εντέρου, αν και αρχικά φάνηκε επηρεασμένη, παρουσίασε μακροπρόθεσμα σαφή βελτίωση, με βραχυπρόθεσμη υπεροχή της λαπαροσκοπικής αντιμετώπισης στον 1 και 3 μήνες μετεγχειρητικά. Η υπεροχή αυτή εξαλείφεται στη μετέπειτα μετεγχειρητική παρακολούθηση. Πιθανοί επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η μεγαλύτερη ηλικία, η λήψη χημειοθεραπείας και το προχωρημένο στάδιο νόσου, με την επίδρασή τους να εξασθενεί στον 1 χρόνο. Η σεξουαλική δυσλειτουργία αποτέλεσε σημαντικό μετεγχειρητικό πρόβλημα για τους ασθενείς με καρκίνο ορθού, χωρίς σαφή υπεροχή της λαπαροσκοπικής προσέγγισης σε αυτή τη μικρή ομάδα ασθενών.