Η συγκριτική επίδραση της δενοσουμάβης και των διφωσφονικών στον οστικό μεταβολισμό ελληνίδων μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών

Abstract

Bisphosphonates and denosumab are two widely used antiresorptive agents for the treatment of postmenopausal osteoporosis. Aim of this retrospective follow- up study was to clarify any differences between these two pharmacological agents in terms of bone densitometry and bone metabolism laboratory tests. One-hundred-thirteen postmenopausal osteoporotic womenaged 53-66 years were treated with either denosumab or with bisphosphonates for at least 12 months. Bone densitometry and laboratory tests were performed before the initiation of treatment and at 12 months post-treatment. Both treatments resulted in significant increases in femoral neck BMD (denosumab 0.69±0.07 g/cm2 to 0.75±0.09 g/cm2, p≤0.0001, bisphosphonates 0.69±0.06 g/cm2 to 0.71±0.07 g/cm2, p≤0.001). Lumbar spine BMD increased significantly in the denosumab group (0.83±0.14 g/cm2 to 0.89±0.14 g/cm2, p≤0.0001) and marginally significantly in the bisphosphonate group (0.84±0.10 g/cm2 to 0.87±0.11 g/cm2, p=0.09). Denosumab was associated with a significant increase in serum parathyroid hormone (44.87±17.54 to 53.27±15.77, p=0.04), an effect not observed in the bisphosphonates group. No changes in serum calcium, phosphate or 25OHD were observed in either of the two treatment groups. Comparatively, denosumab resulted in significantly higher increase from baseline in femoral neck BMD compared to bisphosphonates (denosumab 8.7% ± 8.5, bisphosphonates 3.8% ± 7.3, p=0.004). The same was apparent for lumbar spine BMD, the difference, however, did not reach statistical significance (denosumab 9.03% ± 11.3, bisphosphonates 4.5% ±11.6, p=0.154).Concluding, both treatments increased BMD in our study, however, the effect of denosumab on femoral neck BMD was superior compared to that of bisphosphonates. Denosumab treatment increased serum parathyroid hormone, possibly secondary to a negative calcium balance.

Σκοπός: Η μελέτη αυτή έχει ως σκοπό να διερευνηθεί η επίδραση της δενοσουμάβης καθώς και των διφωσφονικών φαρμάκων στον οστικό μεταβολισμό Ελληνίδων μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών με εγκατεστημένη οστεοπόρωση, ελέγχοντας και συγκρίνοντας τα αποτελέσματα της χορήγησης των δύο αυτών φαρμακευτικών σκευασμάτων τόσο στην μέτρηση της οστικής πυκνότητας όσο και στον εργαστηριακό έλεγχο των παραμέτρων του οστικού μεταβολισμού.Μέθοδοι: Στην πιλοτική αυτή μελέτη συμμετείχαν 113 μετεμμηνοπαυσιακές με εγκατεστημένη οστεοπόρωση ηλικίας μεταξύ 53-66 ετών, στις οποίες χορηγήθηκε δενοσουμάβη ή διφωσφονικά για τουλάχιστον 12 μήνες. Η μέτρηση οστικής πυκνότητας καθώς και οι εργαστηριακές εξετάσεις για τον έλεγχο των παραμέτρων του οστικού μεταβολισμού πραγματοποιήθηκαν πριν από την έναρξη της χορήγησης της θεραπευτικής αγωγής καθώς και μετά τους 12 μήνες με την ολοκλήρωση της θεραπείας.Αποτελέσματα: Και οι δύο θεραπείες που χορηγήθηκαν στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες αυτής της μελέτης είχαν σαν αποτελέσμα στατιστικά σημαντική αύξηση της οστικής πυκνότητας στην περιοχή του ισχίου (η θεραπεία με δενοσουμάβη από 0.69±0.07 g/cm2 σε 0.75±0.09 g/cm2, με p≤0.0001, ενώ η θεραπεία με τα διφωσφονικά από 0.69±0.06 g/cm2 σε 0.71±0.07 g/cm2, με p≤0.001). Η οστική πυκνότητα στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης παρουσίασε στατιστικά σημαντική αύξηση στην ομάδα των γυναικών που έλαβαν δενοσουμάβη (από 0.83±0.14 g/cm2 σε 0.89±0.14 g/cm2 , με p=0.0001) και οριακά στατιστικά σημαντική αύξηση στην ομάδα των γυναικών που έλαβαν διφωσφονικά (από 0.84±0.10 σε 0.87±0.11, με p=0.09). Η χορήγηση δενοσουμάβης συνδέθηκε και με στατιστικά σημαντική αύξηση όσον αφορά την παραθορμόνη ορού (από 44.87±17.54 pg/ml σε 53.27±15.77 pg/ml, με p=0.04), φαινόμενο που δεν παρατηρήθηκε στην ομάδα στην οποία χορηγήθηκαν τα διφωσφονικά φάρμακα. Όσον αφορά τους υπόλοιπους βιοχημικούς δείκτες μεταβολισμού του ασβεστίου όπως το ασβέστιο ορού, ο φώσφορος ή η 25-υδροξυ-βιταμίνη D δεν παρουσίασαν καμία στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση στις τιμές τους κατά την χορήγηση τόσο των διφωσφονικών όσο και της δενοσουμάβης. Συγκριτικά με την χορήγηση των διφωσφονικών, η χορήγηση της δενοσουμάβης οδήγησε σε στατιστικά σημαντικότερη αύξηση των τιμών της κατανομής της οστικής πυκνότητας στην περιοχή του ισχίου (δενοσουμάβη 8.7% ± 8.5, διφωσφονικά 3.8% ± 7.3, με p=0.004). Το ίδιο παρατηρήθηκε για τις τιμές της οστικής πυκνότητας στην περιοχή της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, ωστόσο η στατιστική διαφορά δεν ήταν σημαντική (δενοσουμάβη 9.03% ± 11.3, διφωσφονικά 4.5% ± 11.6, με p=0.154).Συμπεράσματα: Η χορήγηση των δύο θεραπειών είχε σαν αποτελέσμα την αύξηση της οστικής πυκνότητας σε ένα δείγμα μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών, ωστόσο η επίδραση της δενοσουμάβης στην μεταβολή της οστικής πυκνότητας στην περιοχή του ισχίου ήταν αποτελεσματικότερη συγκριτικά με την επίδραση των διφωσφονικών φαρμάκων. Παράλληλα, η χορήγηση δενοσουμάβης οδήγησε σε αύξηση της παραθορμόνης, αποτέλεσμα συνδεδεμένο δευτερογενώς με πιθανό αρνητικό ισοζύγιο ασβεστίου.