Οι διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο σε ασθενείς με ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση (IPF)

Abstract

Background: Idiopathic pulmonary fibrosis (IPF) is a chronic irreversible diffuse interstitial lung disease of unknown etiology, characterized by progressive destruction of normal lung architecture and scarring of the lung parenchyma with the histologic / radiologic pattern of usual interstitial pneumonia (UIP). It is a fatal disease, with a median survival of three years after diagnosis, without effective treatment apart from medications that delay disease progression, treatment of respiratory failure and comorbidities when they occur. According to recent scientific data, sleep breathing disorders represent one of the most common comorbidities in IPF but have not been adequately studied.Aim: The description and study of sleep breathing disorders (SBDs) in patients with idiopathic pulmonary fibrosis (IPF), their relationship to clinical, functional and physiological parameters of disease and the study of their effect on survival and quality of sleep and life of patients with IPF.Μethods: In a group of 31 treatment naïve newly diagnosed patients with IPF who fulfilled the international diagnostic criteria of IPF / UIP, we prospectively studied sleep parameters with polysomnography. We prospectively investigated the relationship of SBD parameters such as apnea hypopnea index (AHI), maximal difference in oxygen saturation between wakefulness and sleep (maxdiff SpO2), and lowest sleep oxygen saturation (lowest SpO2) with clinical (survival, dyspnea, daytime sleepiness), pulmonary function, submaximal [6-min walk test (6MWT)] and maximal exercise variables [cardiopulmonary exercise test (CPET)], and right ventricular systolic pressure (RVSP) as well as with parameters of quality of life and sleep.Results: We found that obstructive sleep apnea syndrome (OSAS), defined by AHI>5, occurs at a rate of 90.3% in patients with IPF. Among the characteristics of sleep, oxygen desaturation during sleep significantly exceeded that of maximum exercise, and both parameters examined (the maxdiff-SaO2 and minimum SaO2 during sleep) were associated with survival. Maxdiff-SaO2 correlated inversely with DLCO% and SaO2 after 6MWT, and directly to the MRC, the AHI and RVSP, whereas the minimum SaO2 during sleep was related directly with functional parameters (TLC%, DLCO% ) as well as physiological parameters of exercise tests (6MWT distance, SaO2 after 6MWT, VO2 peak / kg, SaO2 peak), and inversely with the MRC, AHI and RVSP.After exclusion of the subgroup of patients with IPF who had been treated with CPAP for OSAS, AHI was associated with significantly decreased survival.Also, a significant correlation emerged between both desaturation parameters examined [ minimum SaO2 during sleep, the difference in oxygen saturation between wakefulness and sleep (maxdiff-SaO2)] and the RVSP with the questionnaire related to sleep-related quality of life (FOSQ, Functional Outcome of Sleep Questionnaire), the Athens insomnia scale (AIS, Athens Insomnia Scale) and Beck depression questionnaire (BDI, Beck Depression Inventory).Conclusions The main finding of this study is that in patients with IPF, intermittent sleep oxygen desaturation exceeds significantly that of maximal exercise and is associated with survival. Both sleep oxygen desaturation variables studied (maxdiff-SaO2, minimum SaO2), significantly correlated not only with survival but also with lung injury, as reflected by functional parameters (TLC%, DLCO%), sleep apneas-hypopneas, exercise oxygen desaturation, breathlessness, and systolic right ventricular pressure (RVSP). These results suggest that in patients with IPF a potential relationship and interaction exists between the degree of lung injury and sleep-apnea events in the generation, induction, and the size of the intermittent oxygen desaturation during sleep, and hence the role that desaturation may have in the burden of pulmonary hypertension and to the negative impact on survival of patients with IPF. Further studies are needed to clarify this issue and underlying pathophysiological mechanisms.

Εισαγωγή: Η ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση (IPF) είναι μία χρόνια μη αναστρέψιμη διάχυτη διάμεση πνευμονοπάθεια άγνωστης αιτιολογίας, η οποία χαρακτηρίζεται από την προοδευτική καταστροφή της φυσιολογικής αρχιτεκτονικής των πνευμόνων και την ουλοποίηση του πνευμονικού παρεγχύματος με το ιστολογικό/ακτινολογικό πρότυπο της συνήθους διάμεσης πνευμονίας (UIP). Είναι θανατηφόρος νόσος, με διάμεση επιβίωση τρία έτη από την διάγνωση, χωρίς αποτελεσματική θεραπεία πέραν από την προσπάθεια φαρμακευτικής επιβράδυνσης της πορείας της νόσου, την αντιμετώπιση της αναπνευστικής ανεπάρκειας όταν αυτή προκύπτει καθώς και των συννοσηροτήτων. Σύμφωνα με σχετικά πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, οι διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο αποτελούν μια από τις συχνότερες συννοσηρότητες στην IPF που όμως δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς.Σκοπός: Η περιγραφή και μελέτη των διαταραχών της αναπνοής στον ύπνο (SBDs) σε ασθενείς με ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση (IPF) και ο τρόπος που αυτές σχετίζονται με κλινικούς, λειτουργικούς και φυσιολογικούς δείκτες της νόσου καθώς και η μελέτη της επίδρασης τους στην επιβίωση και στην ποιότητα ύπνου και ζωής των ασθενών με IPF.Μέθοδος: Σε μία ομάδα 31 πρωτοδιαγνωσμένων ασθενών με IPF οι οποίοι δεν ελάμβαναν θεραπευτική αγωγή και πληρούσαν τα διεθνή διαγνωστικά κριτήρια της IPF/UIP, μελετήσαμε προοπτικά παραμέτρους του ύπνου με πολυκαταγραφική μελέτη ύπνου και στη συνέχεια εξετάσαμε τη σχέση των SBDs παραμέτρων με την επιβίωση καθώς και με κλινικούς δείκτες, δείκτες πνευμονικής λειτουργίας όπως αυτοί αντικατοπτρίζονται στον πλήρη λειτουργικό έλεγχο της αναπνοής και στις δοκιμασίες άσκησης, με την πνευμονική υπέρταση όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στη συστολική πίεση της δεξιάς κοιλίας (RVSP) από το υπερηχογράφημα καρδιάς καθώς και με παραμέτρους της ποιότητας ζωής.Αποτελέσματα: Διαπιστώσαμε ότι το σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο (OSAS), έτσι όπως ο δείκτης AHI>5 καθορίζει, απαντάται σε ποσοστό 90.3% των ασθενών με IPF που μελετήθηκαν. Μεταξύ των χαρακτηριστικών του ύπνου, οι αποκορεσμοί οξυγόνου κατά την διάρκεια του ύπνου υπερέβησαν στατιστικά σημαντικά εκείνους της μέγιστης άσκησης ενώ και οι δύο παράμετροι που εξετάστηκαν (η διαφορά του κορεσμού σε οξυγόνο μεταξύ εγρήγορσης και ύπνου- maxdiff-SaO2 και ο ελάχιστος SaO2 κατά τη διάρκεια του ύπνου) σχετίζονταν με την επιβίωση. Ακόμα η maxdiff-SaO2 συσχετιζόταν αντιστρόφως ανάλογα με την DLCO% και τον SaO2 μετά 6MWT, και ανάλογα με την MRC, τον ΑΗΙ και την RVSP, ενώ ο ελάχιστος SaO2 κατά τη διάρκεια του ύπνου σχετιζόταν ανάλογα με λειτουργικές παραμέτρους (TLC%, DLCO%) καθώς και με φυσιολογικές παραμέτρους δοκιμασιών άσκησης (6MWT απόσταση, SaO2 μετά 6MWT, VO2 peak/kg, SaO2 peak) και αντιστρόφως ανάλογα με τις MRC, AHI και RVSP.Μετά από αποκλεισμό της υποομάδας των ασθενών με IPF που είχαν τεθεί σε θεραπεία με CPAP για OSAS, και ο ΑΗΙ βρέθηκε να συσχετίζεται σημαντικά με μειωμένη επιβίωση.Επίσης, αναδείχθηκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ των δύο παραμέτρων αποκορεσμού που εξετάστηκαν [του ελάχιστου SaO2 κατά τη διάρκεια του ύπνου, της διαφοράς του κορεσμού σε οξυγόνο μεταξύ εγρήγορσης και ύπνου (maxdiff-SaO2)] καθώς και της RVSP με το ερωτηματολόγιο για την ποιότητα ζωής σχετιζόμενης με τον ύπνο (FOSQ Functional Outcome of Sleep Questionnaire), την κλίμακα αϋπνίας Αθηνών (AIS Athens Insomnia Scale) και το ερωτηματολόγιο κατάθλιψης του Beck (BDI Beck Depression Inventory).Συμπεράσματα: Το κύριο εύρημα της παρούσας μελέτης είναι ότι στους ασθενείς με ΙPF, οι αποκορεσμοί οξυγόνου κατά την διάρκεια του ύπνου υπερβαίνουν εκείνον της μέγιστης άσκησης, και σχετίζονται με την επιβίωση. Και οι δύο παράμετροι αποκορεσμού οξυγόνου στον ύπνο (maxdiff-SaO2, ελάχιστος SaO2) τις οποίες εξετάσαμε συσχετίζονταν σημαντικά όχι μόνο με την επιβίωση αλλά και με την πνευμονική βλάβη, όπως αυτή αντικατοπτρίζεται από τις λειτουργικές παραμέτρους (TLC %, DLCO %), τα υπνο-απνοϊκά επεισόδια, τον αποκορεσμό οξυγόνου στην άσκηση, την δύσπνοια, και την συστολική πίεση της δεξιάς κοιλίας (RVSP). Τα αποτελέσματα αυτά υποδηλώνουν πιθανά ότι σε ασθενείς με IPF υπάρχει σχέση και αλληλεπίδραση μεταξύ του βαθμού της πνευμονικής βλάβης και των υπνο-απνοικών επεισοδίων στην γένεση, επαγωγή και το μέγεθος των διαλειπόντων αποκορεσμών οξυγόνου κατά την διάρκεια του ύπνου και κατά συνέπεια στον ρόλο που ο αποκορεσμός μπορεί να έχει στην επιβάρυνση της πνευμονικής υπέρτασης και στην αρνητική επίδραση στην επιβίωση των ασθενών με IPF.