Η έμφυλη διάσταση της αλληλεπίδρασης στις αίθουσες διδασκαλίας στο δημοτικό σχολείο: μια έρευνα στην περιοχή της Κορίνθου

Abstract

The purpose of this study was to investigate teacher-student interactions for possible bias of sixth grade primary school mathematics and language classes in Corinth. As far as methodology is concerned, participant observation and semi-structured interviews were used as research methods, aiming at the ‘triangulation’ of data. On a quantitative level, a classroom observation scale was used in order to code the frequency of teacher-student interactions observed with regard to a) which gender has more response opportunities, b) which gender is praised more often and c) which gender is given out more criticism. The relationship between the teachers and students’ gender and social class and teacher-student interaction were examined. On a qualitative level, tone-setting incidents that enhance or hinder gender equity in the classroom were analyzed and semi-structured interviews were conducted with both teachers and students in order to find out how they perceive the interactions between themselves. Instruction by 8 primary school teachers (3 males and 5 females), aged 24 to 54, was observed and analyzed for gender-related behaviors in this study. The sample also included 63 students (31 males and 32 females). The overall findings demonstrated that teachers’ gender and social class appear to have no effect on teacher-student interactions since the study determined that male students are given more response opportunities by both male and female teachers. Moreover, male students are praised for class work and intellect in mathematics, but they receive more negative attention from their teachers because they cause trouble in class whereas female students are praised for conforming to class rules. Finally, interview data revealed that teachers’ beliefs on occupational segregation by gender as well as their behavior towards males and females may lead to a self-fulfilling prophecy as teachers’ views are shared by their students. However, the fact that teachers do not perceive that they act in a stereotypical way supports the need for increased teacher training in gender equity strategies to implement in the classroom in order to promote a more gender-equitable learning environment.

Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η διερεύνηση της αλληλεπίδρασης των εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης με τους μαθητές και τις μαθήτριες της ΣΤ’ τάξης και ο εντοπισμός πιθανής έμφυλης διαφοροποίησης στο πλαίσιο των μαθημάτων των Μαθηματικών και της Γλώσσας στην πόλη της Κορίνθου. Από την πλευρά της μεθοδολογίας, η παρούσα έρευνα χρησιμοποίησε τη μέθοδο της συμμετοχικής παρατήρησης και των ημι-δομημένων συνεντεύξεων, με σκοπό την τριγωνοποίηση των δεδομένων. Σε ποσοτικό επίπεδο, καταγράφηκε μέσα από την κλείδα παρατήρησης το πλήθος των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στους/τις εκπαιδευτικούς και τους/τις μαθητές/τριες όσον αφορά α) ποιο φύλο έχει περισσότερες ευκαιρίες συμμετοχής στα εν λόγω μαθήματα, β) ποιο φύλο επαινείται πιο συχνά και γ) ποιο φύλο δέχεται πιο συχνά αρνητική κριτική σε σχέση με το φύλο και την κοινωνική προέλευση των συμμετεχόντων/ουσών. Σε ποιοτικό επίπεδο, αναλύθηκαν τα λεκτικά περιστατικά σε σχέση με την έμφυλη διαφοροποίηση που καταγράφηκαν από την παρατήρηση των διδασκαλιών και διερευνήθηκαν οι απόψεις των εκπαιδευτικών και των μαθητών/τριών για τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση μέσα από τις συνεντεύξεις. Στην έρευνα καταγράφηκαν οι διδασκαλίες 8 εκπαιδευτικών (3 άνδρες και 5 γυναίκες), ηλικίας 24 έως 54 ετών και εξετάστηκε η ενδεχόμενη διαφορετική αντιμετώπιση των μαθητών και μαθητριών των τάξεών τους. Στην έρευνα επίσης συμμετείχαν 63 μαθητές και μαθήτριες (31 αγόρια και 32 κορίτσια). Η έρευνα έδειξε ότι το φύλο και η κοινωνική προέλευση των εκπαιδευτικών δε φαίνεται να επιδρούν καθώς τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες εκπαιδευτικοί αλληλεπιδρούν συχνότερα με τα αγόρια. Επιπλέον, τα αγόρια επαινούνται συχνότερα για τις επιδόσεις και την ευφυΐα τους στα Μαθηματικά, αλλά γίνονται συχνότερα αποδέκτες αρνητικής προσοχής εξαιτίας της φασαρίας που προκαλούν στην τάξη. Αντίστοιχα τα κορίτσια επαινούνται επειδή συμμορφώνονται στους κανόνες της τάξης. Όπως προκύπτει από τα δεδομένα της ποιοτικής έρευνας, οι εκπαιδευτικοί διακρίνουν τα επαγγέλματα σε ανδρικά και γυναικεία. Η έμφυλη τυποποίηση των επαγγελμάτων και η διαφορετική αντιμετώπιση μαθητών και μαθητριών μπορεί να οδηγήσει στο φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, καθώς, σύμφωνα με τα ευρήματα των συνεντεύξεων, οι απόψεις των μαθητών/τριών ταυτίζονται με αυτές των εκπαιδευτικών τους. Ωστόσο, το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί δεν αντιλαμβάνονται ότι λειτουργούν με στερεοτυπικό τρόπο αναδεικνύει την ανάγκη επιμόρφωσής τους σε θέματα ισότητας μέσω της εφαρμογής προγραμμάτων στο σχολείο που θα τους/τις εξοπλίσουν με τα κατάλληλα εφόδια για την προώθηση ενός μαθησιακού περιβάλλοντος απαλλαγμένο από έμφυλες διακρίσεις.