Τα κοινωνικά δικαιώματα των μεταναστών στους τομείς εργασίας και κοινωνικής ασφάλειας μέσα από την νομοθετική παραγωγή των Ι' και ΙΖ' (Α΄ Σ'υνοδος) κοινοβουλευτικών περιόδων

Abstract

The main objective of the study is to investigate the changes of the legal framework regarding the access of legal immigrants to the labour market and social security (health, social insurance and welfare) in Greece, in a milieu of reduced levels of social protection and increased need to integrate legal immigrants.The methodology of this research work evolves into two axes: 1) review existing literature on migration and the social state, assess relevant legislation during the 10th - 17th (Session A) Parliamentary Terms, survey the minutes of the Greek Parliament, and present statistical data, 2) primary research by questionnaires to the Ministry of Labour, Social Security and Welfare, the General Secretariat of Migration Policy of the Ministry of Interior, the Ministry of Foreign Affairs, the National Organisation for the Certification of Qualifications and Vocational Guidance, the Greek Ombudsman, as well as to French and Swedish Immigration Authorities.The contribution of this research work to the literature has been twofold: a) the analysis of how the fluid and flexible content of social rights has been recorded in legislation. Then, how legislation specifies the content, the level and the beneficiaries of state-guaranteed social benefits, at the specific historic, economic and cultural reality, b) the result that, subsuming social policy into economic policy, has produced a legislative «regime change» – and not a mere modification – in the above-mentioned three parameters of social benefits. This result derives from the study of legislative production during the 10th-17th (Session A΄) Terms of Parliamentary Republic (2000-2016) , which showed that legislation in those explicit areas is primarily guided by economic considerations and only secondarily by the fundamental principles of the social state and, in particular, of social cohesion, solidarity, redistribution and social justice. That «regime change», which concerns the social rights to employment, health and social insurance, hurts the entire population but, disproportionately, the most vulnerable social groups, such as the immigrants.

Κύριος σκοπός της μελέτης είναι η διερεύνηση των αλλαγών του νομοθετικού πλαισίου, ως προς την πρόσβαση των νόμιμων μεταναστών στην εργασία και την κοινωνική ασφάλεια (υγεία, κοινωνική ασφάλιση και πρόνοια) στην Ελλάδα, σε συνθήκες συρρίκνωσης της κοινωνικής προστασίας και μεγέθυνσης της ανάγκης ενσωμάτωσης των νόμιμων μεταναστών.Η μεθοδολογία της έρευνας εξελίσσεται σε δύο άξονες: α) τη βιβλιογραφική επισκόπηση για τη μετανάστευση και το κοινωνικό κράτος, την αποτύπωση της νομοθετικής παραγωγής κατά το χρονικό διάστημα που προσδιορίζεται από τις κοινοβουλευτικές περιόδους Ι' έως την ΙΖ' (A΄ Σύνοδος), την έρευνα στα πρακτικά των συνεδριάσεων της Βουλής των Ελλήνων και την παράθεση στατιστικών στοιχείων, β) την πρωτογενή έρευνα με τη μέθοδο του ερωτηματολογίου. Τα ερωτηματολόγια απευθύνθηκαν στο Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, τη Γενική Γραμματεία Μεταναστευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών, το Υπουργείο Εξωτερικών, τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.), τον Συνήγορο του Πολίτη και τις Αρμόδιες Αρχές Μεταναστευτικής Πολιτικής της Γαλλίας και της Σουηδίας.Η συμβολή της παρούσας μελέτης στη βιβλιογραφία συνίσταται: α) στην καταγραφή και μελέτη της νομοθετικής εξειδίκευσης του ρευστού και ελαστικού περιεχομένου των κοινωνικών δικαιωμάτων. Επίσης, στο νομοθετικό προσδιορισμό του περιεχομένου, των δικαιούχων και του επιπέδου των κοινωνικών παροχών που τελούν υπό την εγγύηση του κράτους, στη συγκεκριμένη ιστορική, οικονομική και πολιτισμική πραγματικότητα, β). στην ανάδειξη της νομοθετικής μετάλλαξης – και όχι μιας απλής μεταβολής – ως συνέπεια της υπαγωγής της κοινωνικής πολιτικής στην οικονομική. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από τη μελέτη της νομοθετικής παραγωγής των Ι’ έως ΙΖ’ (Α’ Σύνοδος) κοινοβουλευτικών περιόδων της Βουλής των Ελλήνων (2000-2016), κατά την οποία διαπιστώθηκε ότι η νομοθεσία στα συγκεκριμένα πεδία διέπεται πρωτίστως από οικονομικούς όρους και δευτερευόντως μόνο από τις θεμελιώδεις αρχές του κοινωνικού κράτους και ειδικότερα, της κοινωνικής συνοχής, της αλληλεγγύης, της αναδιανομής και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτή η μετάλλαξη, που αφορά τα κοινωνικά δικαιώματα στην εργασία, την υγεία, την κοινωνική ασφάλιση και πρόνοια πλήττει όλο τον πληθυσμό, αλλά δυσανάλογα τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι μετανάστες.