Εφαρμογές γεωματικής για την παρακολούθηση και διαχείριση φυσικών καταστροφών

Abstract

Natural disasters are associated with a wide range of sciences, since they affect society in both economic and social terms. The type of disaster, range, intensity and other characteristics vary depending on the geographic area that the disaster occurred. What all disasters have in common, despite the location of occurrence, is their consequences on the urban environment. Consequences that refer either to the result of the disaster or to future possible threats.The complexity of natural disasters, as to the three basic phases of their management circle (preparedness, response, recovery), combined with the increasing number of natural disasters, enforces the use of tools and methodologies that could contribute to forecast the disasters, estimate the damage and coordinate the crisis management. These tools are known as Natural Disaster Management Systems (NDMS).Through the understanding of new technologies and the possibilities that they offer in disaster management, the structure of an integrated disaster management system is formed. Since new technologies have been adjusted to the Web, the most appropriate tools for disaster management are the online Geographic Information Systems (web-GIS). The purpose of this thesis is the presentation of an integrated theoretical background and the planning of a prototype Civil Protection system in case of an earthquake, using new technologies and GIS. This system will allow the organized coordination of all agencies involved in disaster management and decision making, in case of an earthquake in an urban environment. The system focuses on actions taken for vulnerable groups of citizens that ensure their access to safe locations (assembly areas) after a catastrophic event.Moreover, the ability of this system to record data regarding several aspects of Civil Protection, allows the creation of a communication network that ensures the effective information flow.The original part of this thesis, concerns the planning of a prototype system for Civil Protection and specifically the managing of vulnerable population groups, such as the elderly, kinds and people with disabilities. It is to be noted that people with disabilities amount to 10% of the population worldwide, approximately 650,000,000 people. In Europe people with disabilities accumulate to 15% of total population, whilst in Greece the corresponding figure is 10% (Gountromichou 2009). With this tool, the aforementioned population will be able to directly communicate with the crisis management centre, in case they get trapped in a building after a catastrophic event occurs. By dispatching in real time their position and useful personal information that concerns them, it is ensured that they will get help and be transferred to a safe location as soon as possible.The main objectives of this thesis are:•To explore the possibilities of new technologies regarding disaster management.•To record good practices and legislations for disaster management that are in effect at national level and worldwide.•To locate good practices.•To formulate a frame for integrated disaster management and coordination of Civil Protection, reducing the negative effects to human and urban environment.•To create a tool that will support the vulnerable population groups.

Οι φυσικές καταστροφές έχουν συνέπειες σε οικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους μιας κοινωνίας και συνδέονται με ένα ευρύ φάσμα επιστημών. Το είδος των καταστροφών, η κλίμακά τους, η έντασή τους καθώς και άλλα χαρακτηριστικά, ποικίλουν ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή όπου αυτές συμβαίνουν. Αυτό που είναι κοινό αναφορικά με τις καταστροφές, ανεξάρτητα με τη γεωγραφική περιοχή, είναι οι επιπτώσεις τους στο αστικό περιβάλλον, είτε από την άποψη της μελλοντικής απειλής, είτε ως αποτέλεσμα μετά το πέρας της καταστροφής.Η πολυπλοκότητα των φυσικών καταστροφών αναφορικά με τα τρία βασικά στάδια της διαχείρισής τους (ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση), σε συνδυασμό με τον αυξανόμενο αριθμό των καταστροφών, επιβάλλει τη χρήση μεθοδολογιών και εργαλείων τα οποία μπορούν να συμβάλουν στην πρόβλεψη των καταστροφών, στην εκτίμηση των βλαβών και στη συντονισμένη διαχείριση της κρίσης. Τα εργαλεία αυτά ονομάζονται Συστήματα Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών.Μέσα από την κατανόηση των νέων τεχνολογιών και των δυνατοτήτων που προσφέρουν στο πλαίσιο της διαχείρισης κρίσεων προκύπτει η δομή ενός ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης κρίσεων. Καθώς οι σύγχρονες τεχνολογίες έχουν πλέον προσαρμοστεί στο διαδίκτυο, τα πιο κατάλληλα εργαλεία για τη διαχείριση κρίσεων είναι τα διαδικτυακά Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (ΓΣΠ).Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η παρουσίαση ενός ολοκληρωμένου θεωρητικού υπόβαθρου και ο σχεδιασμός ενός πρότυπου σχεδίου πολιτικής προστασίας για περίπτωση σεισμού με την χρήση των νέων τεχνολογιών και των ΓΣΠ. Το σχέδιο αυτό θα επιτρέπει τον οργανωμένο συντονισμό όλων των φορέων που εμπλέκονται στη διαχείριση κρίσεων σε περίπτωση σεισμού σε αστικό περιβάλλον και τη λήψη αποφάσεων. Στο σχεδιασμό του συστήματος δίνεται έμφαση σε μέτρα τα οποία απευθύνονται σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού και εξασφαλίζουν την πρόσβασή τους σε ασφαλείς περιοχές μετά από ένα καταστροφικό γεγονός.Παράλληλα, η δυνατότητα που θα προσφέρει το σύστημα αυτό για καταχώρηση στοιχείων που αφορούν την οργάνωση της πολιτικής προστασίας θα επιτρέπει τη δημιουργία ενός δικτύου επικοινωνίας το οποίο θα εξασφαλίζει την αποτελεσματική ροή πληροφοριών.Το πρωτότυπο μέρος της διατριβής αφορά το σχεδιασμό του πρότυπου σχεδίου και συγκεκριμένα τη διαχείριση των ευαίσθητων ομάδων πληθυσμού, όπως ηλικιωμένοι, παιδιά και άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ). Σημειώνεται ότι τα άτομα με αναπηρία αποτελούν περίπου το 10% του πληθυσμού παγκοσμίως, περίπου 650.000 άνθρωποι, το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 15% για την Ευρώπη, ενώ για την Ελλάδα αγγίζει το 10% (Gountromichou 2009). Μέσω ενός εργαλείου, δίνεται η δυνατότητα στα άτομα αυτά, εφόσον βρεθούν εγκλωβισμένα σε κάποιο κτήριο μετά το καταστροφικό συμβάν, να επικοινωνήσουν άμεσα με το κέντρο διαχείρισης κρίσης. Στέλνοντας σε πραγματικό χρόνο το στίγμα τους και χρήσιμες πληροφορίες που τους αφορούν, εξασφαλίζεται η παροχή βοήθειας και η ταχύτερη δυνατή μεταφορά τους σε ασφαλείς χώρους.Οι επιμέρους στόχοι της διατριβής είναι:•Να διερευνηθούν οι δυνατότητες των νέων τεχνολογιών αναφορικά με τη διαχείριση κρίσεων.•Να καταγραφούν οι πρακτικές και η νομοθεσία που εφαρμόζονται σε Ευρωπαϊκό και Εθνικό επίπεδο για τη διαχείριση κρίσεων.•Να εντοπιστούν καλές πρακτικές.•Να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο για την ολοκληρωμένη διαχείριση κρίσεων και το συντονισμό της Πολιτικής Προστασίας περιορίζοντας τις αρνητικές επιπτώσεις των καταστροφών στο ανθρωπογενές και αστικό περιβάλλον.•Να δημιουργηθεί ένα εργαλείο για την υποστήριξη των ευπαθών ομάδων πληθυσμού.