Η αγωγή των νέων κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο

Abstract

In the first chapter we looked into the historical, social and educational framework, where Holy Chrysostom lives and perform his god-inspired work, both in his birthplace Antioch and the capital city of Constantinople. Saint John speaks against the luxury that goes too far and is not held back at a time when the poor lived in misery.In the second chapter, where the main analysis of our thesis begins, we admire the sharpness with which Holy Chrysostom understands the characteristics of youth. We notice that he always has something to say about the problems of his time which appear to be the problems of our time as well. This happens because he always sets Christ, who transcends time, at the centre of his thinking. He also prioritises the education of the young, which he considers necessary and underlines the exact ways by which it should be given to the young.In the third chapter, Saint John thinks that the education in the form of guidance of the young is an art surpassed by none other. This means that not anybody can be a good educator unless he or she knows the art well. The approach of the young is mainly a matter of the Lord’s grace. None the less, this point of our Church’s Father does not reduce the involvement of the human factor. Knowing some basic theological and educational psychology principles is therefore useful as it helps achieve the work of guidance of the young.In the fourth chapter, we made a reference to the most important carriers of the education of the young, which are mainly the parents and secondary, the teachers. Parents are the most important external factors that help or inhibit any average teenager to create a satisfactory personal identity. It is therefore imperative that the people who have instructive role and responsibility for the guidance of the young, to know the true nature of their offspring. Saint John knows well what great impact good teachers have on the youngster’s souls and he equals the job of a teacher to that of a priest. According to him, the most positive educational environment is the one when everybody, teachers and student, have common aims, when a systematic method of teaching is aimed at, when there are warm interpersonal relationships, when there is the necessary infrastructure and when everybody respects the others and follows the elementary rules controlling the function of the school community.In the fifth chapter, we are looking into some issues that parents and teachers should mostly focus on, according to Saint John.There is great interest in what Saint John says about the sexual education of the youngsters. Sexuality is one of the man’s inherent forces and is neither bad nor sinful on its own. That is because in a teenager’s need to love and be loved lies, among others, the romantic feeling as a biological, social and psychological phenomenon. Saint John recommends that the sexual education of children should be carried out by their parents who are the first and natural instructors of their offspring.Saint John’s views about what youngsters watch and listen to and the effect this has on their souls are timeless. He thinks that we should not ignore the value of good entertainment only because our main goal is the spiritual development of young people. On the contrary, it is necessary for the children to evolve into free and mature personalities. Special attention should be given therefore to entertainment.Socializing with their peers is another important factor in young people’s lives. Saint John fully understands the fundamental importance the social environment haw on the education of young people. So, he advises parents to find proper company for their children to motivate them into imitating their good friends and into avoiding unsuitable company in unsuitable places.Saint Chrysostom thinks that the first people to allow children to give into the vanity of beautification are their parents. For that he advises parents to lessen their own beautification as well as that of their children’s to avoid the destruction of the children by temptation.Finally, our society suffers from lack of spiritual orientation. It is therefore up to the parents to deal with the negative effects of prosperity, because in the early phase of the child’s development, when its character is being formed, unfavourable factors can have serious implications in the later stages of behavioural development.In conclusion, throughout all of our study, it is made clear that the situation young people have to face nowadays is quite problematic. Technological progress quite often leads to alienation. Therefore youngsters instead of building up their personality are led to a faceless expression of their selves, which in turn is a result of the chaotic spiritual environment they live in. in this exact point lies the great importance of the work of education. In the confusion that exists and leads to the crisis of education, the Christian faith and life in the Body of Christ offer their help. Thus from the Christian point of view, the work of education can only be understood within the framework of man’s destination in life, which is his renovation and his theosis within the Body of the Church.

Στο Α΄ κεφάλαιο, διερευνήσαμε το ιστορικό, κοινωνικό κι εκπαιδευτικό πλαίσιο, όπου ζει κι επιτελεί το θεάρεστο έργο του ο Άγιος Ιεράρχης μας τόσο στη γενέτειρά του Αντιόχεια όσο και στην πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη. Ο Άγιος Ιωάννης καταδικάζει την υπερβολική και καθόλου συγκρατημένη πολυτέλεια, τη στιγμή που η κατάσταση των φτωχών ήταν άθλια.Στο Β΄ κεφάλαιο, απ’ όπου αρχίζει και η κυρίως διαπραγμάτευση της εργασίας μας, θαυμάζουμε την οξυδέρκεια με την οποία ο Άγιος Ιεράρχης μας αντιλαμβάνεται τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νεανικής ηλικίας. Παρατηρούμε ότι πάντα έχει κάτι να πει για τα προβλήματα της εποχής του, που φαίνεται ότι είναι και δικά μας σημερινά προβλήματα. Αυτό συμβαίνει, διότι θέτει πάντα στο κέντρο των σκέψεών του το Χριστό, ο οποίος υπερβαίνει το χρόνο. Έδωσε, επίσης, απόλυτη προτεραιότητα στην αγωγή των νέων, την οποία και θεωρούσε αναγκαία και απαραίτητη, αλλά και υπογράμμιζε με ποιους ακριβώς τρόπους θα πρέπει να προσφέρεται σωστά.Στο Γ΄ κεφάλαιο, ο ιερός Χρυσόστομος θεωρεί ότι η αγωγή των νέων ανθρώπων είναι τέχνη πάνω από την οποία δεν υπάρχει άλλη σπουδαιότερη. Αυτό φανερώνει ότι ο καθένας δεν μπορεί να γίνει καλός παιδαγωγός αν δε γνωρίζει καλά την τέχνη της διαπαιδαγώγησης. Η προσέγγιση των νεαρών παιδαγωγούμενων είναι πρωτίστως θέμα Χάριτος. Αυτή, όμως, η Πατερική θέση δεν απαξιώνει τη συνέργεια του ανθρώπινου παράγοντα. Η γνώση, επομένως, κάποιων βασικών θεολογικών και ψυχοπαιδαγωγικών αρχών είναι χρήσιμη, αφού βοηθά στην επιτυχία του έργου της αγωγής.Στο Δ΄ κεφάλαιο, αναφερθήκαμε στους σπουδαιότερους φορείς της αγωγής των νέων, που είναι καταρχάς οι γονείς και μετέπειτα οι δάσκαλοι. Οι γονείς είναι ο πιο σημαντικός εξωτερικός παράγοντας, που βοηθάει ή παρεμποδίζει το μέσο έφηβο να κατασταλάξει σε μια ικανοποιητική ταυτότητα. Χρειάζεται, λοιπόν, τα σημαντικότερα πρόσωπα, που ασκούν παιδαγωγικό έργο κι έχουν την ευθύνη της αγωγής των νέων, να γνωρίζουν τη φύση των παιδιών τους.Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, γνωρίζει πολύ καλά πόσο μεγάλη επίδραση έχουν οι σωστοί δάσκαλοι στην ψυχή των νέων κι εξισώνει σε σπουδαιότητα το αξίωμα του δασκάλου με αυτό του ιερέως. Ως το πιο θετικό κλίμα θεωρείται εκείνο, που διαμορφώνεται, όταν όλοι, εκπαιδευτικοί καιμαθητές, έχουν κοινά αποδεκτούς στόχους, όταν επιδιώκεται μεθοδική διδασκαλία, όταν επικρατούν θερμές διαπροσωπικές σχέσεις, όταν υπάρχει η απαραίτητη υποδομή και όταν ο καθένας σέβεται τον άλλον και τηρεί τους στοιχειώδεις κανόνες, που ρυθμίζουν τη λειτουργία της σχολικής κοινότητας.Στο Ε΄ κεφάλαιο, αναφέρουμε κάποια θέματα, που, κατά τη γνώμη μας, χρειάζεται να εστιάζουν, κυρίως, την προσοχή τους οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί, πάντα σύμφωνα με τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο.Ενδιαφέροντα είναι όσα λέγει ο Άγιος Ιωάννης για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων. Η σεξουαλικότητα είναι μια από τις έμφυτες δυνάμεις του ανθρώπου και δεν είναι ούτε κακή ούτε αμαρτωλή αφ’ εαυτής, διότι στην ανάγκη του εφήβου ν’ αγαπά και ν’ αγαπιέται, εκτός των άλλων αισθημάτων, εντάσσεται και το ερωτικό αίσθημα, ως βιολογικό, κοινωνικό, αλλά και ψυχολογικό φαινόμενο. Ο Άγιος Χρυσόστομος συνιστά η σεξουαλική αγωγή των παιδιών να γίνεται από τους γονείς, που είναι οι πρώτοι και φυσικοί παιδαγωγοί των παιδιών τους.Οι θέσεις του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου περί των θεαμάτων και ακροαμάτων και της επίδρασης, που ασκούν στην ψυχή των νέων, είναι διαχρονικές. Θεωρεί ότι δεν πρέπει να παραθεωρείται η αξία της ψυχαγωγίας, απλώς και μόνο επειδή ο κύριος στόχος είναι η πνευματική ανάπτυξη των νέων. Αντίθετα, είναι απαραίτητο να εξελιχθούν τα παιδιά σ’ ελεύθερες και ώριμες προσωπικότητες. Χρειάζεται, λοιπόν, να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην ψυχαγωγία.Σημαντικό ρόλο στη ζωή των νέων διαδραματίζουν οι συναναστροφές τους με τους συνομηλίκους. Ο Άγιος Ιωάννης κατανοεί πλήρως τη θεμελιώδη, για την αγωγή των νέων, σημασία αυτών των ερεθισμάτων του περιβάλλοντος. Συμβουλεύει, λοιπόν, τους γονείς να βρουν καλή παρέα για τα παιδιά τους, ώστε να επιθυμούν να μιμούνται τους καλούς φίλους και ν’ αποφεύγουν τις ακατάλληλες παρέες σε ακατάλληλα μέρη.Ο Άγιος Χρυσόστομος, θεωρεί ότι οι πρώτοι, που εισάγουν το παιδί στη ματαιοδοξία του καλλωπισμού, είναι οι γονείς, γι’ αυτό συμβουλεύει, για να μη δεχθεί ο νέος την καταστροφή από πειρασμούς, οι γονείς να ελαττώσουν τον υπερβολικό καλλωπισμό, τόσο το δικό τους όσο και του παιδιού.Τέλος, η κοινωνία μας πάσχει από την έλλειψη πνευματικού προσανατολισμού. Απομένει, λοιπόν, στους γονείς, τονίζει ο Άγιος Ιωάννης, καταρχάς, ν’ αντιμετωπίσουν τις αρνητικές συνέπειες του ευδαιμονισμού,διότι στην πρώιμη φάση ανάπτυξης του παιδιού, κατά την οποία διαμορφώνεται ο χαρακτήρας του, οι δυσμενείς παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στα μετέπειτα στάδια συμπεριφοράς.Καταλήγοντας, καθ’ όλη την έκταση της μελέτης μας, γίνεται σαφές ότι η κατάσταση στην οποία ζει σήμερα η νεολαία είναι αρκετά προβληματική. Η τεχνολογική πρόοδος οδηγεί συχνά στην αλλοτρίωση, έτσι οι νέοι, αντί να οικοδομήσουν την προσωπικότητά τους, οδηγούνται σε μια απρόσωπη έκφραση, που είναι απόρροια του χαοτικού πνευματικού περιβάλλοντος μέσα στ’ οποίο ζουν. Εδώ, ακριβώς, βρίσκεται η μεγάλη σημασία του έργου της αγωγής. Στη σύγχυση, που πολλές φορές επικρατεί και που οδηγεί στην κρίση της αγωγής και της εκπαίδευσης, η χριστιανική πίστη και η «ἐν Χριστῷ» ζωή προσφέρουν τη δική τους βοήθεια. Έτσι, από τη χριστιανική σκοπιά, η αγωγή μπορεί να κατανοηθεί μόνο μέσα στο πλαίσιο του προορισμού του ανθρώπου στη ζωή, που είναι η ανακαίνιση του και η "θέωση"μέσα στοΣώμα της Εκκλησίας.