Περίληψη
Η παρούσα έρευνα εξετάζει και συγκρίνει σε ιστορικό, πολιτικό, πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο την επίδραση του εξευρωπαϊσμού στην προαγωγή της ισότητας των φύλων στην Ελλάδα και την Τουρκία. Εστιάζει σε εκείνα τα ιστορικά γεγονότα και επιρροές του ευρωπαϊσμού που διαπλέκονται με την κοινωνική και πολιτική εξέλιξη της διεκδίκησης των δικαιωμάτων των γυναικών. Η μεθοδολογική προσέγγιση, δηλαδή, είναι και περιγραφική των ιστορικών φαινομένων και πολυαιτιακή και συγκριτική. Το θεωρητικό πλαίσιο του εξευρωπαϊσμού επεκτείνεται πέραν της ύστερης υποχρέωσης υιοθέτησης του κοινοτικού κεκτημένου, για να συμπεριλάβει την ιστορική επίδραση της Ευρώπης στην οικοδόμηση του έθνους κράτους και τη θεμελίωση της διεκδίκησης της ισότητας των φύλων, από το φεμινιστικό κίνημα, στη βάση των αξιών του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, σε δύο χώρες της περιφέρειας που δεν συμμετείχαν στην Αναγέννηση και τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό. Η μελέτη ερευνά ιστορικές πηγές, γεγονότα και στοιχεία, από τον 19ο αιώνα μέχρι τη σύγχρ ...
Η παρούσα έρευνα εξετάζει και συγκρίνει σε ιστορικό, πολιτικό, πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο την επίδραση του εξευρωπαϊσμού στην προαγωγή της ισότητας των φύλων στην Ελλάδα και την Τουρκία. Εστιάζει σε εκείνα τα ιστορικά γεγονότα και επιρροές του ευρωπαϊσμού που διαπλέκονται με την κοινωνική και πολιτική εξέλιξη της διεκδίκησης των δικαιωμάτων των γυναικών. Η μεθοδολογική προσέγγιση, δηλαδή, είναι και περιγραφική των ιστορικών φαινομένων και πολυαιτιακή και συγκριτική. Το θεωρητικό πλαίσιο του εξευρωπαϊσμού επεκτείνεται πέραν της ύστερης υποχρέωσης υιοθέτησης του κοινοτικού κεκτημένου, για να συμπεριλάβει την ιστορική επίδραση της Ευρώπης στην οικοδόμηση του έθνους κράτους και τη θεμελίωση της διεκδίκησης της ισότητας των φύλων, από το φεμινιστικό κίνημα, στη βάση των αξιών του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, σε δύο χώρες της περιφέρειας που δεν συμμετείχαν στην Αναγέννηση και τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό. Η μελέτη ερευνά ιστορικές πηγές, γεγονότα και στοιχεία, από τον 19ο αιώνα μέχρι τη σύγχρονη εποχή, για να καταδείξει τις διακυμάνσεις και τις επιρροές του πρώιμου ευρωπαϊκού προσανατολισμού στην αναγνώριση και εξέλιξη των δικαιωμάτων των γυναικών και τη συμβολή του, αν όχι στην εξάλειψη, στην αποδυνάμωση παρωχημένων αντιλήψεων και κοινωνικών στερεοτύπων της πατριαρχικής/βαλκανικής/μεσογειακής κουλτούρας. Η έρευνα διατηρεί μια δυναμική σχέση μεταξύ εμπειρικής μελέτης, συγκριτικής πολιτικής ανάλυσης και φεμινιστικής πολιτικής θεωρίας σε όλα τα επιμέρους θέματα. Υποστηρίζουμε, ότι, το φεμινιστικό κίνημα στις δύο χώρες, κατ’ ουσίαν μια ολιγάριθμη πρωτοπορία μορφωμένων γυναικών, υπό την ευεργετική επιρροή των ευρωπαϊκών αξιών, τόλμησε να συγκρουστεί με την εγκαθιδρυμένη πατριαρχία και να υποχρεώσει το πολιτικό σύστημα να αναγνωρίσει αφενός την αξία της ισότητας των φύλων per se, αφετέρου να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις που διασφαλίζουν, με την εξαίρεση των δομών των «κυρίαρχων» θρησκειών, τουλάχιστον τη νομική ισότητα των φύλων, ενισχύοντας τους θεσμούς της συμμετοχικής δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της οικονομικής ανάπτυξης. Υποστηρίζουμε ότι ο ακτιβισμός των γυναικών συνιστά ένα πολύτιμο κοινωνικό κεφάλαιο, μια σημαντική μεταβλητή που δρα ως δύναμη αλλαγής και επιδρά στη διαμόρφωση πολιτικής και τη λήψη αποφάσεων. Παρά το γεγονός ότι οι δύο χώρες έχουν διαφορετική αφετηρία και ιστορικές σχέσεις κατακτητή και κατακτημένου, παρουσιάζουν ομοιότητες σε πολλούς τομείς, ιδιαίτερα από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά, που αξίζουν να διερευνηθούν: επιρροές της Δύσης και των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης μέσω της εξευρωπαϊσμένης διασποράς, επιδίωξη απόκτησης της ευρωπαϊκής ταυτότητας, γεωγραφική εγγύτητα, καθυστερημένες οικονομικές και κοινωνικές δομές, έντονη θρησκευτικότητα και πατριαρχική κουλτούρα, διακρίσεις και βία κατά των γυναικών, συγκεντρωτικό κράτος, αδυναμία εμπέδωσης μιας σύγχρονης, ώριμης δημοκρατίας και ενός κράτους δικαίου. Ερευνάται, δηλαδή, η ύπαρξη και λειτουργία δύο υβριδικών πολιτικών συστημάτων που προσπαθούν να συνδυάσουν και να ισορροπήσουν τα στοιχεία της Ανατολής με την εξέλιξη στις ιδέες, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισότητα των φύλων, τη δημοκρατία, την επιστήμη και τη σύγχρονη ευρωπαϊκή πολιτική και κοινωνική οργάνωση. Ακολουθώντας ιστοριογραφική διαδρομή, περιγράφονται, ερμηνεύονται, αξιολογούνται και συγκρίνονται τα εμπειρικά στοιχεία που συμβάλλουν στη βαθύτερη κατανόηση των διεργασιών που συντελούνται στο πολιτικό σύστημα των δύο χωρών κατά τη μακρά πορεία του αγώνα για την αναγνώριση των δικαιωμάτων των γυναικών και τη σύγκλιση των κοινωνιών προς ένα κοινό ευρωπαϊκό ιδεώδες έμφυλης ισότητας. Κατά την ιστορική διαδρομή η έρευνα εμπλέκεται και στις θεωρητικές αναζητήσεις και διαφωνίες του φεμινιστικού κινήματος και των διεθνών σχέσεων αναζητώντας τη γεφύρωση της «ισότητας» με τη «διαφορά» και της «ηγεμονικής αρρενωπότητας» της ορθοδοξίας του Ρεαλισμού με την «ήπια δύναμη» και τη φιλειρηνικότητα της φεμινιστικής θεώρησης της εξωτερικής πολιτικής. Αναδεικνύεται επίσης η «διπλωματία» των γυναικών, η συμβολή τους στα μεγάλα εθνικά γεγονότα και τονίζεται το σθένος, η ανιδιοτέλεια και η αγωνιστικότητά τους, χωρίς καν οι ίδιες να διαθέτουν πολιτικά δικαιώματα ή να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων, γεγονός που θέτει κρίσιμα ερωτήματα στην πολιτική επιστήμη. Η παρεμβολή στη δράση των κοινωνικών δρώντων του τρίτου υπερεθνικού παράγοντα, της Ευρώπης, της οποίας τις αξίες και την πολιτική ισότητας των φύλων επιθυμούν να εντάξουν σε εθνικό πλαίσιο, δίνει τη δυνατότητα σύγκρισης των αντιδράσεων των δύο χωρών και τη σύναψη γενικότερων συμπερασμάτων, που ενδέχεται να εμπλουτίζουν την πολιτική επιστήμη, τη φεμινιστική θεωρία, τη σοσιαλδημοκρατική πολιτική σχολή, καθώς και τις θεωρίες του κοινωνικού κεφαλαίου και των κοινωνικών κινημάτων. Η μελέτη ολοκληρώνεται με μαρτυρίες και προσωπικές καταθέσεις σημαντικών παραγόντων της δημόσιας ζωής και των δύο χωρών, με τη συγκριτική ανάλυση των ομοιοτήτων και των διαφορών και με τα γενικά συμπεράσματα που προκύπτουν από την έρευνα.
περισσότερα
