Las figuras femeninas en los cuentos de Inés Arredondo y Onelio Jorge Cardoso

Abstract

Inés Arredondo (1928-1989) and Onelio Jorge Cardoso (1914-1986) are two of the greatest novelists of the 20th century in Mexico and Cuba respectively. Their preoccupation with the inferior social status of women stands out among their themes. The theoretical framework of this study is based on a historical and cultural approach. Specifically, we analyze the female characters through the internal and external conflicts which cause their constant suffering, in order to decode their complexity and explore the reasons that prevent their happiness. The first part of the dissertation refers to the literary work of Inés Arredondo which analyzes the historical-cultural frame in which the author lived and grew up (authoritarian regimes, social inequality, political instability etc.). There is also a brief reference to her work and the influence of the philosophical movements of existentialism and surrealism on her writing. At the same time we examine her relationship with the literary Generation of Medio Siglo. Then we study the development of the female character in her short stories, while we analyze the different thematic axes (maternity, incest, couples in relationship failure, delinquency, grotesco) through which the author presents the worldview and the existential concerns of her main characters. The second part is dedicated to the work of Onelio Jorge Cardoso. First we present the author’s life and work in the historical-cultural context of his time (economic crisis, violation of human and civil rights, etc.), while we emphasize the literary movements that influenced him, we explore the concept of criollismo and we analyze the evolution of the female character in his short stories . Finally, we study some of his characteristic short stories, on the basis of different thematic axes (maternity, failure in marriage, female exploitation, superstition, the independent woman), focusing on the tragic position of women.

Η Inés Arredondo (1928-1989) και ο Onelio Jorge Cardoso (1914-1986) είναι δυο από τους μεγαλύτερους διηγηματογράφους του 20ου αιώνα, στο Μεξικό και στην Κούβα αντιστοίχως. Ανάμεσα στα θέματα τους ξεχωρίζει η ιδιαίτερη ενασχόλησή τους με την κατώτερη κοινωνική θέση της γυναίκας. Η προσέγγισή μας στην παρούσα μελέτη είναι η ιστορικοπολιτιστική. Eιδικότερα, αναλύουμε τα γυναικεία πρόσωπα μέσα από τις εσωτερικές και εξωτερικές τους συγκρούσεις, με σκοπό να αποκωδικοποιήσουμε την πολυπλοκότητα τους και να διερευνήσουμε τους λόγους που εμποδίζουν την ευτυχία τους. Το πρώτο μέρος της διατριβής αναφέρεται στο λογοτεχνικό έργο της Inés Arredondo όπου αναλύεται το ιστορικό-πολιτιστικό πλαίσιο εντός του οποίου έζησε και μεγάλωσε η συγγραφέας (απολυταρχικά καθεστώτα, κοινωνική ανισότητα, πολιτική αστάθεια, κ.τ.λ.), πραγματοποιείται μια σύντομη αναφορά στο έργο της και στις επιδράσεις που δέχτηκε από τα φιλοσοφικά ρεύματα του υπαρξισμού και σουρεαλισμού, ενώ παράλληλα εξετάζεται η σχέση της με τη λογοτεχνική γενιά του Medio Siglo. Στη συνέχεια μελετάται η εξέλιξη του γυναικείου προσώπου στα διηγήματα της και αναλύονται οι διαφορετικοί θεματικοί άξονες αντιπροσωπευτικών διηγημάτων της (μητρότητα, αιμομιξία, αποτυχία στην σχέση των ζευγαριών, παραβατικότητα, grotesco), μέσω των οποίων παρουσιάζονται η κοσμοθεωρία και οι υπαρξιακές ανησυχίες των πρωταγωνιστριών της.Το δεύτερο μέρος είναι αφιερωμένο στο έργο του Onelio Jorge Cardoso. Εδώ παρουσιάζεται η ζωή και το έργο του συγγραφέα στο ιστορικό-πολιτιστικό περιβάλλον της εποχής του (οικονομική κρίση, παραβίαση ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων, κ.τ.λ.), ενώ συγχρόνως δίνεται έμφαση στα λογοτεχνικά ρεύματα τα οποία τον επηρέασαν, διερευνάται η έννοια του criollismo στο έργο του και αναλύεται η εξέλιξη του γυναικείου προσώπου στα διηγήματα του. Τέλος, μελετώνται οι διαφορετικοί θεματικοί άξονες χαρακτηριστικών διηγημάτων του (μητρότητα, αποτυχία στο γάμο, γυναικεία εκμετάλλευση, δεισιδαιμονία, ανεξάρτητη γυναίκα) στα οποία υπογραμμίζεται η τραγική θέση της γυναίκας.