Πολιτικές της φροντίδας: προκλήσεις της γήρανσης σε ένα μικρό νησί

Abstract

This dissertation examines the challenges of eldercare in the context of the Greek islands. It is an ethnography based on my experiences as a professional caregiver and observant participant. I approach the issue multilevelly, in relation to the general framework where it unfolds. I sequentially the local ethos and the ways it shapes the local moralities of caring, the familial, based on ownership transfers of traditional insurance system, which has been lately under pressure, due to a combination of factors, and the State primary and secondary care apparatuses, with their inherent limitations. I focus on the practices of construction and destruction of relatedness which occur from existing or emerging relationships, and the emotional discourses that govern the above procedures. I Analyze the main symbols, challenges and practices that create or eliminate the caring relationships. I propose a new approach to the body as a resource, safeguarded and consumed for the benefit the elderly and their families. I locate the concept of individual responsibility in elder (self)care, as a means of caring for other family members. I present and analyze the somatic and moral gift economies of long-term intergenerational exchanges. Finally, I discuss the encounters and engagements of the traditional insurance system, with the state care apparatus, which often abject familyless elders to zones of abandon. The world of eldercare under discussion, comprises an indeterminate, often contradictory landscape where the public and the private, families and the state, locality and the global, moral and economic reason, relate with each other in complex ways.

Η διατριβή εξετάζει τις προκλήσεις της φροντίδας των ηλικιωμένων στα συμφραζόμενα της νησιωτικής Ελλάδας. Πρόκειται για μια εθνογραφική έρευνα που βασίστηκε στις εμπειρίες μου σαν επαγγελματίας της φροντίδας και παρατηρητικός συμμέτοχος. Προσεγγίζω το ζήτημα πολυεπίπεδα, σε σχέση με τα γενικότερα πλαίσια όπου εκτυλίσσεται. Εξετάζω διαδοχικά το τοπικό ήθος και τους τρόπους που διαμορφώνει την εντόπια ηθική της φροντίδας, το βασισμένο στην οικογένεια και την μεταβίβαση ιδιοκτησίας παραδοσιακό σύστημα ασφάλισης, που λόγω ενός συνδυασμού παραγόντων δέχεται τα τελευταία χρόνια σημαντικές πιέσεις, και την κρατική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια φροντίδα, με τους εγγενείς περιορισμούς της. Εστιάζω στις πρακτικές κατασκευής και καταστροφής της συγγενικότητας, από προϋπάρχουσες ή καινοφανείς σχέσεις, και τους συναισθηματικούς λόγους που διέπουν τις διαδικασίες. Αναλύω τα κυριότερα σύμβολα, διακυβεύματα και πρακτικές που δημιουργούν και καταστρέφουν τις σχέσεις φροντίδας. Προτείνω μια νέα προσέγγιση του σώματος ως πόρου, που διαφυλάσσεται και δαπανάται προς όφελος των ηλικιωμένων και των οικογενειών τους. Εντοπίζω την ατομική ευθύνη στη σωματική (αυτο)φροντίδα, όχι μόνο προς ίδιον όφελος, αλλά και ως φροντίδα προς τα άλλα μέλη της οικογένειας. Παρουσιάζω και αναλύω τις σωματικές και ηθικές οικονομίες δώρου που χαρακτηρίζουν τις διαγενεακές ανταλλαγές σε βάθος χρόνου. Τέλος, συζητώ τις συναντήσεις και εμπλοκές του παραδοσιακού συστήματος ασφάλισης, με το κρατικό σύστημα φροντίδας, με συχνό αποτέλεσμα την εξώθηση ηλικιωμένων χωρίς οικογένεια στην εγκατάλειψη. Ο κόσμος της φροντίδας των ηλικιωμένων που παρουσιάζω, συνιστά ένα απροσδιόριστο, συχνά αντιφατικό τοπίο, όπου το δημόσιο και το ιδιωτικό, η οικογένεια και το κράτος, το τοπικό και το απόμακρο, η ηθική και η οικονομική λογική περιπλέκονται, με σλυνθετους τρόπους.