Καταγραφή και παρακολούθηση της ευαισθητοποίησης και της αλλεργίας στο δηλητήριο της μέλισσας σε πληθυσμό Ελλήνων μελισσοκόμων

Abstract

The frequency of allergic reactions to bee stings (BS) in beekeepers variesconsiderably between countries. Since no related data for Greek beekeepers wereavailable, this study aimed to record the frequency of allergy and sensitization tohoney bee venom (HBV) and to identify possible risk factors. A secondary objectivewas to investigate the association of clinical and laboratory parameters with thetoterant phenotype to HBV in beekeepers.The study was conducted in two phases and included members of BeekeepingCooperative Unions from North and South Greece, who attended scheduled Unionmeetings. During the first visit, participants were evaluated by: (a) a questionnaire ondemographic characteristics, beekeeping activities, symptoms after BS and personalmedical history, (b) skin prick tests (SPT) and intradermal tests (ID) with purified HBVextract, (c) blood sampling for the determination of total serum immunoglobulin E(IgE), specific IgE (sIgE-HBV) and IgG4 (sIgG4-HBV) for the HBV, and serumhistamine in selected samples, and (d) SPT with major food and inhalant allergens inorder to evaluate atopy. During the second meeting, two years after the first visit, thebeekeepers provided data on BS frequency and reaction details and they werereevaluated with SPT and ID. Statistical analyses were performed using IBM SPSSv.20.Three hundred and seventy two beekeepers (73.1% male) of 45 ± 15 years ofage were included in the study. Allergic reactions to BS were reported by 64 (17.4%)participants. Skin tests to HBV were positive in 81 (22.5%) individuals, whereas serumlevels of sIgE-HBV > 0.35 kU/L were detected in 243 (65.3%) beekeepers. Forty nine(76.6%) allergic subjects reported subsequent BS after the initial reaction, while 38(77.5%) of them were tolerant to HBV. The frequency of annual BS, stinging on thehead, nasal symptoms during field work, history of wasp allergy and the coexistenceof atopy and positive SPT were positively correlated (P < 0,05) with the appearance ofallergic reactions. Significant differences (P < 0,05) in sIgG4-HBV serum levels wereobserved between allergic (15.9 ± 21.8 kU/L) and non-allergic (27.0 ± 31.0 kU/L)individuals and between beekeepers who outgrew their allergy to HBV (23,2 ± 24,6kU/L) and those who did not (3,0 ± 4,1 kU/L). Among the participants, 82.4% werefound not to be sufficiently familiar with the measures to be taken after an anaphylacticreaction. Only 44.1% of the beekeepers attended the second visit, the majority beingprofessionals with longer beekeeping engagements, receiving > 200 annual BS andmainly being non-allergic or allergic who outgrew their allergy. The skin tests with HBVwere differentiated in 50 (31,5%) subjects compared to the first visit. In 11 allergicbeekeepers, who met the set criteria, serum histamine levels were determined. Apositive correlation between serum histamine and sIgG4-HBV levels was detected.These two parameters were found to be higher in allergic beekeepers who hadoutgrown their allergy and in those who received > 200 annual BS.In conclusion, there was an increased incidence of allergy and sensitization toHBV in Greek beekeepers and a number of risk factors for allergy were identified.Education of beekeepers on the measures to be taken during an anaphylactic reactionis absolutely essential. The serum sIgG4-HBV levels were significantly correlated toboth allergy protection and resolution. Finally, histamine and sIgG4-HBV levels in theserum of allergic individuals followed a comparable profile, pointing to a putativeimmunoregulatory role of histamine in tolerance against allergens that needs carefulconsideration.

Η συχνότητα των αλλεργικών αντιδράσεων από νυγμούς μέλισσας στουςμελισσοκόμους ποικίλει σημαντικά από χώρα σε χώρα, ενώ δεν υπάρχουν δεδομέναπου αφορούν ειδικά στον Ελλαδικό χώρο.Σκοπός της μελέτης ήταν η καταγραφή της συχνότητας της αλλεργίας και τηςευαισθητοποίησης στο δηλητήριο της μέλισσας (HBV) και η ταυτοποίηση πιθανώνπαραγόντων κινδύνου. ∆ευτερεύων στόχος ήταν η διερεύνηση της πιθανήςσυσχέτισης των κλινικοεργαστηριακών παραμέτρων με την εμφάνιση ανοχής στο HBVσε αλλεργικούς μελισσοκόμους.Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε δυο φάσεις και συμπεριλήφθηκαν μέλημελισσοκομικών συνεταιρισμών από τη Βόρεια και τη Νότια Ελλάδα. Κατά την πρώτηεπίσκεψη, οι συμμετέχοντες αξιολογήθηκαν με: (α) ερωτηματολόγιο που αφορούσεδημογραφικά χαρακτηριστικά, πληροφορίες για τη μελισσοκομική δραστηριότητα,συμπτωματολογία μετά από φυσικούς νυγμούς και στοιχεία του ατομικούαναμνηστικού, (β) δερματικές δοκιμασίες νυγμού (∆∆Ν) και ενδοδερμικές δοκιμασίες(Ε∆) με κεκαθαρμένο εκχύλισμα HBV, (γ) αιμοληψία για τον προσδιορισμό στον ορότης ολικής ανοσοσφαιρίνης Ε (IgE), των ειδικών για το HBV IgE (sIgE-HBV) και IgG4(sIgG4-HBV) και της ισταμίνης σε επιλεγμένα δείγματα, και (δ) ∆∆Ν με μείζοναεισπνεόμενα και τροφικά αλλεργιογόνα για τον έλεγχο ατοπίας. Στη δεύτερησυνάντηση, δύο χρόνια μετά την πρώτη επίσκεψη, οι μελισσοκόμοι κλήθηκαν γιαεπανεξέταση και ερωτήθηκαν για τη συχνότητα των νυγμών και το είδος τωναντιδράσεων. Επίσης, έγινε επανάληψη των ∆∆Ν και Ε∆. Η στατιστική επεξεργασίατων δεδομένων έγινε με χρήση του IBM SPSS v.20.Τριακόσιοι εβδομήντα δύο μελισσοκόμοι (73,1% άνδρες), ηλικίας 45 ± 15 ετώνσυμπεριλήφθηκαν στη μελέτη. Αλλεργική αντίδραση μετά από νυγμό μέλισσαςανέφεραν 64 (17,4%) συμμετέχοντες. Θετικές δερματικές δοκιμασίες στο δηλητήριοτης μέλισσας διαπιστώθηκαν σε 81 (22,5%) άτομα, ενώ sIgE-HBV > 0.35 kU/Lανιχνεύθηκε σε 243 (65,3%) μελισσοκόμους. Σαράντα εννέα (76,6%) αλλεργικά άτομαανέφεραν εκ νέου νυγμούς μετά την αρχική αντίδραση, ενώ 38 (77,5%) από αυτούςείχαν παρουσιάζει ανοχή στο HBV. Η συχνότητα των ετήσιων νυγμών, ο νυγμός στηνκεφαλή, η ρινική συμπτωματολογία κατά την ενασχόληση με τα μελίσσια, το ιστορικόαλλεργίας στη σφήκα, καθώς και η συνύπαρξη θετικού ιστορικού ατοπίας και θετικών∆∆Ν σχετίζονταν θετικά (P < 0,05) με την εμφάνιση αλλεργικής αντίδρασης.Σημαντικές διαφορές (P < 0,05) παρατηρήθηκαν στα επίπεδα της sIgG4-HBV μεταξύαλλεργικών (15,9 ± 21,8 kU/L) και μη αλλεργικών (27,0 ±31,0 kU/L) ατόμων, καθώςκαι μεταξύ αλλεργικών που ξεπέρασαν (23,2 ± 24,6 kU/L) ή δεν ξεπέρασαν (3,0 ± 4,1kU/L) την αλλεργία στο HBV. Το 82,4% των συμμετεχόντων δήλωσε άγνοιααντιμετώπισης ενδεχόμενης αλλεργικής αντίδρασης. Για επανεξέταση προσήλθε το44,1% των μελισσοκόμων, στην πλειονότητα επαγγελματίες με μεγαλύτερη διάρκειαενασχόλησης με τη μελισσοκομία, που δέχονταν > 200 ετήσιους νυγμούς και κυρίωςμη αλλεργικοί ή αλλεργικοί που ξεπέρασαν την αλλεργία. Κατά την επανεξέταση, οιδερματικές δοκιμασίες στο HBV διαφοροποιήθηκαν σε 50 (31,5%) άτομα. Σε 11αλλεργικούς μελισσοκόμους, οι οποίοι πληρούσαν τα κριτήρια που τέθηκαν,προσδιορίστηκαν τα επίπεδα ισταμίνης στον ορό. Τα επίπεδα της ισταμίνηςπαρουσίασαν θετική συσχέτιση με τα επίπεδα της sIgG4-HBV. Οι τιμές των δύο αυτώνπαραμέτρων ήταν υψηλότερες στους αλλεργικούς μελισσοκόμους που ξεπέρασαν τηναλλεργία και σε αυτούς που είχαν > 200 ετήσιους νυγμούς.Συμπερασματικά, η συχνότητα της αλλεργίας και της ευαισθητοποίησης στοHBV ήταν αυξημένη στους μελισσοκόμους, ενώ αναγνωρίστηκαν παράγοντεςκινδύνου για την εμφάνιση αλλεργίας. Η ενημέρωση και εκπαίδευση αυτού του ειδικούπληθυσμού για τα μέτρα αντιμετώπισης της αναφυλαξίας είναι απολύτωςαπαραίτητες. Τα επίπεδα της sIgG4-HBV στον ορό συσχετίστηκαν τόσο με προστασίααπό την αλλεργία όσο και με αποδρομή της. Τέλος, τα επίπεδα της ισταμίνης στον ορότων αλλεργικών ατόμων ακολουθούσαν το ίδιο προφίλ με τα επίπεδα της sIgG4-HBV.Τα ευρήματα αυτά παραπέμπουν σε πιθανό ανοσορυθμιστικό ρόλο της ισταμίνηςστην εμφάνιση ανοχής έναντι των αλλεργιογόνων και χρήζουν περαιτέρωδιερεύνησης.