Επιτύμβια πρόστιμα και κατάρες στον αρχαιοελληνικό κόσμο: επιτύμβιες επιγραφές με χρηματικά πρόστιμα από τις ρωμαϊκές επαρχίες Μακεδονίας, Θράκης και Αχαΐας

Abstract

The dissertation examines Greek and Latin funerary inscriptions from the Roman provinces of Macedonia, Thrace and Achaia that set fines in the case a grave is violated. These funerary inscriptions constitute a distinct group of texts, as they betray a high degree of standardization and of legal terminology. All these epigraphical texts show one common characteristic, i.e. they ensure the will of the grave's owner, in the case his/her grave is violated. In the dissertation the geographic and chronological distribution of the inscriptions is studied, as well as the burial terminology which is varied, as is expected of texts geographically and chronologically dispersed. Local particularities, however, are detected which suggest contacts between Macedonia, Thrace, and Asia Minor. The individuals mentioned in these inscriptions present a multidimensional legal reality of a grave's infringement at the period, which demonstrates the tangible and persistent care for the protection of the grave and, especially, for ensuring the owner's personal will as regards the future of the funerary monument. The funerary fines were of different types, according to the terms of the grave's foundation and the different local legal procedures, and also in line with the concurrent economic developments. The funerary inscriptions with fines rather resulted from the need to meet the perceptions of death and burial practices concerning the genos and the way a grave was bequeathed.

Η διατριβή εξετάζει τις επιτύμβιες επιγραφές σε ελληνική και λατινική γλώσσα από τις ρωμαϊκές επαρχίες της Μακεδονίας, της Θράκης και της Αχαΐας, στις οποίες ορίζονται χρηματικά πρόστιμα σε περίπτωση παραβίασης ενός τάφου. Αυτές οι επιγραφές συγκροτούν μια διακριτή ομάδα κειμένων με τυποποιημένη δομή στα οποία απαντούν όροι από το νομικό λεξιλόγιο. Τα πρόστιμα εμφανίζουν σε όλες τις περιπτώσεις ένα κοινό χαρακτηριστικό, να διασφαλίσουν τα ορισθέντα από τον ιδρυτή του τάφου. Στη διατριβή μελετάται η γεωγραφική και χρονολογική διασπορά των επιγραφικών κειμένων, αλλά και η ορολογία για τα ταφικά μνημεία που εμφανίζει ποικιλία, όπως είναι αναμενόμενο για κείμενα με μεγάλη γεωγραφική και χρονολογική διασπορά. Εντοπίζονται, ωστόσο, τοπικές ιδιαιτερότητες που υποδηλώνουν επαφές ανάμεσα στη Μακεδονία και τη Θράκη και στη Μικρά Ασία. Η εξέταση των προσώπων που μνημονεύονται στις επιγραφές κατέδειξε την πολυδιάστατη νομική πραγματικότητα των παραβάσεων που καταδεικνύει το έμπρακτο και συνεχές ενδιαφέρον για την προστασία του τάφου και κυρίως για τη διασφάλιση της προσωπικής βούλησης του ιδρυτή σχετικά με τη διάθεση του ταφικού μνημείου. Τα επιτύμβια χρηματικά πρόστιμα είναι διαφορετικών ειδών, σύμφωνα με τους διαφορετικούς όρους ίδρυσης του τάφου και τις κατά τόπους διαφορετικές νομικές διαδικασίες, ενώ τα χρηματικά ποσά συμβαδίζουν με τις σύγχρονές τους οικονομικές εξελίξεις. Οι επιτύμβιες επιγραφές με πρόστιμα μάλλον προέκυψαν από την ανάγκη να ικανοποιηθούν οι αντιλήψεις για τον θάνατο και τις ταφικές πρακτικές που αφορούσαν το γένος και τη διάθεση των τάφων.