Σύγκριση των δράσεων της ατενολόλης και των νεώτερων β-αποκλειστών στις ελαστικές ιδιότητες της αορτής υπερτασικών ασθενών

Abstract

The aim of the present study was to compare the effects of an angiotensin-converting enzyme inhibitor (quinapril), the first renin inhibitor (aliskiren), a conventional cardioselective beta-blocker (atenolol) and a vasodilating beta-blocker (nebivolol) on markers of aortic stiffness in treatment-naïve patients with uncomplicated, stage I-II, essential hypertension.72 treatment-naïve, adult patients (68.1% males, age 47.6 ± 10.6 years) with mean sitting systolic blood pressure (BP) 140-180 mmHg and/or mean sitting diastolic BP 90-110 mmHg (confirmed on at least 3 occasions separated by a month) and 20 normotensive (systolic BP < 140 mmHg and diastolic BP < 90 mmHg) adults (65.0% males, age 40.0 ± 8.9 years) were recruited from the Second Propedeutic Department of Internal Medicine of Aristotle University, at the Hippokration General Hospital in Thessaloniki. Patients were randomized to quinapril 20 mg qd (n = 20), aliskiren 150 mg qd (n = 18), atenolol 50 mg qd (n = 17) or nebivolol 5 mg qd (n = 17). Peripheral BP and markers of aortic stiffness were measured at baseline and after 2 and 12 weeks of treatment and only at baseline in normotensive controls. The drug doses could be adjusted after the 2nd visit, in order to achieve the target peripheral BP of < 140/90 mmHg. Central BP indices and markers of aortic stiffness were assessed using applanation tonometry with the SphygmoCor device (Atcor Medical, Sydney, Australia). The study protocol was approved by Aristotle University Bioethics Committee. All patients provided written informed consent. Data analysis was performed with the statistical package for the social sciences (SPSS, version 17.0, SPSS Inc., Chicago, IL). The 4 groups of hypertensive patients did not differ in baseline characteristics, except for the marginally higher augmentation index (AIx) in patients assigned to aliskiren than in those assigned to atenolol (p = 0.015). Controls had lower central systolic BP, central diastolic BP and pulse wave velocity (PWV) than all groups of hypertensive patients. Central pulse pressure (PP) was lower in controls than in patients assigned to aliskiren (p = 0.004) but did not differ between controls and other groups of hypertensive patients. The AIx was lower in controls than in patients assigned to quinapril, aliskiren or nebivolol (p = 0.006, p < 0.001 and p < 0.001, respectively) but did not differ between controls and patients assigned to atenolol.Central systolic BP and central diastolic BP decreased in all groups. In contrast, central PP and AIx decreased in patients treated with quinapril, aliskiren or nebivolol but did not change significantly in patients treated with atenolol. PWV decreased in all groups during the study and between baseline and the second visit. However, PWV between the second and the last visit did not change in patients treated with atenolol or nebivolol, whereas it decreased significantly in patients treated with quinapril or aliskiren.The decrease in central and peripheral systolic BP, diastolic BP, PP and PWV did not differ between the 4 groups. In contrast, AIx increased in patients treated with atenolol, but decreased similarly in those treated with quinapril, aliskiren or nebivolol (p = 0.001, p = 0.001 and p = 0.027, respectively).The present study suggests that atenolol exerts less beneficial effects on markers of aortic stiffness, namely AIx, against quinapril and aliskiren and the vasodilating beta-blocker nebivolol, despite similar reductions in peripheral BP. In addition, nebivolol, aliskiren and quinapril are equally effective in improving markers of aortic stiffness. Nebivolol, however, seems to exert a more short-term effect than aliskiren and quinapril, at least in terms of PWV.

Στη μελέτη εντάχθηκαν 72 ενήλικες ασθενείς (ηλικίας 47,6 ± 10,6 ετών, 68,1% άνδρες) με ανεπίπλεκτη, ιδιοπαθή αρτηριακή υπέρταση (ΑΥ) και μέση τιμή συστολικής ΑΠ (ΣΑΠ) 140-180 mmHg ή/και μέση τιμή διαστολικής ΑΠ (ΔΑΠ) 90-110 mmHg, που εξετάσθηκαν στη Β' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) στο Γενικό Νοσοκομείο «Ιπποκράτειο», καθώς και 20 υγιείς ενήλικες (ηλικίας 40,0 ± 8,9 ετών, 65,0% άνδρες) με ΣΑΠ < 140 mmHg και ΔΑΠ < 90 mmHg. Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν να λαμβάνουν μια φορά ημερησίως κιναπρίλη 20 mg (n = 20) ή αλισκιρένη 150 mg (n = 18) ή ατενολόλη 50 mg (n = 17) ή νεμπιβολόλη 5 mg (n = 17). Η περιφερική και η κεντρική ΑΠ, καθώς και οι δείκτες της αορτικής σκληρίας, προσδιορίστηκαν κατά την έναρξη της μελέτης και μετά από 2 (2η επίσκεψη) και 12 (3η επίσκεψη) εβδομάδες λήψης της φαρμακευτικής αγωγής, ενώ στην ομάδα ελέγχου σε μία, μοναδική, επίσκεψη. Η δοσολογία του χορηγούμενου φαρμάκου μπορούσε να τροποποιηθεί κατά τη 2η επίσκεψη, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της ρύθμισης της περιφερικής ΑΠ σε φυσιολογικά όρια (< 140/90 mmHg). Η κεντρική ΑΠ και οι δείκτες της αορτικής σκληρίας προσδιορίζονταν με την τεχνική της τονομετρίας επιπέδωσης και τη χρήση του συστήματος SphygmoCor (Atcor Medical, Sydney, Australia). Η στατιστική ανάλυση των ευρημάτων διενεργήθηκε με το πρόγραμμα SPSS (Statistical Package for the Social Sciences, έκδοση 17.0, SPSS Inc., Chicago, IL). Δε διαπιστώθηκαν διαφορές μεταξύ των 4 ομάδων ασθενών κατά την έναρξη της μελέτης, με την εξαίρεση του υψηλότερου κεντρικού δείκτη ενίσχυσης (AIx) στην ομάδα της αλισκιρένης σε σχέση με της ατενολόλης (p = 0,015). Στην ομάδα ελέγχου διαπιστώθηκαν χαμηλότερα επίπεδα κεντρικής ΣΑΠ και ΔΑΠ, καθώς και ταχύτητας του σφυγμικού κύματος (PWV). Η κεντρική πίεση σφυγμού (ΠΣ) υπολείπονταν στην ομάδα ελέγχου μόνο σε σχέση με την ομάδα της αλισκιρένης (p = 0,004). Ο AIx ήταν χαμηλότερος στην ομάδα ελέγχου σε σχέση με τις ομάδες κιναπρίλης, αλισκιρένης και νεμπιβολόλης (p = 0,006, p < 0,001 και p < 0,001, αντίστοιχα), αλλά δε διέφερε από την ομάδα της ατενολόλης. Όλες οι παραπάνω διαφορές καταγράφηκαν και αξιολογήθηκαν κατάλληλα κατά τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων της μελέτης, ώστε η αρχική διαφορά να μην υπεισέρχεται στα τελικά αποτελέσματα και την εξαγωγή συμπερασμάτων.Η κεντρική ΣΑΠ και ΔΑΠ μειώθηκαν σε όλες τις ομάδες. Η κεντρική ΠΣ και ο AΙx ελαττώθηκαν στις ομάδες κιναπρίλης, αλισκιρένης και νεμπιβολόλης, όχι όμως και στην ομάδα της ατενολόλης. Η PWV ελαττώθηκε σε όλες τις ομάδες μεταξύ 1ης και 2ης επίσκεψης. Η διαφοροποίηση έγκειται στην παρατήρηση της μη μεταβολής της μεταξύ 2ης και 3ης επίσκεψης στις ομάδες των β-αδρενεργικών αποκλειστών (ατενολόλης-νεμπιβολόλης), αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με τις ομάδες κιναπρίλης και αλισκιρένης, αναστολέων του συστήματος ρενίνης αγγειοτενσίνης αλδοστερόνης (ΣΡΑΑ), όπου συνεχίζει να βελτιώνεται. Η περιφερική ΣΑΠ, ΔΑΠ και ΠΣ μειώθηκαν το ίδιο και στις 4 ομάδες. Συγκρίσιμη παρατηρήθηκε, επίσης, η ελάττωση σε κεντρική ΣΑΠ, ΔΑΠ, ΠΣ και PWV. Ο AΙx, όμως, αυξήθηκε στους ασθενείς που έλαβαν ατενολόλη, σε αντίθεση με όσους έλαβαν κιναπρίλη, αλισκιρένη ή νεμπιβολόλη (p = 0,001, p = 0,001 και p=0,027, αντίστοιχα), όπου παρατηρήθηκε μείωσή του, ενώ μεταξύ των 3 τελευταίων ομάδων δεν καταγράφεται στατιστικά σημαντική διαφορά.Επομένως, η ατενολόλη αποδείχθηκε λιγότερο αποτελεσματική στη βελτίωση παραμέτρων της αορτικής σκληρίας συγκριτικά τόσο με νεότερο εκπρόσωπο της ίδιας κατηγορίας, τη νεμπιβολόλη, όσο και με αναστολείς του ΣΡΑΑ, όπως είναι η κιναπρίλη και η αλισκιρένη. Η νεμπιβολόλη, η κιναπρίλη και η αλισκιρένη είχαν εξίσου ευεργετική επίδραση στις προσδιορισθείσες παραμέτρους της αορτικής σκληρίας. Η επίδραση της νεμπιβολόλης, όμως, φαίνεται ότι είναι περισσότερο βραχυπρόθεσμη σε σχέση με την αντίστοιχη της κιναπρίλης και της αλισκιρένης, τουλάχιστον ως προς την PWV.