Ο αυτοπροσδιορισμός των Ιουδαίων απέναντι στους Έλληνες

Abstract

The present thesis has attempted to shows the way in which the Jews’ identity has been historically formed; then it goes on to establish how it has been distinguished during the hard times of the Hellenistic era, i.e. how this self-definition functioned so as to ensure the collective identity necessary for the Jewish community to remain a nation and not be assimilated and transformed into a political community. As the issue of identity necessitated a sociological and ethnological approach, tools from these very sciences were used to this end, so as to organise and process the material. The Old Testament provided the material, which was processed taking special care to avoid the conflict of our interpretations with any theological issues. This combinational study represents a new attitude of polymerization of the relevant texts studied, which allows political and social conclusions to be drawn, concerning a population basically known for his religion. The charm Hellenism exerted on the upper class of the Jews of both Palestine and Diaspora, as well as the feeling of deficiency it inspired the latter with, led to the distortion of their cultural characteristics; and this actually entailed the risk of being assimilated. In order to stand up for Judaism and their identity, the intellectuals of the community made efforts to re-determine themselves and re-shape the identity of their national community as well as to render it recognisable and distinguishable, mainly to themselves. For this reason, during the above mentioned era texts were written or translated, the writers of which aimed at maintaining and supporting their nation. Thus, from these texts we have selected the 1st, 2nd, and 3rd books of Maccabees, “Wisdom of Jesus the son of Sirach” and “Wisdom of Solomon”, which we analyzed in an attempt to underline such an effort. These writers supported Judaism and the community, activating institutions, relations, traditions and national characteristics, in order to strengthen its self-conscience. Thus, they established their ancient roots and legitimacy as a nation, promoting the resemblances among the members of their community while making efforts to underline the differences with the Greeks, so as to ensure their distinctive identity, and strengthen their nationality. They endued the national reaction against the revolution of the Maccabees with their ideology and religion; in parallel, they attempted to shape perceptions and models of behaviour that would determine their religious and racial identity – the latter was the one that would protect them from being assimilated and extinguished. They acted as counterparts, raising their work to prominence and turning it into a national affair. Their works, a series of political texts addressed to the members of the community, constitute an apparent national propaganda, which at the same time reveals the skill of the Jewish community to struggle and be reformed in hard times

Η διατριβή αυτή επιδίωξε να καταδείξει πώς σχηματοποιείται η ταυτότητά των Ιουδαίων διαχρονικά και στη συνέχεια πώς καθίσταται διακριτή στη δύσκολη χρονική περίοδο των ελληνιστικών χρόνων, πώς δηλαδή λειτούργησε ο αυτοπροσδιορισμός, για να διασφαλίσει την αναγκαία συλλογική ταυτότητα, που έπρεπε να διαθέτει η Ιουδαϊκή κοινότητα, για να παραμείνει έθνος, να μην αφομοιωθεί και να μετεξελιχθεί σε πολιτική κοινότητα. Επειδή το ζήτημα της ταυτότητας καθιστούσε αναγκαία την κοινωνιολογική και εθνολογική προσέγγιση, χρησιμοποιήθηκαν για το λόγο αυτό τα εργαλεία των επιστημών αυτών για την οργάνωση και επεξεργασία του υλικού. Στη συνέχεια η Παλαιά Διαθήκη μας έδωσε το υλικό, το οποίο επεξεργαστήκαμε, προσέχοντας οι ερμηνείες μας να μην έρθουν αντιμέτωπες με θεολογικά θέματα. Η συνδυαστική αυτή μελέτη σκιαγραφεί μια νέα πολυμεριστική οπτική των αντίστοιχων κειμένων που μελετήσαμε, η οποία μας επιτρέπει να εξάγουμε πολιτικά και κοινωνικά συμπεράσματα για ένα λαό, που είναι γνωστός κυρίως για τη θρησκεία του. Η γοητεία που άσκησε ο Ελληνισμός στην ανώτερη τάξη των Ιουδαίων της Παλαιστίνης, καθώς και στις κοινότητες της Διασποράς, και από την άλλη το αίσθημα μειονεξίας που τους δημιούργησε, οδήγησε στην αλλοίωση των πολιτισμικών τους χαρακτηριστικών, γεγονός που έκανε εμφανή τον κίνδυνο της αφομοίωσης τους. Για να υπερασπιστούν τον Ιουδαϊσμό και την ταυτότητά τους, οι πνευματικοί άνθρωποι της κοινότητας κατέβαλλαν προσπάθειές να αναπροσδιοριστούν και να αναδιαμορφώσουν την ταυτότητα της εθνοτικής τους κοινότητας και να την καταστήσουν αναγνωρίσιμη και διακριτή, κυρίως για τους ίδιους. Για το λόγο αυτό γράφτηκαν ή μεταφράστηκαν τη συγκεκριμένη περίοδο κείμενα, των οποίων οι συγγραφείς είχαν ως στόχο τους την υπεράσπιση και την ενίσχυση της εθνότητάς τους. Επιλέξαμε λοιπόν, από τα κείμενα αυτά τα βιβλία Α΄, Β΄, Γ Μακκαβαίων, «Σοφία Σειράχ» και «Σοφία Σολομώντος», τα οποία και αναλύσαμε, προσπαθώντας να καταδείξουμε την προσπάθεια αυτή. Oι συγγραφείς αυτοί υποστήριξαν τον Ιουδαϊσμό και την κοινότητα, ενεργοποιώντας θεσμούς, δεσμούς, παραδόσεις και εθνοτικά χαρακτηριστικά, για να ενισχύσουν την αυτοσυνείδησή της. Απέδειξαν έτσι την αρχαιότητα και τη νομιμότητα τους ως έθνος, προβάλλοντας τις ομοιότητές μεταξύ των μελών της κοινότητάς τους και προσπάθησαν να τονίσουν τις διαφορές τους με τους Έλληνες, για να διασφαλίσουν τα διακριτικά της ταυτότητάς τους, και να ενισχύσουν την εθνοτική συνείδηση τους. Πλαισίωσαν ιδεολογικά-θρησκευτικά την εθνοτική αντίδραση της εξέγερσης των Μακκαβαίων και επιδίωξαν να διαμορφώσουν αντιλήψεις και πρότυπα συμπεριφοράς, που θα καθόριζαν τη θρησκευτική και φυλετική ταυτότητα τους, που θα τους προστάτευε από την αφομοίωση και τον αφανισμό. Έδρασαν συμπληρωματικά ο ένας με τον άλλο, αναδεικνύοντας το έργο τους σε υπόθεση εθνική. Τα έργα τους, μια σειρά από πολιτικά κείμενα, που απευθύνονται στα μέλη της κοινότητας, συνιστούν μια φανερή εθνοτική προπαγάνδα, που αναδεικνύει ταυτόχρονα την ικανότητα της Ιουδαϊκής κοινότητας να αγωνίζεται και να ανασυγκροτείται σε δύσκολους καιρούς