Ο αγιασμός των υδάτων του Νείλου ποταμού στην αλεξανδρινή λειτουργική παράδοση

Abstract

Κατά την ιστορία της παράδοσης και της τάξης της Αλεξανδρινής Εκκλησίας, τόσο της κοπτικής όσο και της βυζαντινής, υπήρχαν δύο Ακολουθίες οι οποίες τελούνταν στις όχθες του Νείλου: Η πρώτη Ακολουθία ήταν ο Μέγας Αγιασμός των Θεοφανείων· η δεύτερη, ο Αγιασμός των υδάτων του Νείλου. Οι Ακολουθίες αυτές συνέχισαν να τελούνται στις όχθες του Νείλου ποταμού μέχρι τους διωγμούς του Ελ- χάκιμ πι-αμρ Αλλάχ (El-hakim Bi-amr Allah), οπότε και απαγορεύθηκε στους χριστιανούς της Αιγύπτου να τελούν τον εορτασμό των Θεοφανείων στις όχθες του Νείλου. Στην Αλεξανδρινή λειτουργική παράδοση, ο αγιασμός τελείται για πολλούς λόγους, σε πολλές περιπτώσεις για ποικίλες ανάγκες. Γι’ αυτό στα Αλεξανδρινά ευχολόγια υπάρχουν και οι εξής Ακολουθίες: 1. Ακολουθία του Αγιασμού των Αγίων Θεοφανείων. 2. Ακολουθία του Αγιασμού των υδάτων του Νείλου ποταμού. 3. Ἀκολουθία ὑπέρ τῆς ἀναβάσεως τοῦ Νείλου. 4. Τάξις γινομένη τῶν ἁγιασμῶν ὑδάτων τοῦ ποταμοῦ ἥ τελεῖται τῇ ἑορτῇ τοῦ τιμίου Σταυροῦ τῇ 17ῃ τοῦ μηνός Τωθ (κοπτιστί). Σκοπός της έρευνάς μας γενικότερα είναι μία ολοκληρωμένη παρουσίαση των ιστορικών και θεολογικών δεδομένων που αφορούν τη λειτουργική παράδοση του Αγιασμού των υδάτων του Νείλου ποταμού στην Αλεξανδρινή λειτουργική παράδοση. Στο στόχο αυτό ανήκει πρωτίστως και η κριτική έκδοση των σχετικών Ακολουθιών, που γίνεται μάλιστα για πρώτη φορά με βάση όχι μόνο τα ελληνικά χειρόγραφα, αλλά και τους αιγυπτιακούς-κοπτικούς κώδικες. According to the history of the Alexandrian Liturgical tradition of both the Coptic and the Byzantine, there were two services, which were officially performed at the banks of the Nile. The first Service: The Blessing of the water in the Epiphany Day (11 touba =19 Jan. ). While The Second Service: The Blessing of the Nile River waters. These rituals were performed until the reign of El-Hakim Bi-Amr Allah who prevented the Christians in Egypt from celebrating the epiphany at the Nile River banks. In the Alexandrian liturgical tradition, The Blessing of the water was performed for many reasons, in many cases, and for a variety of needs, and that's why the Alexandrian Euchologion includes the following services: 1. The Blessing of the water in the Epiphany Day. 2. The Blessing of the Nile River waters. 3. The service for raising the level of water 4. The Blessing of the Nile River waters, which was being celebrated after the liturgy of the Holy Cross feast (17th of Tut). (Coptic text). The purpose of this research in general is a thorough presentation of the historical and theological data concerning the liturgical tradition of the Blessing of the Nile River Waters in the Alexandrian liturgical tradition. In this goal we have the first critical edition of the Services, which is indeed for the first time based not only on Greek manuscripts, but also on Egyptian-Coptic Codes.

Κατά την ιστορία της παράδοσης και της τάξης της Αλεξανδρινής Εκκλησίας, τόσο της κοπτικής όσο και της βυζαντινής, υπήρχαν δύο Ακολουθίες οι οποίες τελούνταν στις όχθες του Νείλου: Η πρώτη Ακολουθία ήταν ο Μέγας Αγιασμός των Θεοφανείων· η δεύτερη, ο Αγιασμός των υδάτων του Νείλου. Οι Ακολουθίες αυτές συνέχισαν να τελούνται στις όχθες του Νείλου ποταμού μέχρι τους διωγμούς του Ελ- χάκιμ πι-αμρ Αλλάχ (El-hakim Bi-amr Allah), οπότε και απαγορεύθηκε στους χριστιανούς της Αιγύπτου να τελούν τον εορτασμό των Θεοφανείων στις όχθες του Νείλου. Στην Αλεξανδρινή λειτουργική παράδοση, ο αγιασμός τελείται για πολλούς λόγους, σε πολλές περιπτώσεις για ποικίλες ανάγκες. Γι’ αυτό στα Αλεξανδρινά ευχολόγια υπάρχουν και οι εξής Ακολουθίες:1. Ακολουθία του Αγιασμού των Αγίων Θεοφανείων.2. Ακολουθία του Αγιασμού των υδάτων του Νείλου ποταμού.3. Ἀκολουθία ὑπέρ τῆς ἀναβάσεως τοῦ Νείλου.4. Τάξις γινομένη τῶν ἁγιασμῶν ὑδάτων τοῦ ποταμοῦ ἥ τελεῖται τῇ ἑορτῇ τοῦ τιμίου Σταυροῦ τῇ 17ῃ τοῦ μηνός Τωθ (κοπτιστί).Σκοπός της έρευνάς μας γενικότερα είναι μία ολοκληρωμένη παρουσίαση των ιστορικών και θεολογικών δεδομένων που αφορούν τη λειτουργική παράδοση του Αγιασμού των υδάτων του Νείλου ποταμού στην Αλεξανδρινή λειτουργική παράδοση. Στο στόχο αυτό ανήκει πρωτίστως και η κριτική έκδοση των σχετικών Ακολουθιών, που γίνεται μάλιστα για πρώτη φορά με βάση όχι μόνο τα ελληνικά χειρόγραφα, αλλά και τους αιγυπτιακούς-κοπτικούς κώδικες. According to the history of the Alexandrian Liturgical tradition of both the Coptic and the Byzantine, there were two services, which were officially performed at the banks of the Nile. The first Service: The Blessing of the water in the Epiphany Day (11 touba =19 Jan. ). While The Second Service: The Blessing of the Nile River waters.These rituals were performed until the reign of El-Hakim Bi-Amr Allah who prevented the Christians in Egypt from celebrating the epiphany at the Nile River banks.In the Alexandrian liturgical tradition, The Blessing of the water was performed for many reasons, in many cases, and for a variety of needs, and that's why the Alexandrian Euchologion includes the following services:1. The Blessing of the water in the Epiphany Day.2. The Blessing of the Nile River waters.3. The service for raising the level of water4. The Blessing of the Nile River waters, which was being celebrated after the liturgy of the Holy Cross feast (17th of Tut). (Coptic text).The purpose of this research in general is a thorough presentation of the historical and theological data concerning the liturgical tradition of the Blessing of the Nile River Waters in the Alexandrian liturgical tradition. In this goal we have the first critical edition of the Services, which is indeed for the first time based not only on Greek manuscripts, but also on Egyptian-Coptic Codes.