Έλεγχος των πνευμονικών λειτουργικών σε θαλασσαιμικούς ασθενείς: συσχέτιση με την υπερφόρτωση του οργανισμού σε σίδηρο

Abstract

The aim of this study was the determination of the lung function impairment to the b-thalassemic patients (TM) and to find out if there is a correlation between the pulmonary dysfunction and the iron deposition.Our further aim was the early investigation of lung alterations using pulmonary function tests (PFTs) and an effort to find out if there were any prognostic indexes or unfavorable factors for pulmonary function.52 patients aged 9-34 years (mean age 21,3±6,2) from the Department of Thalassemias,Ippokratio Hospital Thessaloniki were enrolled during 2004-2009.They were on regular blood transfusion at 3 to 4-week intervals and on chelation therapy with desferioxamine subcutaneous or deferiprone per os or both of them or deferasirox per os.Those who suffered from asthma, pulmonary or cardiac disease and smokers were excluded.The mean hemoglobin before the transfusion was 9,4±0,6 g/dl, the mean serum feritin at the last year was 1680,4±1404,1 ng/ml and the mean volume of the red blood cells that patients received was 203,9±43,38/kg weight/year.On every patient there was a completed detailed medical history,was performed a physical examination and an evaluation of upper and lower respiratory system and of cardiovascular system.They all had ECG,measurement of blood pressure,U/S of heart,basic examinations of blood.The mean serum feritin was calculated according the feritin levels at the last year.They also made measurements of PNIFR,PIFR,PEFR,mucociliary clearance and SaO2.All patients had PFTs using an electronic spirometer and evaluation of lungs diffusing capacity.The parameters of PFTs were evaluated according to the predicted values for the age, the sex and the anthropometric status of the examined person.The values of PNIFR,PIFR,PEFR evaluated after calculating z-score.The threshold defined as the 80% of the predicted value.Normal findings at PFTs had 30/52 (57,7%) patients with TM while 20/52 (38,46%) had restrictive pulmonary disease and only 2/52 (3,84%) had obstructive disease.The diffusing capacity was decreased at 31/50 (62%) of them.There aren’t any differences between males and females that examined.Statistically,there isn’t a significant difference at the serum feritin levels between the patients with normal PFTs and those with restrictive dysfunction (p=0,06) but the serum feritin has a significant affection as it is shown from the linear correlations with the major parameters of PFTs.Although the restrictive disease found at the 38,46% of the patients it was found at the 53,125% of the patients aged >20 years.The patient’s age and the duration of the chelation therapy found to have negative linear correlation with major lung function parameters.After using a multivariate regression analysis model age was identified as the major predictor followed by serum feritin levels.Thus,the risk for restrictive impairment increases by 22,4% for every year of age.From the assessment of the upper respiratory tract we didn’t found affected values.The restrictive type of pulmonary dysfunction at 38,46% of patients suffering from TM and the decreased diffusing lung capacity at 62% of them are the predominant abnormalities.At last, there isn’t a correlation between the severity of the lung impairment and the serum feritin (p=0,06).Besides the serum feritin affects the pulmonary function it needs to establish a remarkable index of total iron body deposition.

Η υποξαιμία,η υπερπηκτικότητα,η πιθανή εναπόθεση σιδήρου στους πνεύμονες,η πνευμονική ίνωση και η τοξική δράση της δεσφεριοξαμίνης λόγω των μεταγίσεων στους ασθενείς με β-μεσογειακή αναιμία (β-ΜΑ) οδηγούν σε επιπλοκές από τους πνεύμονες. Σκοπός ήταν ο καθορισμός της έκπτωσης της πνευμονικής λειτουργίας των πασχόντων από β-ΜΑ. Επίσης η συσχέτιση της πνευμονοπάθειας με την υπερφόρτωση του οργανισμού σε σίδηρο. Απώτερος στόχος ήταν η προσυμπτωματική ανίχνευση της πνευμονοπάθειας και η προσπάθεια ανεύρεσης προγνωστικών δεικτών και επιβαρυντικών παραγόντων. Στη μελέτη εντάχθηκαν 52 ασθενείς ηλικίας 9-34 ετών (μ.ο. 21,3±6,2) με ομόζυγη β-ΜΑ οι οποίοι παρακολουθούνταν στη Μονάδα Μεσογειακής Αναιμίας του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης το 2004-2009. ΄Ολοι βρίσκονταν σε τακτικό πρόγραμμα μεταγγίσεων με μεσοδιάστημα 3-4 εβδομάδων και πρόγραμμα αποσιδήρωσης με δεσφεριοξαμίνη υποδόρια,δεφεριπρόνη από το στόμα, συνδυασμό αυτών ή deferasirox από το στόμα.Αποκλείστηκαν πάσχοντες από βρογχικό άσθμα, πνευμονικό ή καρδιακό νόσημα και καπνιστές. Ο μέσος όρος της προμεταγγισιακής αιμοσφαιρίνης ήταν 9,4±0,6 g/dl,ο μέσος όρος της φεριτίνης ορού το τελευταίο έτος ήταν 1680,4±1404,1 ng/ml και ο μέσος όγκος των ερυθρών αιμοσφαιρίων που μεταγγίστηκαν ήταν 203,9±43,38/kg βάρους σώματος/έτος.Σε κάθε ασθενή λήφθηκε ιστορικό,έγινε λεπτομερής κλινική εξέταση,εκτίμηση του ανώτερου,κατώτερου αναπνευστικού και του καρδειαγγειακού συστήματος, ΗΚΓάφημα,μέτρηση ΑΠ, υπερηχογράφημα καρδιάς. Δόθηκε αιματολογικός και βιοχημικός έλεγχος και έγινε υπολογισμός της μέσης τιμής φεριτίνης ορού το τελευταίο έτος.Επίσης έγινε ρινομανόμετρηση,ροομέτρηση,έλεγχος της βλεννοκροσσωτής κάθαρσης και μέτρηση του κορεσμού της αιμοσφαιρίνης σε Ο2 με παλμικό οξύμετρο.΄Eγιναν δοκιμασίες των πνευμονικών λειτουργιών και εκτίμηση της ικανότητας διάχυσης των πνευμόνων. Καταγράφηκαν οι απόλυτες τιμές των πνευμονικών παραμέτρων και το ποσοστό επί % των προβλεπόμενων τιμών για την ηλικία,το φύλο και τα σωματομετρικά στοιχεία του εξεταζόμενου. Οι τιμές των μετρήσεων των PNIFR,PIFR και PEFR εκτιμήθηκαν αφού υπολογίστηκε το z-score. Ως όριο τέθηκε το 80% σύμφωνα με τη βιβλιογραφία. Φυσιολογικά ευρήματα είχαν 30/52 (57,7%) ασθενείς με β-ΜΑ,περιοριστική πνευμονοπάθεια 20/52 (38,46%) και μόνο 2 πάσχοντες παρουσίαζαν αποφρακτική πνευμονοπάθεια (3,84%).Σε 31/50 (62%) ασθενείς η διαχυτική ικανότητα των πνευμόνων βρέθηκε ελαττωμένη <80%.Δε βρέθηκαν διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα σε σχέση με την πνευμονική λειτουργία. Η φεριτίνη ορού δε βρέθηκε να έχει στατιστικά σημαντική διαφορά στην ομάδα των ασθενών με περιοριστική πνευμονοπάθεια και αυτών με φυσιολογικές πνευμονικές λειτουργίες (p=0,06). Παίζει όμως σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της πνευμονοπάθειας γιατί έχει αρνητική γραμμική συσχέτιση (r) με σημαντικές πνευμονικές παραμέτρους.Σημαντικό εύρημα αποτελεί ότι ενώ στο σύνολο των ασθενών από περιοριστική πνευμονοπάθεια πάσχουν 38,46%,σε ασθενείς >20 ετών το ποσοστό ανέρχεται σε 53,125%.Η ηλικία και η διάρκεια αποσιδήρωσης βρέθηκε να έχουν αρνητική γραμμική συσχέτιση με βασικές πνευμονικές παραμέτρους.Στην πολυπαραγοντική ανάλυση βρέθηκε ότι η ηλικία είναι ο κύριος προγνωστικός παράγοντας εκδήλωσης περιοριστικής πνευμονοπάθειας στους ασθενείς με β-ΜΑ και λιγότερο η φεριτίνη ορού. Η αύξηση της ηλικίας αυξάνει το σχετικό κίνδυνο κατά 22,4% για κάθε έτος. Από τον έλεγχο της λειτουργίας του ανώτερου αναπνευστικού δε βρέθηκαν επηρεασμένες οι τιμές των πασχόντων από β-ΜΑ.Βρέθηκε ότι 38,46% ασυμπτωματικών ασθενών έχουν εγκατεστημένη περιοριστική πνευμονοπάθεια και 62% ελαττωμένη διαχυτική ικανότητα των πνευμόνων. Επίσης δε βρέθηκε συσχέτιση της βαρύτητας της πνευμονοπάθειας με τη φεριτίνη ορού με p=0,06, που σημαίνει ότι παρόλο που η αύξηση της φεριτίνης επιβαρύνει την πνευμονική λειτουργία δεν είναι ο πιο αξιόπιστος δείκτης σιδήρωσης των ιστών.