Περίληψη
[…] Το θέμα της εργασίας αυτής είναι η εβραϊκή κοινωνία στις πόλεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας τον 16ο -19ο αιώνα. Η εργασία αυτή διασαφηνίζει και περιγράφει με τρόπο μεθοδικό και περιεκτικό , κατά το δυνατόν, ένα σύνολο βασικών θεμάτων που σχετίζονται με την κοινωνική οργάνωση και διαμόρφωση των πιο μεγάλων εβραϊκών αστικών κοινοτήτων του 17ου αι, βασιζόμενη σε εσωτερικές και ξένες πηγές καθώς και σε σχετικές καινοτόμες έρευνες δια μέσου διευκρίνισης των τοπικών σχέσεων και τονίζοντας τη διαρκή αλληλεπίδραση με την κοινωνία που τους περιτριγύριζε. Δεν ασχοληθήκαμε σε βάθος με την περιγραφή του τρόπου ζωής, δημιουργίας και σπουδής και την προσέγγιση του πολιτισμού του περίγυρου. Διάφορα περιστατικά από την ιστορία των κοινοτήτων τις οποίες πραγματεύεται η μελέτη αυτή θα χρησιμεύσουν ως παραδείγματα και για την κατανόηση διαδικασιών και κατευθύνσεων. Ο εβραϊσμός της οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν μια κατ’ εξοχήν αστική κοινωνία. Το μεγαλύτερο μέρος της ήταν εγκατεστημένο στις μεγάλες κ ...
[…] Το θέμα της εργασίας αυτής είναι η εβραϊκή κοινωνία στις πόλεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας τον 16ο -19ο αιώνα. Η εργασία αυτή διασαφηνίζει και περιγράφει με τρόπο μεθοδικό και περιεκτικό , κατά το δυνατόν, ένα σύνολο βασικών θεμάτων που σχετίζονται με την κοινωνική οργάνωση και διαμόρφωση των πιο μεγάλων εβραϊκών αστικών κοινοτήτων του 17ου αι, βασιζόμενη σε εσωτερικές και ξένες πηγές καθώς και σε σχετικές καινοτόμες έρευνες δια μέσου διευκρίνισης των τοπικών σχέσεων και τονίζοντας τη διαρκή αλληλεπίδραση με την κοινωνία που τους περιτριγύριζε. Δεν ασχοληθήκαμε σε βάθος με την περιγραφή του τρόπου ζωής, δημιουργίας και σπουδής και την προσέγγιση του πολιτισμού του περίγυρου. Διάφορα περιστατικά από την ιστορία των κοινοτήτων τις οποίες πραγματεύεται η μελέτη αυτή θα χρησιμεύσουν ως παραδείγματα και για την κατανόηση διαδικασιών και κατευθύνσεων. Ο εβραϊσμός της οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν μια κατ’ εξοχήν αστική κοινωνία. Το μεγαλύτερο μέρος της ήταν εγκατεστημένο στις μεγάλες και πολυπολιτισμικές πόλεις που αποτελούσαν διοικητικά, βιομηχανικά και εμπορικά κέντρα. Κάθε μια από τις κοινότητες π.χ. των τριών μεγάλων πόλεων (Κων/πολη, Θεσ/νίκη, Σμύρνη), χαρακτηριζόταν από βιοτικό ρυθμό και χαρακτηριστικά και αποτελούσαν παράδειγμα προς μίμηση από πλευράς μέσων και μικρών κοινοτήτων που βρίσκονταν στην κοντινή γεωγραφική περιοχή, και ακόμα σε πιο απόμακρες οθωμανικές περιοχές. Ενίοτε αναφερόμαστε και σ’ αυτές τις κοινότητες όχι μεθοδικά αλλά ανάλογα με τη συχνότητα που βρίσκονται στις πηγές και ανάλογα με το κατά πόσο θεωρήσαμε ότι βοηθούν στο θέμα μας.¹⁰ Ο χρονολογικός πυρήνας και η χρονολογική τοποθέτηση της εργασίας υιοθετεί συνειδητά τον ορισμό της εποχής όπως αυτός είναι σε χρήση στη σύγχρονη έρευνα του οθωμανισμού. Οι απαρχές του στην όγδοη δεκαετία του 16ου αιώνα, αφότου αρχίζει η οικονομική και πολιτική κρίση και η λήξη του τον χρόνο ανόδου του Άχμεντ του Γ΄ στο θρόνο, το 1703. Ενός ηγέτη που στις μέρες του άρχισε εν πολλοίς μια νέα εποχή στην οθωμανική ιστορία. Η επιλογή αυτής της περιόδου, για την οποία δεν έδειξαν ενδιαφέρον οι ερευνητές, απορρέει εν πρώτοις από τη μεγάλη σημασία που πρέπει να της δώσουμε ως περιόδου τομών και συνειδητού εγκλιματισμού στις φιλοδοξίες και τις αλλαγές, μετά τον 16ο αι. που θεωρείτο ο χρυσούς αιών του οθωμανικού κράτους. Η αλλαγή της αντίληψης σ΄αυτόν τον μακρύ αιώνα τον οποίον ο Ντρορ Ζεέβι ονόμασε "οθωμανικό αιώνα" απαιτεί μια εκ νέου θεώρηση των Εβραίων σ’ αυτές τις χώρες.¹¹ Η χρονική απόσταση, των εκατό χρόνων, από τότε που έφτασαν οι πρώτοι εκδιωχθέντες από την ιβηρική χερσόνησο, άμβλυνε τη σεφαραδίτικη παράδοση που η αρχική πολυμορφία της ξεθώριασε σιγά-σιγά και σχεδόν ξεχάστηκαν οι δυσκολίες της πικρής συνάντησης με την παλιά ρωμανιώτικη κοινότητα που εν τω μεταξύ είχε καταπέσει από το μεγαλείο της. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου διαδραματίστηκε μια πολύ ουσιαστική αλλαγή στην πολιτιστική μορφή αυτού του εβραϊσμού από κάθε άποψη, πράγμα που μας επιτρέπει να την ονομάσουμε «οθωμανικός εβραϊσμός».¹² Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η περίοδος αυτή αποτελεί την αρχή της σύγχρονης εποχής στην εβραϊκή ιστορία. Και εδώ στις Κοινότητες που βρίσκονταν μέσα στα τεράστια όρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας μπορούμε να διακρίνουμε αλλαγές και τις απαρχές τομών που θα ωριμάσουν τους επόμενους αιώνες. Η εργασία αποτελείται από διάφορα κεφάλαια κι ο αναγνώστης οδηγείται από το φυσικό πεδίο στο οποίο ζούσαν οι Εβραίοι, μέσω των σχέσεων ανάμεσα σ’ αυτούς και του περίγυρου, στην περιγραφή της κοινοτικής οργάνωσης και των θεσμών της, και από εκεί στη μορφή της εβραϊκής κοινωνίας. Το πρώτο κεφάλαιο είναι μια εισαγωγή που κάνει μια ιστορική αναδρομή της οθωμανικής αυτοκρατορίας και περιγράφει κεντρικές διαδικασίες και τομές την εποχή αυτή. Χαράχτηκαν οι βασικές γραμμές της μορφής των μεγάλων οθωμανικών πόλεων, ως υπόβαθρο της περιγραφής της εβραϊκής ύπαρξης στα κέντρα αυτά. Το δεύτερο κεφάλαιο εξετάζει το νομικό και κοινωνικό στάτους των Εβραίων, τις επαφές και τις σχέσεις μεταξύ τους και ανάμεσα στις κυβερνητικές οργανώσεις (της κεντρικής και της τοπικής εξουσίας) και την ταξική διαστρωμάτωση του πληθυσμού. Στη συνέχεια πραγματευόμαστε λεπτομερώς δύο οπτικές γωνίες όψεις, τη μορφή της εβραϊκής κοινωνίας στις μεγάλες πόλεις, την οργανωτική όψη τονίζοντας την λειτουργία του kahal, της ηγεσίας του και των θεσμών του και την κοινωνικοοικονομική όψη με έμφαση στη θέση του μεμονωμένου ατόμου στο κααλικό πλαίσιο. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην περιγραφή εξελίξεων, στην θεώρηση (εξέταση) του όμοιου και του διαφορετικού ανάμεσα στις διάφορες κοινότητες και στον εντοπισμό των επιρροών της περιβάλλουσας κοινωνίας και της οθωμανικής κουλτούρας πάνω στην εβραϊκή κοινωνία. […]
περισσότερα
