Η εκκλησιαστική πολυφωνική μουσική στους ελληνορθόδοξους ναούς του Αγ. Νικολάου της Τεργέστης και του Αγ. Γεωργίου της Βενετίας από το 1840 έως το 1975: αρχεία - θεματικοί κατάλογοι

Abstract

The systematic effort to introduce and incorporate the polyphonic style into the Greek Orthodox ecclesiastic music appeared in the Greek communities of Western Europe in the 19th century. This particular movement was prominent in Vienna, Trieste, London, Paris, Munich and Venice. The newly formed musical style was characterized by the transition from monophonic Byzantine music to the usage of polyphonic arrangements that were based on the western tonal system. This study focuses on forming two thematic catalogues of musical manuscripts of polyphonic music for the choirs of Saint Nicholas in Trieste and Saint George in Venice, from 1840 to 1975. Little is known for the church music for both communities. The collected musical material indicates that the existence of a professional choir and a good conductor was a priority for both of them. A period of economic boom for the community and Trieste as a whole, namely after 1830, coincides with the advent of polyphonic church music. The selection of the same Italian experts by the Greek and Serbian community, as well as a series of other experienced and recognized Italians for the position of the choir master for the next hundred years, indicates a common prospect. G. Cimoso, F. Sinico, G. Sinico, A. Illersberg, A. Sidericudi, worked for the Greek community and composed numerous pieces. Fifty compositions were collected. Among them, F. Sinico’s legacy includes the largest number of works, liturgies and hymns for the whole church calendar, some of which are still used today. The music which was composed for the Saint George church is preserved in the Greek Institute of Byzantine and Post Βyzantine Studies in Venice. The remaining manuscripts number more than hundred compositions. The quality of the musical manuscripts varies and an authentic compositional style is less observed. The economic decline of the Greek community reflects also on the musical life of the Orthodox Church in Venice.

Η σύσταση των δυο θεματικών καταλόγων αποτέλεσε κυρίαρχο μέρος της παρούσας διατριβής και συνεπώς, το μεγαλύτερο κομμάτι καλύπτει την ανάγκη ύπαρξης θεματικών καταλόγων για τη διασταύρωση και τη μελέτη των αρχείων που αφορούν ελληνική πολυφωνική εκκλησιαστική μουσική στον ελληνισμό της διασποράς και συγκεκριμένα στην Τεργέστη και στη Βενετία. Η παρουσία επιφανών συνθετών-μαέστρων, μετά το 1840 και μέχρι το 1975, στη θέση του μαέστρου της χορωδίας του Αγ. Νικολάου της Τεργέστης, διευρύνει την ιστορική σημασία της χρήσης της πολυφωνίας, παρουσιάζοντας μια σημαντική συνθετική δραστηριότητα τόσο από ποιοτική όσο και από ποσοτική άποψη. Πάνω από πενήντα νέα έργα, που βρέθηκαν και συλλέχθηκαν, σκιαγραφούν την εκκλησιαστική μουσική των Ελλήνων της Τεργέστης. Ο Francesco Sinico, o γιος του Giuseppe Sinico, ο Antonio Illersberg και ο Αλέξανδρος Σιδερικούδης είναι οι σημαντικότεροι συνθέτες που γράφουν για τη χορωδία του ναού. Οι επιδράσεις, από και προς τη Σέρβικη ορθόδοξη κοινότητα είναι σαφείς και η κοινή χρήση μαέστρων, κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, το επιβεβαιώνει. Αντίστοιχα, η διάδοση των έργων του F. Sinico, επηρεάζει τις μουσικές επιλογές της ελληνικής κοινότητας στη Βενετία και δημιουργεί ένα δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ τους. Η οικονομική παρακμή της ελληνικής κοινότητας στη Βενετία, παρόλο που θα στιγματίσει τις δυνατότητες πολιτισμικής ανάπτυξης της κοινότητας, δεν θα επηρεάσει τη σταθερή επιλογή της κοινότητας για τη σύσταση χορωδίας, με επαγγελματίες χορωδούς για περισσότερο από εβδομήντα χρόνια. Η συνθετική δραστηριότητα και τα μουσικά κείμενα τα οποία σώζονται στο Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας, απαριθμεί περισσότερα από εκατό έργα. Η ποιότητα των συνθέσεων ποικίλει και η πλειοψηφία των χειρογράφων αναφέρεται αφενός σε μικρότερα χορωδιακά σύνολα και αφετέρου είναι χαμηλότερων τεχνικών απαιτήσεων.