Πολυκεντρική μελέτη επιτήρησης των νοσοκομειακών λοιμώξεων στις μονάδες εντατικής θεραπείας στην Ελλάδα: παραγωγή σταθμισμένων δεικτών και εκτίμηση αυτών, καθώς και των παραγόντων κινδύνου

Abstract

Objective: To implement standardized surveillance and estimate site-specific risk-adjusted incidence rates of intensive care unit - acquired infections. Design: The first part of the study was carried out in 8 ICUs in Greece with surveillance of all nosocomial infections in the study population. The second part of the study was carried out in five ICUs with surveillance of ventilator associated pneumonia (VAP) as well as risk factors microbiology and outcome. All the patients who were admitted in the ICUs participated in the study, with prospective surveillance until discharge, using the definitions and protocols of the USA National Nosocomial Infection Surveillance System. Surveillance was continued for at least six months in each ICU. Results: The device associated infection rates were 12.1 bacteremias/1000 central venous catheter days 12.5 VAP/1000 ventilator days and 3.5 urinary tract infections/ 1000 urinary catheter days. Device utilization ratios were 0.95 for central venous catheters, 0.81 for mechanical ventilation and 0.98 for urinary catheters. Antibiotic utilization ratio was 0.88. Gram-negative microorganisms were more frequently isolated than gram-positive ones (60.4% and 39.6% respectively), a finding which was consistent for all sites of infection. During the second part of the study 33% of patients developed VAP. Risk factors that were identified as significant for the development of infection were septic shock heart and renal failure thoracic surgery tracheotomy reintubation, supine position, enteral feeding and previous antibiotic use. Gram-negative microorganisms were isolated in 88.2% of infections most prevalent of which were Acinetobacter spp (39.3%). The median length of stay (LOS) for patients with VAP after the occurrence of infection was 12 days, whereas the median total LOS for patients without VAP was 8 days. Conclusions: ICU-acquired incidence infection rates are considerably higher in Greece than those published from countries of Western Europe and USA. Device utilization ratios were also high. Implementation of infection control programs in our hospitals including surveillance, benchmarking comprehensive education and appropriate infection control practices are required in order to reduce infection rates and improve quality of care in Greece.

Στόχος: Η εκτίμηση της επίπτωσης των νοσοκομειακών λοιμώξεων στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας του ελληνικού χώρου καθώς και άλλων επιδημιολογικών δεικτών και η σύγκριση με τα διαθέσιμα στοιχεία από τη διεθνή βιβλιογραφία. Μέθοδος: Η πρώτη φάση της μελέτης πραγματοποιήθηκε στις Μονάδες Εντατικής θεραπείας οκτώ δημοσίων νοσοκομείων στην Ελλάδα όπου έγινε εκτίμηση της επίπτωσης όλων των ΝΛ που εκδηλώθηκαν στις MEΘ. Κατά τη δεύτερη φάση της μελέτης έγινε επιτήρηση της πνευμονίας που σχετίζεται με τη χρήση αναπνευστήρα (VAP), των παραγόντων κινδύνου και της έκβασης της νοσηλείας σε πέντε MEΘ. Για την επιτήρηση χρησιμοποιήθηκαν τα πρωτόκολλα και τα κριτήρια τεκμηρίωσης των λοιμώξεων του National Nosocomial Infection Surveillance των H.Π.A. H επιτήρηση διήρκησε κατά μέσο όρο έξι συνεχόμενους μήνες σε κάθε Μονάδα. Αποτελέσματα: Οι σταθμισμένοι ως προς την παρουσία παρεμβατικών συσκευών δείκτες επίπτωσης ήταν 12,1 πρωτοπαθείς βακτηριαιμίες/1000 ήμερες χρήσης κεντρικού φλεβικού καθετήρα, 12,5 επεισόδια πνευμονίας/1000 ήμερες χρήσης αναπνευστήρα και 3,5 ουρολοιμώξεις/1000 ήμερες χρήσης ουροκαθετήρα. Οι δείκτες χρήσης παρεμβατικών συσκευών ήταν 0,95 για τους κεντρικούς φλεβικούς καθετήρες, 0,81 για τους αναπνευστήρες και 0,98 για τους καθετήρες ουροδόχου κύστης. Ο δείκτης χορήγησης αντιμικροβιακών ήταν 0,88. Οι αρνητικοί κατά Gram μικροοργανισμοί ήταν επικρατέστεροι των θετικών (60,4% και 39,6% αντίστοιχα) εύρημα σταθερό για όλες τις κατηγορίες λοιμώξεων. Κατά τη διάρκεια της επιτήρησης στη δεύτερη φάση της μελέτης ποσοστό 33% των ασθενών ανέπτυξαν πνευμονία σχετιζόμενη με τη χρήση αναπνευστήρα. Ως στατιστικά σημαντικοί παράγοντες κίνδυνου για ανάπτυξη VAP προέκυψαν η σηπτική καταπληξία, η νεφρική και καρδιακή ανεπάρκεια, το χειρουργείο στο θώρακα, η τραχειοτομή και επαναδιασωλήνωση, η ύπτια θέση, η εντερική διατροφή και η προηγούμενη λήψη αντιμικροβιακών. Το 88,2% των VAP οφείλονταν σε Gram-αρνητικά παθογόνα, με επικρατέστερο το Acinetobacter spp (39,3%). Η διάμεση διάρκεια παραμονής στη MEΘ ήταν 8 ήμερες για τους ασθενείς που δεν ανέπτυξαν λοίμωξη, ενώ η διάμεση διάρκεια παραμονής στη ΜΕΘ μετά τη λοίμωξη για τους ασθενείς με VAP ήταν 12 ημέρες. Η λοίμωξη δεν φάνηκε να σχετίζεται με αύξηση της θνητότητας στους υπό μελέτη ασθενείς. Συμπεράσματα: Οι δείκτες επίπτωσης των νοσοκομειακών λοιμώξεων καθώς και οι δείκτες χρήσης παρεμβατικών συσκευών είναι κατά πολύ μεγαλύτεροι στις ελληνικές MEΘ σε σχέση με δεδομένα από την παγκοσμία βιβλιογραφία. Η απουσία προγραμμάτων επιτήρησης και ελέγχου των ΝΛ στην πλειοψηφία των ελληνικών νοσοκομείων είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες στους οποίους οφείλεται η αυξημένη επίπτωση ΝΛ στις MEΘ της χώρας.