Υφολογική ανάλυση της ποίησης του Άγγελου Σικελιανού: η λειτουργικότητα του επιθέτου στην ποίηση του Άγγελου Σικελιανού

Abstract

This thesis aims at the systematic study of A. Sikelianos poetic work based on the acknowledgement that a big current of the contemporary literature theory (Russian formalism, literary semeiotic science) springs from the ancient poetic and rhetoric science (subjects of study in Aristotle’s main works).Therefore, a systematic comparative research between the ancient poetry and rhetoric and the contemporary literary theory is attempted. The main axis of the research is the functionality of the adjective. This is defined firstly by the particular importance of the adjective, according to the frequency and the joining with the other linguistic elements in the poetic composition, as a contributory factor in creating aesthetic speech, secondly by the speculation of its function in A. Sikelianos poetry.The methodological field consists firstly of the statistics of the style/speech based on the frequency of the adjective as it is shown in detailed statistic tables and graphics (included in the thesis volume), secondly of the application of style criteria-archetypes of the ancient Greek tradition as follows: Demetrius (Phalireus) «Demetrius on Style», Dionysius of Halicarnassus, «On Literary Composition» and Dionysius Loggino «Critical Essays».In the first part of the research an interpretation of the above mentioned archetypes is attempted. In the second part an analytical application of the archetypes is carried out, as speech criteria in selected works-extracts of A. Sikelianos poetry, either odd or through a combination of criteria according to the proper element for each poetic work.The application of the speech criteria defines the research frame of the thesis – An analysis of the literary style of poet A. Sikelianos. The aimed study concerns the functionality of the adjective, as a factor in creating aesthetic speech in A. Sikelianos poetry.The research founded on the one hand on the statistic analysis and its findings (tables, graphics), on the other hand on the analytical speech study - interpretation of the poet’s style, shows the following conclusions: a limited use of the adjective and a careful, judicious use in its joining with the other linguistic elements in the poetic composition. The components of the variety and the creation of a meaningful adjective constitute a combination of factors which contribute, in a morphological, syntactic and semantic level, to the creation of aesthetic speech in A. Sikelianos poetry.

Η εκπόνηση της Διατριβής αποσκοπεί στη συστηματική μελέτη της «ποιητικής» του έργου του Άγγ. Σικελιανού, θεμελιωμένη στην αποδοχή ότι ένα μεγάλο ρεύμα της σύγχρονης θεωρίας της λογοτεχνίας (ρωσικός φορμαλισμός, φιλολογική Σημειωτική επιστήμη), έλκει τις θεωρητικές αφετηρίες του στην αρχαία «ποιητική» και «ρητορική» τέχνη, (αντικείμενα πραγμάτευσης των κεφαλαιωδών έργων του Αριστοτέλους: I. «Περί Ποιητικής» και II. «Ρητορική Τέχνη».Επομένως επιχειρείται συστηματική συγκριτική έρευνα ανάμεσα στην αρχαία ποιητική και ρητορική και στη σύγχρονη λογοτεχνική θεωρία. Κεντρικός άξονας του ερευνητικού πλαισίου αποτελεί: η λειτουργικότητα του ονόματος-επιθέτου, οριζομένη πρώτον από την ιδιάζουσα σημασία αυτού από την άποψη της συχνότητας και τη συναρμογή του με τα άλλα γλωσσικά στοιχεία εντός της ποιητικής σύνθεσης, ως συντελεστικού παράγοντα δημιουργίας «Υψηλού ύφους» λόγου, δεύτερον από την προβληματική της οργανικής λειτουργίας αυτού εντός της ποίησης του Άγγ. Σικελιανού. Το μεθοδολογικό πεδίο συνίσταται πρώτον στη στατιστική του ύφους με βάση τη συχνότητα του επιθέτου, όπως εμφαίνεται σε αναλυτικούς στατιστικούς πίνακες και γραφήματα (αυτά εμπεριέχονται στον τόμο της διατριβής), δεύτερον στην εφαρμογή υφολογικών κριτηρίων-αρχετύπων των τεχνογράφων της αρχαίας ελληνικής παράδοσης ως εξής: του Δημητρίου Φαληρέως «Περί Ύφους» (1αι. π.Χ.), του Διονυσίου Αλικαρνασσέως «Οι αρμονίες του λόγου» (1αι. π.Χ.) και του Διονυσίου Λογγίνου «Περί Ύψους» (1αι. μ.Χ).Στο Α΄ μέρος της ερευνητικής εργασίας επιχειρείται η ερμηνεία των αρχετύπων των αναφερθέντων τεχνογράφων. Στο Β΄ μέρος πραγματοποιείται αναλυτική εφαρμογή των αρχετύπων ως υφολογικών κριτηρίων σε επιλεγμένα έργα-αποσπάσματα της ποίησης του Άγγ. Σικελιανού, είτε μεμονωμένα, είτε μέσω συνδυασμού κριτηρίων κατά το αρμόζον και προσιδιάζον στοιχείο προς εν έκαστον «ποιητικόν» έργον του ποιητή.Η μεν εφαρμογή των υφολογικών κριτηρίων ορίζει το ερευνητικό πλαίσιο της διατριβής – υφολογική ανάλυση της ποιητικής του Άγγ. Σικελιανού. Η δε στοχευμένη μελέτη αφορά στη λειτουργικότητα του ονόματος – επιθέτου, ως προσδιοριστικού παράγοντα δημιουργίας «Υψηλού ύφους» του «ποιητικού λόγου» του Άγγ. Σικελιανού. Η ερευνητική εργασία, θεμελιωμένη, αφενός στο επίπεδο της στατιστικής ανάλυσης και των πορισμάτων αυτής (πίνακες, γραφήματα), αφετέρου στην αναλυτική υφολογική μελέτη – ερμηνεία του ύφους του ποιητή, καταδεικνύει τα εξής συμπεράσματα: την «περιορισμένη» χρήση του ονόματος επιθέτου και «λελογισμένη» χρήση κατά την συναρμογή αυτού με τα άλλα γλωσσικά στοιχεία εντός της ποιητικής σύνθεσης. Οι συνιστώσες της «ποικιλίας» και της δημιουργίας «ουσιαστικού χαρακτήρα» του ονόματος-επιθέτου αποτελούν συνδυασμό παραγόντων, οι οποίοι συμβάλλουν σε επίπεδο μορφολογικό, συντακτικό και σημασιακό στη δημιουργία «Υψηλού ύφους» στην ποίηση του Άγγ. Σικελιανού.