Επίδραση του συνδυασμού ορλιστάτης-φαινοφιμπράτης στις λιπιδαιμικές και μεταβολικές παραμέτρους σε υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο

Abstract

Background: Obesity is a chronic condition, which constitutes an independent risk factor for themetabolic syndrome (MetS). The MetS increases the risk for cardiovascular disease (CVD).Objective: The present open-label randomized study evaluated the long-term effects of orlistat, fenofibrate and orlistat plus fenofibrate treatment on anthropometric variables, lipid profile, and carbohydrate metabolism, as well as on LDL and HDL phenotype and activities of atherosclerosis related enzymes, in overweight and obese patients [body mass index (BMI)>28 kg/m²] with MetS (defined by NCEP-ATPIII). Methods: Eighty-nine overweight and obese patients with MetS participated in the study. Patients were prescribed a low-calorie diet and randomized to receive for 6 months orlistat 120 mg TID (O group), micronized fenofibrate 200 mg/d (F group), or orlistat 120 mg TID plus micronized fenofibrate 200 mg/d (OF group). Results: Six patients dropped out, whereas eighty three patients completed the study, without any evidence of increased rate of adverse events in the combination group. After the first 3 months 43.5% of patients in the O group, 47.6% in the F group and 50% in the OF group no longer met the MetS diagnostic criteria (p<0.0001 vs. baseline in all treatment groups). Significant reductions in body weight, BMI, waist circumference, blood pressure, total cholesterol (TC), low-densitylipoprotein cholesterol (LDL-C), non-high-density lipoprotein cholesterol (non-HDL-C), triglyceride (TG), insulin and homeostasis model assessment (HOMA) index levels were observed in all treatment groups. A greater improvement of anthropometric variables was observed in groups Oand OF compared with group F. In the group OF a greater decrease in TC and LDL-C was observed compared with that in the O and F groups (p<0.01) and a more pronounced reduction of TG levels compared with that in the O group (p<0.05). At the end of the 6-month treatment, a significant reduction of subjects with phenotype nonA, which is characterized by the presence of sdLDL, was observed. The reduction of the proportion of subjects with phenotype nonA was greater with the Fand OF administration compared with O administration (p<0.05). The reduction of small dense LDL-C (sdLDL-C), as well as the increase in both mean and peak LDL particle diameter were morepronounced with F and OF administration compared with O administration (p<0.05). Furthermore, the OF and F groups experienced greater reductions in the proportion of the sdLDL-C over the total LDL-C compared with the O administration (p<0.05). We observed a significant change in HDL-C levels only in F group. Large HDL-C levels were significantly increased and small HDL-C levels were significantly reduced with O administration. In F group we observed a significant increase of small HDL-C levels. No significant change of large or small HDL-C levels was observed with the combination treatment. We observed a significant increase of pre-beta1-HDL levels in all groups, which was significantly greater in OF group compared to O or F monotherapy. Lipoprotein associated phospholipase A₂ (LpPLA₂) was significantly reduced in all study groups. HDL-associated LpPLA₂ (HDL-LpPLA₂) was reduced in groups F and OF. Paraoxonase 1 (PON1) did not change in any group, whereas the PON1/LDL-C ratio was significantly increased in group OF compared with groups O and F. TG levels were reduced in all treatment groups. In O group we observed reductions of plasma apoC-III (p<0.05) and apoC-II (non-significant) levels. Fenofibrate administration significantly reduced the concentrations of apoC-II and apoC-III, whereas the combination of orlistat and fenofibrate had an additive effect on these apolipoproteins. Multivariate analysis showed that in O group baseline TG levels were independently positively correlated, whereas baseline apoC-II levels were negatively correlated, with TG lowering. In F group baseline TG levels and apoC-III reduction were significantly and independently correlated with TG reduction. In OF group baseline TG levels and apoC-III reduction were independently positively correlated and baseline apoC-II levels were negatively correlated with TG lowering. Plasma high sensitivity C-reactive protein was significantly reduced in all study groups, but no significant difference between them was observed. Visfatin plasma levels did not change in any study group. Conclusion: The orlistat and fenofibrate combination appears to be safe and may further improve the metabolic parameters of patients with the MetS compared with each monotherapy.

Εισαγωγή: Η παχυσαρκία συχνά συνυπάρχει με το μεταβολικό σύνδρομο (ΜετΣ), το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου (ΚΑΝ). Σκοπός: Σε αυτή τη μελέτη εκτιμήθηκε σε υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς [δείκτης μάζας σώματος (BMI)>28 kg/m²] με ΜετΣ (σύμφωνα με τον ορισμό της NCEP-ATPIII] η επίδραση της ορλιστάτης, της φαινοφιμπράτης και του συνδυασμού ορλιστάτης με φαινοφιμπράτη στις ανθρωπομετρικές και μεταβολικές παραμέτρους του ορού, το φαινότυπο των LDL και HDL σωματιδίων και τις ενεργότητες ενζύμων που συμμετέχουν στις διαδικασίες της αθηροσκλήρωσης. Υλικό-Μέθοδοι: Στη μελέτη συμμετείχαν 89 ασθενείς. Οι ασθενείς έλαβαν υποθερμιδική δίαιτα και στη συνέχεια τυχαιοποιήθηκαν σε φαινοφιμπράτη (Φ) 200 mg την ημέρα (29 ασθενείς) ή σε ορλιστάτη (O) 120 mg τρεις φορές την ημέρα (30 ασθενείς) ή σε συνδυασμό ορλιστάτης με φαινοφιμπράτη (ΟΦ) στις δόσεις που προαναφέρθηκαν (30 ασθενείς). Πριν την έναρξη της αγωγής και μετά από 6 μήνες θεραπείας εκτιμήθηκαν τα σωματομετρικά στοιχεία και προσδιορίσθηκαν οι μεταβολικές παράμετροι στον ορό των ασθενών. Αποτελέσματα: Από τους 89 ασθενείς που συμμετείχαν, έξι δεν ολοκλήρωσαν τη μελέτη. Έπειτα από 3 μήνες θεραπείας το 43.5% των ασθενών στην ομάδα Ο, το 47,6% στην ομάδα Φ και το 50% στην ομάδα ΟΦ δεν πληρούσε πλέον τα κριτήρια για τη διάγνωση του ΜετΣ. Η αρτηριακή πίεση, o δείκτης μάζας σώματος, το σωματικό βάρος, η περίμετρος μέσης, η ολική χοληστερόλη, η LDL χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια, η ινσουλίνη και ο δείκτης HOMA (homeostasis model assessment) μειώθηκαν σημαντικά σε όλες τις ομάδες μετά από έξι μήνες αγωγής. Οι μειώσεις του BMI, του σωματικού βάρους και της περιμέτρου μέσης ήταν σημαντικά μεγαλύτερες στις ομάδες Ο και ΟΦ σε σύγκριση με την ομάδα Φ (p<0.05). Στην ομάδα ΟΦ παρατηρήθηκε μεγαλύτερη ελάττωση της ολικής και της LDL χοληστερόλης σε σύγκριση με τις ομάδες Φ και Ο, καθώς και μεγαλύτερη μείωση των τριγλυκεριδίων σε σύγκριση με την ομάδα Ο (p<0.05). Η βελτίωση των παραμέτρων του μεταβολισμού των υδατανθράκων ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στις ομάδες Ο και ΟΦ σε σύγκριση με την ομάδα Φ (p<0.05). Στο τέλος της εξάμηνης θεραπείας παρατηρήθηκε σημαντική μείωση του ποσοστού των ασθενών με φαινότυπο nonA, που χαρακτηρίζεται από την παρουσία sdLDL σωματιδίων. Η μείωση αυτή του ποσοστού των ασθενών με φαινότυπο nonA ήταν σημαντικά μεγαλύτερη μετά τη χορήγηση της Φ και του συνδυασμού ΟΦ σε σύγκριση με τη χορήγηση της Ο (p<0.05). Η χοληστερόλη των μικρών πυκνών LDL σωματιδίων (sdLDL) μειώθηκε σημαντικά σε όλες τις ομάδες. Παρατηρήθηκε ότι η μείωση της χοληστερόλης των sdLDL, καθώς και η αύξηση της μέσης και μέγιστης διαμέτρου των LDL σωματιδίων, ήταν σημαντικά μεγαλύτερες με τη χορήγηση της Φ και του συνδυασμού ΟΦ σε σύγκριση με τη χορήγηση της Ο (p<0.05). Επίσης, στις ομάδες Φ και ΟΦ παρατηρήθηκε σημαντικά μεγαλύτερη μείωση της ποσοστιαίας αναλογίας της χοληστερόλης των sdLDL στο σύνολο της LDL χοληστερόλης σε σύγκριση με την ομάδα Ο (p<0.05). Η συγκέντρωση της HDL-C μεταβλήθηκε σημαντικά μόνο στην ομάδα Φ (p<0.05). Στην ομάδα Ο αυξήθηκαν τα επίπεδα της χοληστερόλης των μεγάλων HDL σωματιδίων και μειώθηκαν τα επίπεδα της χοληστερόλης των μικρών HDL σωματιδίων. Στην ομάδα Φ παρατηρήθηκε αύξηση των επιπέδων της χοληστερόλης των μικρών HDL σωματιδίων, ενώ δεν παρατηρήθηκε καμία μεταβολή στα επίπεδα της χοληστερόλης των μικρών ή μεγάλων HDL σωματιδίων στην ομάδα του συνδυασμού. Τα επίπεδα της pre-beta1-HDL αυξήθηκαν σημαντικά σε όλες τις ομάδες της μελέτης, όμως αυτή η αύξηση ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στην ομάδα ΟΦ. Η ενεργότητα του ενζύμου lipoprotein-associated phospholipase A₂ (LpPLA₂) στο πλάσμα μειώθηκε σημαντικά σε όλες τις ομάδες της μελέτης. H ενεργότητα του ενζύμου που συσχετίζεται με τα HDL σωματίδια (HDL-LpPLA₂) και έχει αντιαθηρογόνες ιδιότητες ελαττώθηκε στις ομάδες Φ και ΟΦ. Η ενεργότητα της PON1 δεν μεταβλήθηκε σημαντικά σε καμία ομάδα, όμως ο λόγος PON1/LDL-C αυξήθηκε σημαντικά περισσότερο στην ομάδα ΟΦ σε σύγκριση με τις ομάδες Ο και Φ. Η συγκέντρωση των τριγλυκεριδίων στο πλάσμα ελαττώθηκε σημαντικά σε όλες τις ομάδες της μελέτης. Τα επίπεδα στο πλάσμα της apoC-III μειώθηκαν σημαντικά σε όλες τις ομάδες (p<0.05), ενώ τα επίπεδα της apoC-II μειώθηκαν μόνο στις ομάδες Φ και ΟΦ. Η χορήγηση του συνδυασμού είχε αθροιστική επίδραση στα επίπεδα της apoC-II και της apoC-III. Η πολυπαραγοντική ανάλυση έδειξε ότι η μεταβολή των επιπέδων των τριγλυκεριδίων στην ομάδα Ο συσχετιζόταν θετικά με τα αρχικά επίπεδα των τριγλυκεριδίων και αρνητικά με τα αρχικά επίπεδα της apoC-II. Στην ομάδα Φ η μεταβολή των τριγλυκεριδίων συσχετιζόταν με τα αρχικά τους επίπεδα στο πλάσμα, καθώς και με τη μεταβολή των επιπέδων της apoC-III. Στην ομάδα ΟΦ η μεταβολή των τριγλυκεριδίων συσχετιζόταν θετικά με τα αρχικά τους επίπεδα στο πλάσμα και με τη μεταβολή των επιπέδων της apoC-III, ενώ συσχετιζόταν αρνητικά με τα αρχικά επίπεδα της apoC-II. Η υψηλής ευαισθησίας C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (hsCRP) μειώθηκε σε όλες τις ομάδες, χωρίς όμως να παρατηρηθεί σημαντική διαφορά μεταξύ τους. Όσον αφορά τα επίπεδα της βισφατίνης στο πλάσμα, αυτά δεν μεταβλήθηκαν σε καμία από τις ομάδες της μελέτης. Συμπεράσματα: Ο συνδυασμός ορλιστάτης με φαινοφιμπράτη, σε σύγκριση με τη μονοθεραπεία, είχε ως αποτέλεσμα σημαντική βελτίωση των ανθρωπομετρικών καιμεταβολικών παραμέτρων σε υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο.