Γνώσις εμμάρτυρος: η των πραγμάτων αληθής διάγνωσις ως μετακριτική της γνώσεως στο έργο του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου

Abstract

The purpose of this paper was to explore if the necessary conditions apply to the work of St. Symeon the New Theologian, in order to compose a review critique of knowledge. The method was based on the total reading of the source. It was attempted that the references on it were placed on their specific and wider relevance to the aim that their contex and their primary interconnections remained untouched as much as possible. This method determined the structure of the thesis as well as most of the terms used in it. The holy writer deals with the plan of the divine economy using as a keystone the issue of truth. According the testimony of St. Symeon, there are two primary things: life and death. The supreme true thing is the union with the Logic of God. The opposite choice, during which the man becomes self-governing and is alienated from the Creator, means death. Thus, things are formed depending on the existential choice of the Creature of God. When the man realizes life as a communion, he creates things that are true and he perceives the reality in truth. When he lives retired into himself, he creates things that are false and he perceives the reality falsely. Consequently, the critique of things is essential. This arduous attempt offers the primary criteria of truth. The freedom of the trainee defines the fluid age of being a substance. The ascetic attempt, that judges primarily the reality, is judged by the Church. Consequently, the fact that the criticism of the practice is judged by the degree with which the trainee participates in the ecclesiastical fact could be named metacritical. The truth is not entirely communicated in the present life, nor is it fully transferred after death. This apophatic connection between the knowledge that is acquired at the present and the eschatology is disrupted by the metaphysical and moral failure. The union between faith and acts composes the real matter. The partial elevation of faith versus acts is the prime reason of the metaphysical cognitive deviation. Respectively, when the acts are overstressed at the expense of faith, the truth is degraded to ethics. Both the first and the second approach on things seek insatiably the objective certitude. Their slyness during the formation of things, as well as during their diagnose, is due to their incomplete, external union with Logic.

Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν νὰ διερευνήσει αν ισχύουν στο έργο του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου οι κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε να συγκροτηθεί μία κριτική της γνώσεως. Η μέθοδος βασίστηκε στην ολική ανάγνωση της πηγής. Έγινε προσπάθεια ώστε οι αναφορές σε αυτή να εντάσσονται στην ειδική και ευρύτερη συνάφειά τους, με σκοπό να μείνει κατά το δυνατό άθικτο το περιεχόμενό τους και οι πρωτογενείς διασυνδέσεις τους. Η μέθοδος αυτή καθόρισε τη δομή της διατριβής και τους περισσότερους όρους που αυτή χρησιμοποιεί. Ο Όσιος συγγραφέας πραγματεύεται το σχέδιο της θείας οικονομίας με κύριο άξονα το ζήτημα της αλήθειας. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Αγίου Συμεών δύο είναι τα πρωτογενή πράγματα: η ζωή και ο θάνατος. Κορυφαίο αληθές πράγμα είναι η ένωση με τον Λόγο του Θεού. Η αντίθετη εκλογή, κατά την οποία ο άνθρωπος αυτονομείται και αποστασιοποιείται από τον Δημιουργό, σημαίνει τον θάνατο. Τα πράγματα συγκροτούνται λοιπόν ανάλογα με την υπαρκτική επιλογή του πλάσματος του Θεού. Όταν ο άνθρωπος πραγματοποιεί την ζωή ως κοινωνία δημιουργεί πράγματα αληθή και διαγιγνώσκει αληθώς την πραγματικότητα. Όταν ζει εγκλωβισμένος στον εαυτό του δημιουργεί πράγματα ψευδή και διαγιγνώσκει ψευδώς την πραγματικότητα. Για τον λόγο αυτό καθίσταται αναγκαία η κριτική των πραγμάτων. Το κοπιώδες αυτό εγχείρημα χαρίζει τα πρωτογενή κριτήρια της αλήθειας. Η ελευθερία του ασκούμενου καθορίζει την ρευστή ηλικία της υποστασιοποίησής του. Η ασκητική προσπάθεια, που κρίνει πρωτογενώς την πραγματικότητα, κρίνεται στο εκκλησιαστικό σώμα. Το γεγονός δηλαδή ότι η κριτική της άσκησης κρίνεται από τον βαθμό με τον οποίο μετέχει ο ασκούμενος στο εκκλησιαστικό γεγονός, θα μπορούσε να ονομαστεί μετακριτική. Η αλήθεια ούτε στην παρούσα ζωή μεταλαμβάνεται πλήρως, ούτε μετατίθεται αποκλειστικά στα έσχατα. Η αποφατική αυτή σύνδεση μεταξύ της γνώσεως που αποκτάται στο παρόν και της εσχατολογίας διασπάται από την μεταφυσική και την ηθική αστοχία. Η ενότητα πίστεως-έργων συγκροτεί το αληθές πράγμα. Η μονομερής έξαρση της πίστεως έναντι των έργων είναι η γενεσιουργός αιτία της μεταφυσικής γνωστικής παρέκκλισης. Αντιστοίχως, όταν τα έργα υπερτονίζονται σε βάρος της πίστεως, η αλήθεια εκπίπτει στην ηθική. Τόσο η πρώτη, όσο και η δεύτερη επίβαση επί των πραγμάτων αναζητούν ακόρεστα την αντικειμενική βεβαιότητα. Στην ατελή, εξωτερική, ένωση με τον Λόγο οφείλεται η πανουργία τους, τόσο κατά τη συγκρότηση των πραγμάτων, όσο και κατά την διάγνωσή τους.