Αειφόρος ανάπτυξη σε αστικές περιοχές: ολοκληρωμένη αποτίμηση του προβλήματος ποιότητας αέρα

Abstract

The aim of this thesis is to extend the current Integrated Assessment framework for air pollution in Europe, by proposing and applying a methodology for the inclusion of the urban and street scale level of analysis. Currently, the strategic decisions made at European scale are based on the existing framework and on air quality at a regional scale. These strategies are not sufficient to avoid exceedances of the statutory limit values at urban hotspots and the impacts that these have on the population exposed. The suggested methodology allows a refined analysis of the differences observed between the urban areas in Europe (differences in the fleet composition, microclimatic characteristics etc.), while at the same time it follows a generalised approach, such as required by a flexible Integrated Assessment framework. A complete assessment of air pollution is performed using a set of widely accepted and reliable tools, which allow a direct linking of the methodology to the existing analysis framework used for decision making. Long term strategic development plans for urban areas and the need for additional (usually non-technical) measures, must also consider the improvement expected to be achieved though European strategies. Towards this aim and meeting the need for sustainable urban management, an integrated framework is proposed for assessing problems and designing strategies. A combination of tools is appropriately applied for assessing and solving the problem of air pollution in the city of Thessaloniki. It is apparent that the problem of air quality in the city is especially pronounced and requires additional measures for its abatement. A number of alternative transport scenarios are studied considering the combined impact of European strategies and large local transport infrastructure works. The results are presented in terms of indicators, which are introduced in the wider framework for decision making and designing sustainable development strategies. Indicators can significantly support monitoring the city’s achievement towards sustainability goals, by supplying comparable information on the quality of life in urban areas. The application for the city of Thessaloniki and traffic related air quality problems is indicative. The proposed methodology can be applied in other areas to support the design of future development strategies, provided it is appropriately combined with additional assessment tools. Overall, the results of this thesis contribute towards the promotion of EU Directives and proposals concerning the integrated and environmentally friendly urban management policy.

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η διεύρυνση του υφιστάμενου πλαισίου ολοκληρωμένης αποτίμησης για τη διαχείριση του προβλήματος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ευρώπη, προτείνοντας και εφαρμόζοντας μια μέθοδο για τη συνεκτίμηση της αστικής και τοπικής κλίμακας. Επί του παρόντος, οι στρατηγικές αποφάσεις που λαμβάνονται βασιζόμενες στο υφιστάμενο πλαίσιο ανάλυσης και την ποιότητα αέρα σε περιφερειακή κλίμακα, δεν είναι αρκετές για να αποτρέψουν τις υπερβάσεις των νομοθετημένων ορίων σε σημεία αιχμής και τους κινδύνους που αυτές συνεπάγονται για τον εκτιθέμενο πληθυσμό. Η προτεινόμενη μέθοδος επιτρέπει την ανάλυση των διαφορών που παρατηρούνται μεταξύ των Ευρωπαϊκών αστικών κέντρων, π.χ. διαφορές στη σύσταση του στόλου των οχημάτων. Πραγματοποιείται εκτίμηση του προβλήματος ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο σύνολό της, χρησιμοποιώντας ευρέως αποδεκτά και αξιόπιστα εργαλεία, παρέχοντας τη δυνατότητα άμεσης ένταξής της στο υφιστάμενο πλαίσιο ανάλυσης. Ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός για την ανάπτυξη μιας πόλης και η ανάγκη για τη λήψη πρόσθετων (συνήθως μη τεχνικών) μέτρων, πρέπει να συνεκτιμά τη βελτίωση που αναμένεται να επιτευχθεί χάρη στη διαμόρφωση Ευρωπαϊκών στρατηγικών. Στα πλαίσια των αναγκών διαχείρισης μιας αστικής περιοχής με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη, προτείνεται ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσης. Συνδυασμός εργαλείων εφαρμόζεται κατάλληλα για την αποτίμηση και επίλυση του προβλήματος της ποιότητας αέρα στη Θεσσαλονίκη. Δίνεται έμφαση σε εναλλακτικά σενάρια εξέλιξης του συστήματος μετακινήσεων/μεταφορών, συνεκτιμώντας την επίδραση που αναμένεται να έχουν οι Ευρωπαϊκές στρατηγικές αλλά και τα μεγάλα κυκλοφοριακά έργα. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται με τη μορφή δεικτών που μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην παρακολούθηση της βιώσιμης πορείας της αστικής περιοχής, παρέχοντας συγκρίσιμες πληροφορίες για τις συνθήκες ζωής στα αστικά κέντρα. Η εφαρμογή στην περιοχή της Θεσσαλονίκης και στα προβλήματα που σχετίζονται με τις επιπτώσεις της αυξημένης κυκλοφορίας των οχημάτων στην ποιότητα αέρα είναι ενδεικτική. Η δυνατότητα αξιοποίησης της μεθοδολογίας κατά το σχεδιασμό μελλοντικών στρατηγικών ανάπτυξης, επεκτείνεται και σε άλλους τομείς, εφόσον συνδυαστεί κατάλληλα με πρόσθετα εργαλεία αποτίμησης. Στο σύνολό τους, τα αποτελέσματα της παρούσας εργασίας συμβάλλουν στην προώθηση των κατευθυντήριων Οδηγιών και προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ότι αφορά την ολοκληρωμένη και φιλική προς το περιβάλλον πολιτική διαχείρισης των αστικών περιοχών.