Πόλη και παιδί: διερεύνηση των παραμέτρων επιλογής του τόπου παιχνιδιού στο δημόσιο υπαίθριο χώρο της πόλης

Abstract

Streets represent some of the most important elements of urban the city’s open spaces. In pre-modern cities, streets used to constitute multifunctional and densely-used spaces, working also as a playground for children. In the last decades, there has been observed a decrease in the use of streets, particularly by children, in contemporary cities, creating a new study-field for specialists, such as planners, geographers and social scientists. Given the effects of both the fear of street-criminality and traffic and taking into account changes in lifestyles, particularly due to the invasion of technology in everyday lives, children are being alienated from streets and other open public spaces. Nevertheless, street-play is still observed in many parts of the world. Taking into account all the above, this research aims at examining the interaction between children and open urban spaces -and particularly streets- considering parameters in the field of urban planning and design. More particularly, this research interprets and investigates street’s use from the point of view of ‘spatial structure’ and ‘urban morphology’. The methodology is based on a) the analysis of street-space’s structure, b) the analysis of street-space’s morphology and c) empirical fieldwork for the observation of street patterns. For the analysis of the structure of street-space, the research has applied ‘syntactic analysis of spatial configuration’ as introduced by Bill Hillier (UCL). For the analysis of the morphological properties of street space, the research introduces a methodology based on the form and meaning of the boundaries shaping street space, the land-uses, the available space and the morphology of the streets. For surveying children’s preferences, empirical fieldwork has been carried out in different residential areas of Thessaloniki –in the municipalities of Thermi, Pilea and Kalamaria-, that were chosen according to certain variables. The research comes into conclusions about the properties of streets that children choose to play at, that can be used in planning, aiming at the revitalization of streets in contemporary cities and the reclamation of streets as ‘playspace’ for children. These conclusions lead to design guidelines for Greek cities

Οι δρόμοι αντιπροσωπεύουν μερικά από τα πιο σημαντικά στοιχεία του δημόσιου υπαίθριου χώρου της πόλης. Στις προ-μοντέρνες, παραδοσιακές πόλεις, αποτελούσαν πολυλειτουργικούς χώρους, με μεγάλες πυκνότητες χρηστών, μεταξύ των οποίων παιδιά, που τους χρησιμοποιούσαν για το παιχνίδι τους. Το φαινόμενο της γενικότερης ερήμωσης των δρόμων, αλλά και ειδικότερα της μείωσης της χρήσης τους από τα παιδιά, που τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται έντονα στις σύγχρονες πόλεις, έχει απασχολήσει πολλούς ειδικούς μελετητές και κυρίως πολεοδόμους, γεωγράφους και κοινωνιολόγους. Η απομάκρυνση του παιδιού από τον χώρο του δρόμου αποδίδεται στους κινδύνους από την κυκλοφορία των οχημάτων και από την αύξηση της εγκληματικότητας, αλλά και σε αλλαγές στο σύγχρονο τρόπο ζωής, κυρίως με την εισβολή της τεχνολογίας στην καθημερινότητά τους. Παρόλα αυτά, το παιχνίδι στους δρόμους εξακολουθεί να παρατηρείται σε πολλά μέρη του κόσμου. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η παρούσα διατριβή εξετάζει τη σχέση του παιδιού με τον δημόσιο υπαίθριο χώρο της πόλης, και κυρίως με το δρόμο. Ασχολείται με τη διερεύνηση παραμέτρων από το πεδίο του πολεοδομικού και αστικού σχεδιασμού, που επηρεάζουν τη χρήση του δρόμου και γενικά του δημόσιου υπαίθριου χώρου από τα παιδιά. Η μεθοδολογία της έρευνας βασίζεται α) στην ανάλυση της δομής του χώρου, β) στην ανάλυση της μορφολογίας του δρόμου και γ) στην επιτόπια έρευνα. Για την ανάλυση της δομής του χώρου υιοθετήθηκε η Θεωρία της Σύνταξης και η μεθοδολογία της Συντακτικής Ανάλυσης. Για τη διερεύνηση της μορφολογίας των δρόμων έγινε ανάλυση της οριοθέτησης των μετώπων τους, της διαμόρφωσης του ορίου μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού χώρου, των χρήσεων που συναντώνται σε αυτούς, της κυκλοφοριακής πυκνότητας, του διαθέσιμου χώρου και της μορφολογίας του εδάφους. Η επιτόπια έρευνα πεδίου πραγματοποιήθηκε σε τρεις περιοχές κατοικίας της Θεσσαλονίκης -των Δήμων Θέρμης, Πυλαίας-Χορτιάτη και Καλαμαριάς- που επιλέχθηκαν με συγκεκριμένα κριτήρια και παραμέτρους. Η έρευνα οδηγεί σε συμπεράσματα σχετικά με τα χαρακτηριστικά των δρόμων που επιλέγονται από τα παιδιά για το παιχνίδι τους, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο σχεδιασμό των πόλεων, με στόχο την αναζωογόνησή τους και την απόδοση δημόσιου χώρου στα παιδιά για το παιχνίδι τους. Τα συμπεράσματα αυτά οδηγούν στη διατύπωση κατευθύνσεων για τον πολεοδομικό και αστικό σχεδιασμό, οι οποίες εξειδικεύονται για τις ελληνικές πόλεις