Αναπαραστάσεις ασθένειας και επίπεδα κατάθλιψης σε καρκινοπαθείς

Abstract

Οι γνωστικές αναπαραστάσεις της ασθένειας καθορίζουν τον τρόπο που τα άτομα αντιδρούν στη νόσο τους. Η προσαρμογή των ασθενών στη νόσο περιλαμβάνει 3 στάδια: 1) την αναπαράσταση της ασθένειας (representation), 2) την αντιμετώπιση (coping) και 3) την εκτίμηση (appraisal). Τα στάδια αυτά αλληλοεπηρεάζονται και με την πάροδο του χρόνου αποκτούν αλληλεξαρτώμενη δυναμική. Σύμφωνα με το μοντέλο κοινής λογικής, οι αναπαραστάσεις απαρτίζονται από 5 διαστάσεις: 1) ταυτότητα της ασθένειας, 2) αιτίες, 3) χρονιότητα, 4) συνέπειες και 5) πιθανότητες για θεραπεία και έλεγχο. Οι τρόποι με τους οποίους οι φροντιστές αντιμετωπίζουν την ασθένεια των οικείων τους και ο τρόπος που τους συμπεριφέρονται, θα επηρεάζεται και από τις ιδέες που διαμορφώνουν για την ασθένεια του δικού τους ανθρώπου. Ο βαθμός συμφωνίας των αναπαραστάσεων ασθενών και φροντιστών έχει ήδη μελετηθεί σε ασθενείς με έμφραγμα. Αναμφίβολα, οι πάσχοντες από καρκίνο υποφέρουν από κατάθλιψη, λόγω της πιθανότητας ενός οδυνηρού θανάτου. Τα άτομα διαμορφώνουν χαρακτηριστικά προφίλ αναπαραστάσεων για διαφορετικές ασθένειες, παρά το γεγονός ότι οι διαστάσεις των αναπαραστάσεων είναι οι ίδιες και υπάρχει διαφορά στην οπτική γωνία των αναπαραστάσεων ανάμεσα σε πάσχοντες από διαφορετικά νοσήματα. Σε αυτό το σημείο, η παρούσα έρευνα συμβάλλει με σημαντικές πληροφορίες γύρω από το πώς δομούνται οι αναπαραστάσεις των ογκολογικών ασθενών που βρίσκονται υπό χημειοθεραπεία. Επίσης, η παρούσα έρευνα συμβάλλει με τη διερεύνηση του βαθμού συμφωνίας μεταξύ ασθενών που πάσχουν από νεοπλασίες και των κύριων φροντιστών τους, 135 κυρίως γιατί ακόμα αυτό δεν έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης στο πεδίο της ασθένειας του καρκίνου, σε αντίθεση με τη στεφανιαία νόσο, όπου έχουν ήδη γίνει μελέτες. Στόχοι της παρούσας έρευνας είναι: 1) η διερεύνηση των αναπαραστάσεων της ασθένειας του καρκίνου σε ογκολογικούς ασθενείς και η προσαρμογή του Αναθεωρημένου Ερωτηματολογίου Αντίληψης Ασθένειας (IPQ-R) για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης, 2) η εκτίμηση των επιπέδων κατάθλιψης σε ογκολογικούς ασθενείς και τους κύριους φροντιστές τους, 3) η εκτίμηση της σχέσης των αναπαραστάσεων ασθένειας και κατάθλιψης τόσο των ασθενών όσο και των κύριων φροντιστών τους, 4) η εκτίμηση του βαθμού συμφωνίας αναπαραστάσεων ασθένειας μεταξύ ογκολογικών ασθενών και των συνοδών τους, 5) η διερεύνηση της επίδρασης του βαθμού συμφωνίας στην κατάθλιψη τόσο των ασθενών όσο και των κύριων φροντιστών και τέλος 6) η επανεκτίμηση των αλλαγών των αναπαραστάσεων ασθένειας τρεις μήνες μετά την αρχική μέτρηση. Ερευνητικές υποθέσεις της διατριβής: Υπόθεση 1: Η δομή των αναπαραστάσεων ασθένειας που διαμορφώνουν οι ογκολογικοί ασθενείς, θα είναι όμοια με εκείνη άλλων ασθενειών με τη διαφορά ότι η δομή των αναπαριστώμενων αιτιών θα είναι διαφορετική, ωστόσο σύμφωνη με τις κλασικές θεωρίες αποδόσεων αιτιών, καθώς ο καρκίνος είναι μία πολυδιάστατη νόσος με αδιευκρίνιστη τις περισσότερες φορές αιτιολογία. Η εκτίμηση των ψυχομετρικών ιδιοτήτων του IPQ-R, πιθανόν, θα δώσει ικανοποιητικά ευρήματα. Υπόθεση 2: Υπάρχουν σχετικά υψηλά επίπεδα κατάθλιψης στους συμμετέχοντες. Υπόθεση 3: Οι διαστάσεις των αναπαραστάσεων ασθένειας συσχετίζονται με τα επίπεδα κατάθλιψης τόσο των ασθενών όσο και των κύριων φροντιστών τους. 136 Υπόθεση 4: Οι διαστάσεις των αναπαραστάσεων μεταξύ ασθενών και κύριων φροντιστών διαφέρουν. Υπόθεση 5: Ο βαθμός συμφωνίας ασθενών και συνοδών στις αναπαραστάσεις θα συσχετίζεται με τα επίπεδα κατάθλιψης που αυτοί εμφανίζουν και επιπλέον θα αποτελεί προβλεπτικό παράγοντα για αυτά. Υπόθεση 6:. Υπάρχουν σημαντικές αλλαγές στις αναπαραστάσεις ασθένειας, τρεις μήνες μετά την αρχική μέτρηση.ΜΕΘΟΔΟΣ Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 252 ογκολογικοί ασθενείς του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου και 176 κύριοι φροντιστές τους. Οι αναπαραστάσεις εκτιμήθηκαν με ελληνική μετάφραση του Ερωτηματολογίου Αντίληψης Ασθένειας (IPQ-R) (Illness Perception Questionnaire-Revised) της οποίας εκτιμήθηκαν οι ψυχομετρικές ιδιότητες. Επίσης, εκτιμήθηκαν τα επίπεδα κατάθλιψης των συμμετεχόντων με τη σταθμισμένη στα ελληνικά κλίμακα κατάθλιψης του Beck (Beck Depression Inventory). Έγινε συλλογή των δημογραφικών στοιχείων των συμμετεχόντων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Υπόθεση 1: Οι αναπαραστάσεις ασθένειας των ογκολογικών ασθενών έχουν ανάλογη δομή με τη γνωστή προτεινόμενη από το μοντέλο κοινής λογικής, με τη διαφορά ότι οι αναπαραστάσεις των συναισθημάτων και των συνεπειών συγκρότησαν έναν κοινό παράγοντα, με δομή έξι παραγόντων, αντί επτά που έχει το αρχικό ερωτηματολόγιο. Όσον αφορά στη δομή των αναπαριστώμενων αιτιών, επίσης επιβεβαιώθηκε η αρχική μας υπόθεση ότι θα είναι διαφορετική, αλλά σύμφωνη με την κλασσική θεωρία αποδόσεων αιτιών. ...