Υγειονομικά και προνοιακά ιδρύματα της Χίου, στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα

Abstract

This thesis aims at the study of the historical course of the sanitary and welfare Foundations of Chios at the period of 1881-1940 and at the changes which took place in their function, on a mainly scientific level, during this period of time. All the archives of the "Skylitsion" Hospital of Chios, the Leprosy of Chios, the "Miltiades and Zinovia Kokkalis" maternity Hospital and the National "Michalion" Women Orphanage of Chios have been studied. The whole available bibliography has been reviewed in addition to the press of that time. The material has been assessed and exposed having as primary subject the proof of the purpose of this thesis. Therefore, it came to the following conclusions: The primary level of the erection of these Foundations was not only philanthropy, but the confrontation of the antisocial and lawbreaking behavior as well. In the due course, they have been converted in to modern units. Referring to their administration, there was a partial autonomy, but there were also some efforts of its limitation on behalf of the Greek State. The presence of the local Church was quite powerful at their administration and there was also the care of the Chian communities overseas, of wealthy merchants and of Chian simple farmers who ensured their function. The Foundations followed in the footsteps of Chian history, while their offer on a social basis had an effect nationwide. Especially referring to the Hospital, the foundation of its modern scientific character started in the early 20th century (equipment, staffing etc.), facing in this way serious diseases, or epidemics effectively. It offered an immense social work looking after orphaned and homeless children and is the first General Hospital in which the mentally disordered people have been separately treated. The course of the longest-lived Foundation, the Leprosy, is characterized by the constant search concerning new therapeutical methods for the facing of leprosy, which converted it into a field of scientific confrontation of that period of time. The function of the Maternity Hospital characterized the highly scientific adequacy of the stuff and the important social work it offered. Last but not least, the Orphanage, even though it was firstly a state initiative, later it depended on the Chian welfare. During its function, the importance of the work as a means of their social accession was undoubtedly great.

Η διατριβή έχει σκοπό τη μελέτη της ιστορικής διαδρομής των υγειονομικών και προνοιακών Ιδρυμάτων της Χίου κατά τη χρονική περίοδο 1881-1940 και τις αλλαγές που επήλθαν στη λειτουργία τους, σε επιστημονικό κυρίως επίπεδο, κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Εξετάστηκαν όλα τα αρχεία του Σκυλίτσειου Νοσοκομείου Χίου, του Λωβοκομείου της Χίου, του Μαιευτηρίου «Μιλτιάδη και Ζηνοβίας Κόκκαλη» και του Εθνικού «Μιχάλειου» Ορφανοτροφείου Θηλέων Χίου. Ανασκοπήθηκε όλη η διαθέσιμη βιβλιογραφία καθώς και ο τύπος της εποχής. Το υλικό αξιολογήθηκε και εκτέθηκε με κύριο ζητούμενο την κατάδειξη του σκοπού της διατριβής. Η διατριβή κατέληξε στα παρακάτω συμπεράσματα: Ο αρχικός μοχλός της ιδρύσεως των Ιδρυμάτων ήταν η φιλανθρωπία, αλλά και η αντιμετώπιση της αντικοινωνικής ή παραβατικής συμπεριφοράς. Με την πάροδο του χρόνου αυτά εξελίχθηκαν σε σύγχρονες μονάδες. Όσον αφορά στη Διοίκησή τους, υπήρχε σχετική αυτονομία, αλλά υπήρξαν και προσπάθειες περιστολής της από τη μεριά του ελληνικού κράτους. Στη Διοίκηση τους ισχυρή ήταν η παρουσία της τοπικής Εκκλησίας, ενώ για την εξασφάλιση της λειτουργίας τους μερίμνησαν οι Χιώτες των παροικιών του εξωτερικού, εύποροι έμποροι, αλλά και απλοί αγρότες της Χιακής υπαίθρου. Τα Ιδρύματα ακολούθησαν τον βηματισμό της ιστορίας της Χίου, ενώ η προσφορά τους σε κοινωνικό επίπεδο έλαβε πολλές φορές εθνικές διαστάσεις. Ειδικά για το Νοσοκομείο, η θεμελίωση του σύγχρονου επιστημονικού του χαρακτήρα ξεκίνησε από τις αρχές του 20ου αιώνα (εξοπλισμός, στελέχωση), αντιμετωπίζοντας έτσι αποτελεσματικά σοβαρές ασθένειες, επιδημίες κ.α. Προσέφερε τεράστιο κοινωνικό έργο περιθάλποντας ορφανά και ανέστια παιδιά, ενώ είναι το πρώτο Γενικό Νοσοκομείο στο οποίο οι ψυχικώς πάσχοντες αντιμετωπίστηκαν ξεχωριστά. Τη διαδρομή του μακροβιότερου Ιδρύματος, του Λωβοκομείου, χαρακτηρίζει η συνεχής αναζήτηση νέων θεραπευτικών μεθόδων για την αντιμετώπιση της λέπρας, γεγονός που το κατέστησε πεδίο επιστημονικών αντιπαραθέσεων της εποχής. Τη λειτουργία του Μαιευτηρίου χαρακτήρισε η υψηλή επιστημονική επάρκεια του προσωπικού και το σημαντικό κοινωνικό έργο που προσέφερε. Τέλος το Ορφανοτροφείο, αν και υπήρξε αρχικά κρατική πρωτοβουλία, στη συνέχεια στηρίχθηκε από την χιακή ευποιΐα. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του μεγάλη ήταν η σημασία της εργασίας ως μέσο κοινωνικής ένταξης των τροφίμων.