Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και λαϊκή συμμετοχή

Abstract

The aim of this doctoral thesis was to investigate whether there has been change in public support for European integration and if so to examine the causes of this change. The thesis focused on the citizens of the EU-15 (Austria, Belgium, Denmark, Finland, France, Germany, Greece, Ireland, Italy, Luxembourg, the Netherlands, Portugal, Spain, Sweden, and United Kingdom) from 1951 until autumn 2008. Public opinion polls (mainly Eurobarometer) were used as indicators of public support for European integration as well as Europeans voting behaviour in the European Parliament elections (since 1979 to 2004) and in referendums on European issues (from the early 1970s until the Irish referendum on the Lisbon Treaty in June 2008). According to the findings of this thesis public support for European integration increased in the 1950s and 1960s (among the citizens of the EEC-6). It declined in the 1970s reaching its lowest point in the early 1980s. Since then public support increased reaching a peak in 1991. Support has been falling till 1997 and from then until today (2008) it has been only marginally increasing. Today, European citizens support for the European integration exists albeit at the low levels of the early 1980s. Indicators of the European economy seem to largely explain variations in public support from 1951 until the mid 1990s. Since then however, although the EU economy was characterized by growth low unemployment endow inflation support did not increase as it had been the case in the past. Regarding voting behaviour in EP elections there has been a rise of Eurosceptic parties in the United Kingdom, Austria and Sweden and to a lesser extent in Denmark, France, and Ireland. In the rest of the EU 15 Eurosceptic parties appear in the periphery on the political system. The rise of Eurosceptic parties is related to low or falling levels of public support (Austria, France, United Kingdom, Sweden) and/or the holding of referendums on European issues (France, Denmark, Ireland, Sweden). Furthermore, there has been a fall in turnout in EP elections from 1979 to 2004. As far as voting behaviour in European referendums is concerned both negative voting as well as abstention is related to voters feelings of being badly informed. Given this correlation, this thesis examined the levels of information of European citizens in EU-15. The analysis showed that there is a large information deficit among Europeans in the EU-15 which goes back to the mid 1970s and which concerns most areas of EU action policies or institutions. This information deficit deprives European citizens of their ability to evaluate European integration and assess. EU policy making while making them less able to distinguish coherent political arguments from populist political rhetoric.

Η διδακτορική διατριβή είχε ως στόχο να διερευνηθεί αν έχει υπάρξει διαφοροποίηση στην υποστήριξη των πολιτών προς την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και εφόσον η απάντηση είναι θετική να αναζητηθούν τα αίτια αυτής της αλλαγής. Η εργασία επικεντρώθηκε στους πολίτες της ΕΕ-15 (Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σουηδία, Φινλανδία) από το 1951 μέχρι και το φθινόπωρο 2008. Ως δείκτες της υποστήριξης των πολιτών προς την Ευρωπαϊκή ενοποίηση χρησιμοποιήθηκαν οι δημοσκοπήσεις της Ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Παράλληλα εξετάστηκε η εκλογική συμπεριφορά των Ευρωπαίων στις Ευρωεκλογές απο το 1979 μέχρι το 2004 και τα δημοψηφίσματα για Ευρωπαϊκά θέματα από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 μέχρι και το ιρλανδικό δημοψήφισμα για τη Συνθήκη της Λισαβόνας τον Ιούνιο 2008. Σύμφωνα με την ανάλυση της παρούσας εργασίας μετά τα υψηλά επίπεδα υποστήριξης των πολιτών της ΕΟΚ-6 στις δεκαετίες του 1950 και 1960 η υποστήριξη μειώθηκε τη δεκαετία του 1970 φθάνοντας στο χαμηλότερο της επίπεδο στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Από τότε η υποστήριξη των πολιτών αυξάνεται φθάνοντας στο ανώτατο σημείο της το 1991. Η υποστήριξη μειώνεται μέχρι το 1997 ενώ από τότε μέχρι σήμερα (2008) η υποστήριξη των πολιτών προς την Ευρωπαϊκή ενοποίηση ακολουθεί μια μετρίως ανοδική πορεία. Σήμερα η υποστήριξη των Ευρωπαίων προς την Ευρωπαϊκή ενοποίηση υπάρχει μεν αλλά βρίσκεται στα χαμηλά επίπεδα των άρχων της δεκαετίας του 1980. Η πορεία της οικονομίας εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τις αυξομειώσεις της υποστήριξης απο το 1951 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Από τότε μέχρι σήμερα αν και το οικονομικό περιβάλλον στην ΕΕ ήταν σχετικά ευνοϊκό η υποστήριξη δεν αυξήθηκε όσον είχε αυξηθεί υπό αντίστοιχες συνθήκες στο παρελθόν. Στις Ευρωεκλογές καταγράφεται μια άνοδος Ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστρία, τη Σουηδία και λιγότερο στη Δανία, τη Γαλλία, και την Ιρλανδία. Στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ-15 υπάρχει μια εμφάνιση Ευρωσκεπτικιστικών κινημάτων κυρίως στην περιφέρεια του πολιτικού συστήματος. Η άνοδος των Ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων σχετίζεται με τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων για Ευρωπαϊκά θέματα (Γαλλία, Δανία, Ιρλανδία, Σουηδία) ή/και με τα επίπεδα υποστήριξης των πολιτών για την Ευρωπαϊκή ενοποίηση τα οποία είτε είναι χαμηλά είτε μειώνονται (Αυστρία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Σουηδία). Παράλληλα, σημειώνεται μια μείωση της συμμέτοχης των Ευρωπαίων στις Ευρωεκλογές απο το 1979 μέχρι το 2004. Όσον άφορα στα Ευρωπαϊκά δημοψηφίσματα τόσο η αποχή όσο και η αρνητική ψήφος σχετίζεται με την αίσθηση χαμηλής πληροφόρησης του ψηφοφόρου. Δεδομένου του συσχετισμού αυτού εξετάστηκαν τα επίπεδα πληροφόρησης των Ευρωπαίων πολιτών (της ΕΕ-15). Η ανάλυση έδειξε ότι υπάρχει ένα βαθύ και μακρόχρονο έλλειμμα πληροφόρησης των Ευρωπαίων της ΕΕ-15 που άφορα στους περισσοτέρους τομείς της δράσης των πολιτικών και των θεσμών της ΕΕ γεγονός που καθίστα τους πολίτες επιρρεπείς σε λαϊκίστικες πολιτικές ρητορείες ενώ τους στερεί τη δυνατότητα αξιολόγησης της ΕΕ.