Η ιδέα του τουρκικού εθνικισμού στο έργο του Ζιγιά Γκιοκάλπ (Ziya Gökalp) και η επίδρασή του στον Κεμαλισμό

Abstract

The aim of the present thesis is to analyze the birth of the Turkish nationalism and it's moulding inside Kemal Ataturk’s ideas. It could be said that the father of the Turkish nationalism regarding its theoretical background is Ziya Gökalp. The writer in order to enlighten and to emphasize in Gökalp’s ideas, considered as a necessity to translate Gökalp’s articles and to integrate them into his thesis as well as his collection of poems and all the letters that Ziya Gökalp sent to his family members during his exile in Limnos and Malta. It is necessary to mention that the writer took into consideration the following Ziya Gökalp's two basic books: "The principals of the Turkish Nationalism" and "Turkification-Islamisation-Westernisation. It is important to mention that the writer analyzed every single item in Gökalp's work. He narrates the facts as a person who stands and describes them from the "opposite side. The basic points of Gökalp's theory are based on the distinction of the following concepts: a) “culture” which can be seen within the borders of a nation and b) “civilization” with its international character. The writer believes that the Turkish national tradition can coexist and walk along with the contemporary values of Western civilization. From that point of view, the issue of religion is also included. In other words the aspect of the religious Turkism could be seen as a point of reference of the Turkish society which can play a major role within its Turkish-Islamic content. This can be achieved by combining the two diametrically opposed elements of the Turkish Nationalism and the Islamic culture, consequently the Turco-Islamic Synthesis. During the period of the one party government (1923-1950) religion was underestimated. Later on, after 1950 and after the transition in a multi-party government, the revival of the religion and its involvement in social and political life changed completely the status in Turkey. As a result the declining Kemalism combined with the revival of religion, at the beginning of the decade 70’s, caused the intellectuals of the bureaucracy to consider moving towards a reconciliation between Kemalism and Islam. The theoretical background of the Turco-Islamic Synthesis, which is based on Gökalp's ideas was written with every single detail from by committee of intellectual people called “House of the Wise" (Aydinlar Ocaği). In 1980 the theory of the Turco-Islamic Synthesis had a great impact on distinguished Military Officers led by General Kenan Evren. As a matter of fact, the army had grown up with the idea that socialism and communism are considered enemies for Turkey. For that particular reason the above mentioned Synthesis, (which is a mixture of extreme nationalism along with a moderate Islamic current close to the nation), could play a major role to prevent its spread. He demanded religion to be under the control of the nation, as it had a strong influence on lower classes. In order to emphasize this unusual political coexistence, Evren never neglected to recite from the Holy Coran, in his public speeches. Nevertheless, the bureaucratic intellectuals in contemporary Turkey never managed to overcome Ziya Gökalp's theory ("Turkification-Islamisation-Westernisation") while theory of the Turco-Islamic Synthesis is just a variation of the above mentioned three principles that the father of the Turkish Nationalism firstly introduced.

Στόχος και σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η ανάλυση της γέννησης του τουρκικού εθνικισμού και η ζύμωσή του με την ιδέα του Κεμαλισμού. Θεωρητικός πατέρας του τουρκικού εθνικισμού θεωρείται ο Ζιγιά Γκιοκάλπ. Για την εμπέδωση των ιδεών του κρίθηκε απαραίτητη η ενσωμάτωση μεταφρασμένων αυτούσιων άρθρων του. Ακόμα, η συλλογή ποιημάτων του, η αλληλογραφία με την οικογένειά του από τους τόπους εξορίας τη Λήμνο και τη Μάλτα και τα δυο βασικά έργα του «Οι Αρχές του Τουρκισμού» και «Εκτουρκισμός-Εξισλαμισμός-Εκσυγχρονισμός» συνθέτουν το corpus του συγγραφέα. Επίσης, η οπτική από την οποία αναλύθηκαν τα καταγεγραμμένα στοιχεία στο σύνολό τους τοποθετήθηκε στην «αντίπερα όχθη», ακολουθήθηκε δηλαδή από τον γράφοντα μια ετεροδιηγητική θεώρηση των πραγμάτων. Οι βασικοί πυλώνες της θεωρίας του Γκιοκάλπ στηρίζονται στη διάκριση των εννοιών: α) «κουλτούρα», η οποία εντάσσεται στα εθνικά όρια και β) «πολιτισμός», ο οποίος έχει διεθνή χαρακτήρα. Κατά τον συγγραφέα, η τουρκική εθνική παράδοση μπορεί να συνυπάρξει και να συμπορευτεί με τις σύγχρονες δυτικές πολιτισμικές άξιες. Στο πλαίσιο αυτό, συμπεριλαμβάνεται και το θέμα της θρησκείας. Δηλαδή, ο θρησκευτικός Τουρκισμός μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς της τουρκικής κοινωνίας, προσδίδοντας έτσι καθαρά ένα τούρκο-ισλαμικό περιεχόμενο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την συνύπαρξη των δύο εκ διαμέτρου αντίθετων στοιχείων του τουρκικού εθνικισμού και της ισλαμικής κουλτούρας, άρα μιας «Τούρκο-Ισλαμικής Σύνθεσης». Καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου της μονοκομματικής διακυβέρνησης (1923-1950) η θρησκεία βρισκόταν «εν υπνώσει». Μετά το 1950 και την μετάβαση στο πολυκομματικό σύστημα, η αναβίωση και η ανάμειξη της θρησκείας τόσο στην κοινωνική όσο και στην πολιτική ζωή ανέτρεψε άρδην την παγιωμένη κατάσταση στην Τουρκία. Έτσι, η φθίνουσα ισχύ της κεμαλικής ιδεολογίας σε συνδυασμό με την αναζωπύρωση της θρησκείας, στις αρχές της δεκαετίας του 1970 η γραφειοκρατική διανόηση επινόησε την συμφιλίωση του Κεμαλισμού με τον Ισλαμισμό. Το θεωρητικό υπόβαθρο της Τούρκο-Ισλαμικής Σύνθεσης, βασισμένο στις ιδέες του Γκιοκάλπ, συντάχθηκε με όλες τις λεπτομέρειες από μια ομάδα διανοουμένων η οποία ονομάστηκε «Εστία των Σοφών». Το 1980 η θεωρία της «Τούρκο-Ισλαμικής Σύνθεσης» βρήκε απήχηση ανάμεσα σε διακεκριμένους στρατιωτικούς αξιωματικούς, με επικεφαλής τον στρατηγό Κενάν Εβρέν. Επειδή ο στρατός είχε γαλουχηθεί με την ιδέα ότι ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός θεωρούνταν άσπονδοι εχθροί της Τουρκίας, ο Εβρέν έκρινε πως η συγκεκριμένη Σύνθεση (ένα μείγμα ακραίου εθνικισμού και μετριοπαθούς ισλαμικού ρεύματος φιλικού προς το κράτος) θα μπορούσε να αποτελέσει ανάχωμα στην εξάπλωσή τους. Ζητούσε τον κρατικό έλεγχο πάνω στην θρησκεία, καθώς παρατηρούνταν μια ακαταμάχητη επίδραση προς τις λαϊκές μάζες. Για να δώσει το στίγμα αυτής της παράξενης πολιτικής συνύπαρξης, ο Εβρέν δεν παρέλειπε στους λόγους του να απαγγέλλει εδάφια από το Ιερό Κοράνιο. Τελικά, η γραφειοκρατική διανόηση της σύγχρονης Τουρκίας αποδείχτηκε ανήμπορη να υπερβεί το τρίπτυχο της θεωρίας του Ζιγιά Γκιοκάλπ «Εκτουρκισμός-Εξισλαμισμός-Εκσυγχρονισμός», και η θεωρία της «Τούρκο-Ισλαμικής Σύνθεσης» αποτελεί παραλλαγή του προμνημονευθέντος τρίπτυχου που εισήγαγε ο πατέρας του τουρκικού εθνικισμού.