Πειραματική φιλοσοφία-17ος αιώνας: η περίπτωση του Robert Boyle και των πειραμάτων του για το ψύχος

Abstract

In this PhD thesis I focus on 17th century experimental philosophy and the experimental work of one of its most important actors the experimentalist Robert Boyle (1627-1691). I study his experiments on cold as they are presented in the experimental treatise New Experiments and Observations Touching Cold or an Experimental History of Cold Begun (1665)¹ as well as the treatises Saltness of the Sea (1673) and Mechanical Origin of Qualities (1675-1676) where Boyle discusses various theoretical hypothesis on the nature of cold. On the basis of the above texts I examine the emergence of a new research theme that of the quality of cold and use it as a case-study on Boyle s experimental practice. My research is based on primary sources mainly treatises by Robert Boyle Francis Bacon (1561-1626) and Rene Descartes (1596-1650) and archival material on the activities of two societies the Royal Society of London and the Italian Accademia Del Cimento. There are two main questions that outline my research. The first focuses on the study of the experimental research on cold as a new experimental field in natural philosophy. I study Boyle’s role in framing the new field and defining the experimental procedures used in the examination of cold as well as the role played by the experimental activities of the Royal Society of London and the Accademia Del Cimento, two important institutions for the practice and the public acceptance of experimentation in England and Italy. The second general question focuses on the use of Boyle’s experimental activity on cold as a case-study on his experimental practice. The experiments on cold provide a good case-study for the examination of the views put forward by secondary bibliography on Boyle’s experimental practice and its relation to the baconian method of the "historical investigation of a quality. In this thesis I discuss the ways in which Boyle dealt with the baconian ideas and their role in the formation of his experimental practice. On the basis of the comparative study of the experimental activities on cold of the Royal Society of London and the Accademia del Cimento, I examine some issues related to the reproduction of experiments and the formation of different experimental practices. The study of these two basic questions leads to the conclusion that in the 17 century a new experimental field on cold emerged that created a new context for the testing of Aristotelian views and theoretical hypothesis on the nature of matter, nevertheless the new experimental field was partly detached from its use in testing hypothesis on the basis of the explorative character of the experimental examination of the phenomena on cold. Based on my study of the role played by Boyle in its formation I argue that Boyle put forward a complex experimental method where the explorative character of some experiments was combined with the use of experiments in testing theoretical hypothesis. I consider this combination a basic characteristic of the appropriation of the baconian method by Boyle which helped him introduce a “reformed” notion of the baconian “history”.

Η έρευνα της διδακτορικής διατριβής αφορά την πειραματική φιλοσοφία του 17ου αιώνα και επικεντρώνεται στο πρόσωπο του Άγγλου πειραματιστή Robert Boyle (1627-1691) που υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς πειραματιστές αυτού του αιώνα. Τη βάση για την έρευνα μας αποτελούν τα πειράματα του για το ψύχος που παρουσιάζονται στην πραγματεία του New Experiments and Observations Touching Cold or an Experimental History of Cold Begun (1665)¹ καθώς και οι συζητήσεις του για τη θεωρητική υπόθεση της φύσης του ψύχους που παρουσιάζονται στο Saltness of the Sea (1673) και το Mechanical Origin of Qualities (1675-1676). Με βάση τα παραπάνω κείμενα εξετάζουμε την ανάπτυξη μιας νέας ερευνητικής θεματικής, εκείνης του ψύχους και προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε την πειραματική πρακτική του. Η έρευνα της διατριβής βασίζεται σε πρωτογενείς πηγές κυρίως έργα του Boyle του Francis Bacon (1561-1626) του Rene Descartes (1596-1650) καθώς και σε αρχειακό υλικό των δραστηριοτήτων δύο ιδρυμάτων της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου και της Ιταλικής Ακαδημίας Del Cimento. Η έρευνα κατευθύνεται από δύο γενικά ερωτήματα. Το πρώτο αφορά την εξέταση της πειραματικής έρευνας για το ψύχος ως μιας νέας ερευνητικής θεματικής στη φυσική φιλοσοφία, τη συμβολή του Boyle στην οριοθέτηση της και στον προσδιορισμό των πειραματικών διατάξεων με τις οποίες θα ερευνώνταν τα φαινόμενα του ψύχους. Επίσης, ερευνάται το πλαίσιο διαμόρφωσης της νέας προβληματικής για το ψύχος μέσα από την αντίστοιχη πειραματική δραστηριότητα στα δυο ιδρύματα της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου και της Ιταλικής Accademia Del Cimento τα οποία αποτελούσαν σημαντικούς χώρους εξάσκησης και δημοσιοποίησης της πειραματικής πρακτικής στην Αγγλία και στην Ιταλία αντίστοιχα. Το δεύτερο γενικό ερώτημα αφορά την εξέταση της πειραματικής πρακτικής του Boyle χρησιμοποιώντας τη συγκεκριμένη πειραματική δραστηριότητα ως περιπτωσιολογική μελέτη. Η περίπτωση των πειραμάτων του ψύχους αποτελεί το ιδανικό έδαφος για την εξέταση των απόψεων που έθεσαν οι μελέτες της δευτερεύουσας βιβλιογραφίας για την πειραματική πρακτική του Boyle στο πλαίσιο μιας πειραματικής έρευνας που δομήθηκε με βάση τα βακωνικά πρότυπα της «ιστορικής» εξέτασης μιας ιδιότητας. Σε αυτή τη διατριβή εξετάζεται με ποιους όρους μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο που αντιμετώπισε ο Boyle τις βακωνικές ιδέες καθώς και το κατά πόσο ο τρόπος αντιμετώπισης καθόρισε την πειραματική πρακτική του. Η συγκριτική μελέτη των πειραματικών δραστηριοτήτων για το ψύχος των δύο ιδρυμάτων της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου και της Ακαδημίας Del Cimento, χρησιμοποιείται εδώ για τη συζήτηση των θεμάτων αναπαραγωγής των πειραμάτων και διαμόρφωσης διαφορετικών πειραματικών πρακτικών. Η έρευνα των παραπάνω βασικών ερωτημάτων οδηγεί στον προσδιορισμό της ανάπτυξης στον 17° αιώνα ενός νέου πειραματικού πεδίου για το ψύχος, το οποίο αποτελεί ένα νέο πλαίσιο ελέγχου των αριστοτελικών δογμάτων και των θεωρητικών υποθέσεων για τη σύσταση της ύλης, ωστόσο δείχνει να αυτονομείται μέσα από την ανάπτυξη ενός διερευνητικού χαρακτήρα στην πειραματική εξέταση των φαινομένων του ψύχους. Μέσα από την ανάδειξη της συμβολής του Boyle στη διαμόρφωση του αναδεικνύεται η εξάσκηση μιας συνθέτης πειραματικής μεθόδου η οποία συνδυάζει τον διερευνητικό χαρακτήρα ορισμένων πειραμάτων με τη χρήση του πειράματος για τον έλεγχο των θεωρητικών υποθέσεων. Ο συνδυασμός των δύο πειραματικών στόχων αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της ιδιοποίησης της βακωνικής μεθόδου από τον Boyle και της εισαγωγής μιας «αναθεωρημένης» μορφής της βακωνικής «ιστορίας».