Τάφοι και ταφές από το δυτικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης (β' μισο 3ου αιώνα - 6ος αιώνας μ.Χ.)

Abstract

In a doctoral thesis entitled «Graves and burials from the western cemetery in Thessaloniki (second half 3rd c. - 6th c. A.D.)» archaeological data is published for the first time from eleven rescue excavations which were carried out at the same number of sites within the bounds of the ancient western cemetery of Thessaloniki under the supervision of the author between the years 1989 and 1998. The thesis consists of two parts: in the first, the excavation data from each rescue excavation is analyzed in separate chapters. There is an introduction to each chapter with data regarding the place and time of the excavation, the finds and their dating, and the fate of the site after the end of the investigation. This is followed by a catalogue of 845 tombs, organized according to their archaeological type. At the end of the entry for each grave there is a list of its movable finds. Finally, at the end of each chapter there is a brief reference to the movable finds from the embankments at the site. The second part consists of synoptic chapters. The conclusions arise from observations on each find separately and are analyzed in detail. In the first chapter, a systematic assembly and description is made of building details concerning the structure, covering, access to the exterior, marking, morphology, decoration, alterations for another use etc. of the graves. Dimension details of tiles and bricks follow. The chapter on burial practices refers to questions of manner of burial, clothing, decoration and exequies of the dead, the funeral meals and the grave offerings. The chapter on movable finds refers to isolated coins and the coin hoards, the ceramics, the glass vessels, the jewellery and the inscriptions, which were found in the graves. The epilogue draws together the conclusions of the study. The aim of the thesis is to present a large amount of unknown excavation material so that anyone reading the study will be in a position a) to come into contact with objects, ideas and ways of dealing with death and burial in the city of Thessaloniki in the Early Christian era, and b) to have this abundant and varied material at their disposal for comparative study whenever required.

Στη διδακτορική διατριβή με θέμα «Τάφοι και ταφές από το δυτικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης (β' μισό 3ου αι.- 6ου αι. μ.Χ.)» δημοσιεύονται για πρώτη φορά τα αρχαιολογικά δεδομένα από ένδεκα σωστικές ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν σε ισάριθμα οικόπεδα μέσα στα όρια του αρχαίου δυτικού νεκροταφείου της Θεσσαλονίκης, με την επίβλεψη της διδάκτορος και μεταξύ των ετών 1989 και 1998. Η διατριβή αποτελείται από δύο μέρη: Στο πρώτο αναλύονται σε ξεχωριστά κεφάλαια τα ανασκαφικά δεδομένα κάθε σωστικής ανασκαφής. Σε κάθε κεφάλαιο υπάρχει εισαγωγή με στοιχεία για τον τόπο και χρόνο εκτέλεσης της ανασκαφής, τα ευρήματα και τη χρονολόγηση τους, την τύχη του οικοπέδου μετά το τέλος της έρευνας. Ακολουθεί κατάλογος 845 τάφων οργανωμένος σύμφωνα με τον αρχιτεκτονικό τους τύπο. Στο τέλος του λήμματος του κάθε τάφου υπάρχει κατάλογος των κινητών του ευρημάτων. Στο τέλος του κάθε κεφαλαίου γίνεται σύντομη αναφορά στα κινητά ευρήματα των επιχώσεων του οικοπέδου. Στο δεύτερο μέρος περιλαμβάνονται συνοπτικά κεφάλαια. Τα συμπεράσματα προκύπτουν από παρατηρήσεις που έγιναν πάνω σε κάθε εύρημα ξεχωριστά και αναλύονται λεπτομερώς. Στο πρώτο κεφάλαιο συγκεντρώνονται και περιγράφονται με συστηματικό τρόπο κατασκευαστικές λεπτομέρειες που αφορούν στη δόμηση, κάλυψη, πρόσβαση στο εσωτερικό, σήμανση, μορφολογία, διακόσμηση, μεταποιήσεις για επόμενη χρήση κ.λπ. των τάφων. Ακολουθούν διαστασιολόγια κεράμων και πλίνθων. Το κεφάλαιο για τις ταφικές πρακτικές αναφέρεται σε ζητήματα τρόπων ενταφιασμού, ένδυσης, κόσμησης και κτέρισης των νεκρών, νεκροδείπνων και ταφικών προσφορών. Το κεφάλαιο για τα κινητά ευρήματα αναφέρεται στα μεμονωμένα νομίσματα και τους ταφικούς «θησαυρούς» που βρέθηκαν στους τάφους, την κεραμική, τα γυάλινα αγγεία, τα κοσμήματα και τις επιγραφές. Στον επίλογο συνοψίζονται τα συμπεράσματα της μελέτης. Στόχος της διατριβής είναι η παρουσίαση ενός μεγάλου όγκου άγνωστου ανασκαφικού υλικού ώστε να καταστεί δυνατόν ο χρήστης της μελέτης: α) να έρθει σε επαφή με αντικείμενα, ιδέες και τρόπους αντιμετώπισης του θανάτου και της ταφής στην πόλη της Θεσσαλονίκης τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες και β) να ανατρέχει στο άφθονο και πολυποίκιλο αυτό υλικό για συγκριτική μελέτη κάθε φορά που το χρειάζεται.