Το graffiti ως πολιτισμικό στοιχείο: κοινωνικές αναπαραστάσεις των δημιουργών και σημειολογία των έργων τους

Abstract

For many years, graffiti has been an expression of society and culture. Some people believe that it is an art form. The purpose of this research is, via the exploration of graffiti art and the contact with young people who indulge in this, to clarify if it is finally a cultural element and also to explain the representations of their works. Additionally, it has made an important effort not only to identify the reasons why youngsters are mainly led to express themselves through <<graphic mural>>, but also to study the similarities and the differences of this social group with others. The reaction of society to this <<artistic concerns>> presents interest. The research for this work became using essentially two different qualitative research approaches: the interviews and the observation. The first stage related the performance of a plethora of interviews to specific persons who occupy with graffiti in Greece. The second stage was based on the method of observation and relates photographic material which was concentrated by graffiti artists with their own comments. What is graffiti or not is a matter of intents. The faith of such intent, in other words the formation of a framework which defines behaviors and contracts, goals and strategies, rewards and exclusions, is that which lead us to consider it as a subculture. Although it is a subculture, it does not consume time to the underlying natural clothing of individuals who act in this, but it dresses with style their virtual identities. This study was based on the hypothesis that <<the city is the projection of society on the ground>>, on the perspective that the buildings and the pictures reflect the situation of a society and its concepts. Under this logic, both the prevalent concepts of the society and its doubts are expressed at the city. Graffiti embodies such a controversy and a misinterpretation. The boundary as space and as treaty is the site where the potential misinterpretation lives. So, the public side of the boundary becomes the perfect site for graffiti, as it serves its goals. In any case, the phenomenon of graffiti is worth of research, as it is a way of expression and an art form which is bombarded by significant doubts. However, it has a plethora of supporters and expressionists, something that makes it inevitably part of our society.

Το γκράφιτι αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια μια έκφραση της κοινωνίας και του πολιτισμού μας, που από πολλούς θεωρείται ένα είδος τέχνης. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι, μέσω της εξερεύνησης της τέχνης του γκράφιτι και της επαφής με τους νέους που επιδίδονται σ’ αυτό, να αποσαφηνιστεί εάν τελικά αποτελεί πολιτισμικό στοιχείο αλλά και να εξηγηθούν οι αναπαραστάσεις των έργων των δημιουργών. Επιπλέον, έχει γίνει μια σημαντική προσπάθεια να προσδιοριστούν οι λόγοι που οδηγούν τα νεαρά κυρίως άτομα στο να εκφράζονται μέσω της «γραφιστικής τοιχογραφίας» αλλά και να μελετηθούν οι ομοιότητες και οι διαφορές αυτής της κοινωνικής ομάδας με άλλες. Η στάση του κοινωνικού συνόλου απέναντι σ’ αυτή τη «καλλιτεχνική ανησυχία», παρουσιάζει ενδιαφέρον. Η έρευνα για την συγκεκριμένη διατριβή διενεργήθηκε χρησιμοποιώντας ουσιαστικά δύο διαφορετικές προσεγγίσεις ποιοτικής έρευνας: τις συνεντεύξεις και την παρατήρηση. Το πρώτο στάδιο της έρευνας αφορούσε στην πραγματοποίηση ενός αριθμού συνεντεύξεων σε συγκεκριμένους ανθρώπους που ασχολούνται με το γκράφιτι στην Ελλάδα. Το δεύτερο στάδιο, βασίστηκε κατά κύριο λόγο στην μέθοδο της παρατήρησης, και αφορά πλούσιο φωτογραφικό υλικό που συγκεντρώθηκε από καλλιτεχνήματα γραφιτάδων και τον αντίστοιχο σχολιασμό τους. Το τι είναι graffiti και τι όχι, είναι ζήτημα προθέσεων. Η πίστη σε αυτές τις προθέσεις, δηλαδή η συγκρότηση ενός πλαισίου που ορίζει συμπεριφορές και συμβάσεις, στόχους και στρατηγικές, επιβραβεύσεις και αποκλεισμούς, είναι αυτό που μας οδηγεί να το θεωρήσουμε ως υποκουλτούρα. Μια υποκουλτούρα όμως που δεν καταναλώνει χρόνο στην ένδυση των φυσικών υποκειμένων που δραστηριοποιούνται στους κόλπους της αλλά ενδύει, με στυλ, τις εικονικές ταυτότητες. Η παρούσα μελέτη βασίστηκε στην υπόθεση ότι «η πόλη είναι η προβολή της κοινωνίας πάνω στο έδαφος», στην άποψη πως τα οικοδομήματα και οι εικόνες αντικατοπτρίζουν την κατάσταση μιας κοινωνίας και τις αξιακές της αντιλήψεις. Υπό αυτή τη λογική, στην πόλη εκφράζονται τόσο οι επικρατούσες αντιλήψεις της κοινωνίας όσο και οι αμφισβητήσεις τους. Το graffiti ενσαρκώνει μια τέτοια αμφισβήτηση, μια παρερμηνεία. Το όριο, και ως χώρος και ως συνθήκη, είναι ο τόπος όπου κατοικεί αυτή η δυνατότητα παρερμηνείας. Έτσι, η δημόσια πλευρά του ορίου γίνεται ο ιδανικός τόπος για graffiti, αφού εξυπηρετεί τους σκοπούς του. Σε κάθε περίπτωση, το φαινόμενο του graffiti είναι αν μη τι άλλο άξιο έρευνας, καθώς αποτελεί έναν τρόπο έκφρασης και μια μορφή τέχνης που από τη μία επιδέχεται σημαντικών αμφισβητήσεων, αλλά από την άλλη σίγουρα βρίσκει πληθώρα υποστηρικτών και εκφραστών, κάτι που αναπόφευκτα το κάνει κομμάτι της κοινωνίας μας.