Ανατομικές παραλλαγές και οστικές ανθρωπομετρικές παράμετροι των οστών της ωμικής ζώνης και των μακρών οστών του άνω άκρου

Abstract

Purpose of the current study was to determine and present the anatomical variations and dimensions of the bones of the shoulder region and the long bones of the upper limb among the Greek population, along with the analysis of the implications of the findings for Orthopaedics, Foreign Medicine and Radiology. The studied bones were clavicles, scapulas, humerii, radii and ulnas, which belonged to skeletons from the cemetery of Serres county. Measurements were held manually with the use of an electronic caliper, an osteometric board, a metric tape and a transparent goniometer, measuring a total of 140 greek bones (70 pairs), which belonged to 34 men and 36 women, aged 46-96 years old. Individuals having missing bones and erosed bones were excluded from the measurements. Anatomical variations were observed by inspection of 140 individuals, but due to inclusion of individuals with missing bones or erosed bones, the sample size was less than 280 bones for each variation. Individuals having a non-Greek surname were excluded from the study of both metric and non-metric traits. Most of the anatomical variations described in literature, were observed in the present study, apart from the extremely rare ones. The frequency of the variations was recorded and the differences between the two sexes and sides of the body were noticed, among the Greek population sample, in order to be compared with the frequency found in other populations. All the most important dimensions and angles described in literature were measured, apart from those hard to be measured manually. In addition, there were calculated the most important bony indices (ratios and products). Furthermore, in the present study, there were measured some new bony parameters, which are not mentioned in the literature, having certain importance for Foreign Medicine and Orthopaedics. In total, 270 measurements carried out (bone indexes included). The statistic socket SPSS (v.18.0) was used for the statistical analysis of the results. The distribution of the results between sexes, sides and age groups were presented in detailed tables for each one measurement. The analysis of the implications of the present study findings for the Medical Sciences, along with the comparison between those and the literature, led to the following conclusions: 1. The osteometric parameters which are used in the Forensic Science for sex determination, were found to be applicable to the Greek population as well. 2. Statistically significant differences between the two sexes were observed concerning the dimensions but not the inclination of the articular surfaces of the shoulder and elbow joint. This finding has not been noticed before in the literature and seems to be important for arthroplasties. Further study is necessary to evaluate the application of this interesting finding in the clinical practice. 3. Low variability was noticed between right and left bones regarding the dimensions and angles of the bones, which allow the use of the health side data for the reconstruction of the opposite side having an excessive trauma.

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η καταγραφή και παρουσίαση των ανατομικών παραλλαγών και των διαστάσεων των οστών της ωμικής ζώνης και των μακρών οστών του άνω άκρου στον Ελληνικό πληθυσμό, καθώς και η ανάλυση των προεκτάσεων των ευρημάτων για την Ιατροδικαστική, την Ορθοπαιδική και την Ακτινολογία. Συγκεκριμένα, μελετήθηκαν οι κλείδες, οι ωμοπλάτες, τα βραχιόνια, οι κερκίδες και οι ωλένες σκελετών από σκελετούς με Ελληνικό ονοματεπώνυμο και ηλικία θανάτου από 46-96 ετών που φυλάσσονται στα οστεοφυλάκια του Α’ Κοιμητηρίου του Δήμου Σερραίων. Οι μετρήσεις διενεργήθηκαν με χρήση ηλεκτρονικού παχύμετρου, οστεομετρικής πλάκας, μετρικής ταινίας, διαφανούς γωνιόμετρου, μοιρογνωμονίου και χάρακα πάνω σε 140 οστά, δηλαδή 70 ζεύγη οστών, που ανήκαν σε 34 άνδρες και 36 γυναίκες. Για την ύπαρξη ανατομικών παραλλαγών εξετάστηκαν επισκοπικά τα οστά 140 σκελετών, 67 ανδρών και 73 γυναικών. Παρατηρήθηκαν οι περισσότερες από τις παραλλαγές που περιγράφονται στη βιβλιογραφία, εκτός από τις εξαιρετικά σπάνιες. Καταγράφηκε η συχνότητά τους στον Ελληνικό πληθυσμό και οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων και των πλευρών του σώματος, ενώ όπου θεωρήθηκε χρήσιμο εξετάσθηκε και η επίδραση της ηλικίας. Η επεξεργασία των αποτελεσμάτων έγινε με το στατιστικό πακέτο SPSS (έκδοση 18.0) και το επίπεδο σημαντικότητας ορίστηκε στο p<0,05. Τα ευρήματα συγκρίθηκαν με αυτά αντίστοιχων επιστημονικών ερευνών σε άλλους πληθυσμούς. Όσον αφορά στις μετρήσεις, πραγματοποιήθηκαν οι βασικότερες μετρήσεις διαστάσεων και γωνιών που περιγράφονται στη βιβλιογραφία, εκτός από αυτές οι οποίες ήταν αδύνατο να γίνουν με ακρίβεια πάνω στα οστά, όπως αυτές που σχετίζονται με κέντρα καμπυλότητας των οστών, ενώ υπολογίστηκαν και οι κυριότεροι δείκτες των οστών (λόγοι, γινόμενα και αθροίσματα των μετρήσεων). Επιπρόσθετα, πραγματοποιήθηκαν νέες μετρήσεις που δεν περιγράφονται στη βιβλιογραφία και θεωρήθηκαν σημαντικές για κάποιον από τους κλάδους της Ιατρικής με τους οποίους σχετίζεται η παρούσα ανατομική μελέτη. Συνολικά, πραγματοποιήθηκαν 270 μετρήσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι δείκτες των οστών. Τα αποτελέσματα επεξεργάστηκαν με το στατιστικό πακέτο SPSS (έκδοση 18.0) και παρουσιάζονται σε αναλυτικούς πίνακες για κάθε μέτρηση, όπου αναγράφεται η κατανομή ανά φύλο, πλευρά και ηλικιακή ομάδα, καθώς και η ύπαρξη στατιστικά σημαντικών διαφορών στις τρεις αυτές μεταβλητές με το επίπεδο σημαντικότητας στο p<0,01. Από τα ευρήματα της παρούσας μελέτης τα οποία έχουν σημασία για τους σχετικούς κλάδους της Ιατρικής καθώς και από τη σύγκρισή τους με τα αποτελέσματα της διεθνούς βιβλιογραφίας προέκυψαν τα συμπεράσματα της μελέτης. Τα βασικότερα από αυτά είναι ότι στην παρούσα μελέτη: 1. Προσδιορίστηκε ποιοί προγνωστικοί δείκτες, από αυτούς που προτείνονται για την αναγνώριση του φύλου ενός σκελετού, ισχύουν και για τον Ελληνικό πληθυσμό. 2. Παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές των διαστάσεων αλλά όχι του προσανατολισμού (της γωνίας κλίσης) των αρθρικών επιφανειών των οστών μεταξύ των δύο φύλων. Η παρατήρηση αυτή δεν επισημαίνεται σε άλλη μελέτη της διεθνούς βιβλιογραφίας, φαίνεται να είναι σημαντική για τις αρθροπλαστικές και η εκτίμηση της πρακτικής εφαρμογής της μπορεί να αποτελέσει το αντικείμενο εξειδικευμένης έρευνας. 3. Παρατηρήθηκαν μικρές διαφορές στις διαστάσεις και τις γωνίες μεταξύ του δεξιού και του αριστερού σκέλους, το οποίο δίνει τη δυνατότητα χρήσης της μορφολογίας της υγιούς πλευράς για την αποκατάσταση ενός σκέλους με εκτεταμένο τραυματισμό.