Μεταβολές στη μεταβατικότητα του ρήματος της Ελληνικής

Abstract

This dissertation investigates the diachrony of transitivity in Greek and mainly the changes in causative verbs (verbs denoting change-of-state) and in transitivity alternations in Greek within the Generative framework. The causativization process is very productive in all periods of Greek (and crosslinguistically). It is argued that the causativization is the result of reanalysis of an intransitive verb as transitive on the basis of the linguistic cue of Case (cue-based approach, Lightfoot 1999, 2006). It is proposed that a DP-in accusative case that has the th-role of the Patient acts as the cue for the presence of an Agent as the external argument (causative type). The instability of the transitivity alternations is shown to form the diachronic argument for the causative reanalysis of all unaccusatives (cf. Chierchia 1989/2004). The changes in the morphological marking do not depend on the derivation and the direction of new transitivity alternations. This is evident from the fact that the changes in voice morphology concern only intransitives already participating in the alternation; namely the change in the voice morphology of an intransitive that causativizes is not productive, whereas the intransitive that changes to an alternating verb retains its initial morphological marking. On the other hand, it is further assumed that the generalization that guides the changes in voice demands morphological differentiation of the anticausative from the passive verbs: in the Greek diachrony that is evident from the presence of Voice Phrase [-Agent] in the structure of the anticausatives in Ancient Greek when the Voice Phrase [+Agent] was absent from the structure of the passive verbs (passive verbs with PP-Agent in active morphology), and from the absence of Voice Phrase [-Agent] in the structure of the anticausatives in Medieval and Modern Greek when the Voice Phrase [+Agent] was steadily present in passives (passives in non-active morphology). The tendency for the differentiation of the anticausatives and the passives is shown to be as follows: (a) Ancient Greek: (i) anticausatives with non-active voice morphology, (ii) passives with active voice morphology, and (iii) DP-accusative as direct object of non-active verbs, (b) Medieval and Modern Greek: (i) anticausatives with active voice morphology, (ii) passives with non-active voice morphology, and (iii) absorption of the accusative case from the non-active verbal endings. The changes seem to have the form of a chain: the extension of the accusative as the case of the DPs-direct objects of verbs, and the loss of the meaning of benefactive in the non-active voice are shown to correlate with the absorption of the accusative from the non-active voice; the absorption of only the accusative from the non-active voice is related to the stable presence of the Voice Phrase in passives, and the latter results in the spreading of the active morphology to anticausatives.

Η διατριβή διερευνά σύμφωνα με το Γενετικό πρότυπο τη διαχρονία της μεταβατικότητας του ρήματος της Ελληνικής, και κυρίως τις μεταβολές στα μεταβιβαστικά ρήματα (ρήματα με σημασία αλλαγής κατάστασης) καθώς και τις μεταβατικές εναλλαγές της Ελληνικής. Η διαδικασία της μεταβιβαστικοποίησης είναι ιδιαίτερα παραγωγική σε όλες τις περιόδους της Ελληνικής, (αλλά και διαγλωσσικά). Οι μεταβιβαστικοποιήσεις είναι αποτέλεσμα επανανάλυσης αμετάβατου τύπου ως μεταβατικού με βάση τη γλωσσική ένδειξη της Πτώσης (cue-based approach, Lightfoot 1999, 2006). Αναλύουμε την αιτιατική πτώση σε Ονοματική Φράση που δηλώνει το όρισμα του Πάσχοντα ως ένδειξη για τη δυνατότητα παρουσίας Δράστη ως εξωτερικού ορίσματος (μεταβιβαστικός τύπος). Η δε αστάθεια των μεταβατικών εναλλαγών αποτελεί το καθαρά διαχρονικό επιχείρημα για την μεταβιβαστική ανάλυση όλων των αναιτιατικών ρημάτων (Chierchia 1989/2004). Οι μεταβολές που αφορούν τη μορφολογική κωδικοποίηση είναι ανεξάρτητες από την παραγωγή νέων μεταβατικών εναλλαγών. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι οι μεταβολές στη μορφολογία της φωνής αφορούν μόνο αμετάβατα ρήματα που ήδη συμμετείχαν στην εναλλαγή· δεν είναι, δηλαδή, παραγωγική η μεταβολή στη φωνή του αμετάβατου ρήματος που μεταβιβαστικοποιείται – το αμετάβατο ρήμα που γίνεται εναλλασσόμενο διατηρεί την αρχική μορφολογική κωδικοποίησή του. H γενική γλωσσική αρχή που καθοδηγεί τις μεταβολές στο σύστημα των φωνών απαιτεί διαχωρισμό των αντιμεταβιβαστικών από τα παθητικά: στη διαχρονία της Ελληνικής αυτό φαίνεται με την παρουσία Φράσης Φωνής [-Δράστης] στη δομή των αντιμεταβιβαστικών της Αρχαίας Ελληνικής ενώ η Φράση Φωνής απουσίαζε από τη δομή των παθητικών, και από την απουσία Φράσης Φωνής από τα αντιμεταβιβαστικά της Μεσαιωνικής Ελληνικής ενώ η Φράση Φωνής [+Δράστης] ήταν σταθερά παρούσα στα παθητικά. Η τάση για τη διαφοροποίηση του αντιμεταβιβαστικού από το παθητικό αποτυπώνεται ως εξής: α) Αρχαία Ελληνική: (i) αντιμεταβιβαστικά μη-ενεργητικά, (ii) παθητικά ενεργητικής φωνής και δυνατότητα παρουσίας ΟΦ-σε αιτιατική ως άμεσου αντικειμένου μη- ενεργητικού τύπου, β) Μεσαιωνική και Πρώιμη Νέα Ελληνική: (i) αντιμεταβιβαστικά ενεργητικά, (ii) παθητικά μόνο με μη-ενεργητική φωνή και απορρόφηση του άμεσου αντικειμένου από τον μη- ενεργητικό τύπο. Οι μεταβολές είναι αλυσιδωτές: η επέκταση της αιτιατικής πτώσης ως πτώσης των ΟΦ-άμεσων αντικειμένων των ρημάτων και η απώλεια της σημασίας του ευεργετούμενου της μη-ενεργητικής φωνής συνδέονται με την απορρόφηση/ παρεμπόδιση παρουσίας μόνο της αιτιατικής από τη μη-ενεργητική φωνή· η απορρόφηση μόνο της αιτιατικής από τη μη-ενεργητική φωνή συνδέεται με τη σταθερή παρουσία της Φράσης Φωνής στα παθητικά, και η παρουσία της Φράσης Φωνής στα παθητικά οδηγεί στην ενίσχυση της ενεργητικής φωνής στα αντιμεταβιβαστικά.