Η επίδραση της γαλλικής γλώσσας και του πολιτισμού της Γαλλίας στα εκπαιδευτήρια της φιλεκπαιδευτικής εταιρείας από της ιδρύσεώς της (1836) έως τις αρχές του 20ου αιώνα

Abstract

La Societe Philopedeutique d’Athenes [Filekpedeftiki Eteria (F.E.)] a ete instituee -comme le signale son reglement ratifie par Decret Royal- dans le but de propager l’education a la population feminine. Elle joua un role determinant dans le domaine de l’education feminine tout au long du 19e siecle et fut le seul acteur de formation professionnelle des femmes d’origine hellenique, c'est-a-dire des femmes desireuses de poursuivre une carriere d’enseignante a etre officiellement reconnu, par le biais de l’institution de son « Ecole Normale ». L’objectif principal de cette these est l’examen de l’influence de la langue et de la civilisation francaises sur les ecoles de la F.E., des son institution en 1836, jusqu’au debut du 20e siecle (1906). Plus particulierement, est examinee la contribution de la langue francaise et, par extension, de l’education et la civilisation francaises dans les ecoles de la F.E., ainsi que dans les secteurs scolaire et formatif sur lesquelles cette contribution est centree. Cette etude s’appuie sur des approches alternatives de recherche et de methodes de collecte de donnees dans des sources principalement primaires. Les objectifs secondaires de cette recherche sont : a) l’evaluation du role de l’action pedagogique de la F.E. dans la vie educative et sociale de l’Etat grec independant, b) l’approbation par la societe grecque des affaires d’interet educatif ou pedagogique en general relatives a la France ou la langue francaise, c) l’influence de la France et de la langue francaise sur le systeme educatif grec, et d) la presentation de la repercussion de l’activite pedagogique de la F.E. en France. Dans le premier chapitre sont definis le cadre conceptuel, la collecte de materiel de documentation et la methodologie de recherche. Etant donne que la recherche des conditions historiques et sociales du 19e siecle impose la determination des traits qui ont marque le systeme educatif du nouvel Etat hellenique afin de comprendre ses orientations et ses choix, le deuxieme chapitre porte sur les elements qui ont influence l’evolution de l’education des jeunes filles dans l’Etat grec libre, precise les parametres ideologiques et sociaux de l’epoque qui ont prescrit leur education et cite les types d’ecoles pour jeunes demoiselles fonctionnant a l’epoque. Le troisieme chapitre traite de l’accueil de la part de la societe grecque et de la communaute enseignante, des affaires relatives a la langue francaise et a l’enseignement en France, au travers d’articles et annonces dans de journaux et magazines pedagogiques de l’epoque. Suite a l’analyse dudit materiel imprime, la presence dominante de la langue francaise en Grece pendant le 19e siecle est signalee tout en exposant les raisons de la predominance de la langue francaise dans le systeme educatif du pays. Dans le quatrieme chapitre, le but de l’institution de la F.E. est mis en lumiere et sont decrits les objectifs pedagogiques enregistres, le systeme d’administration ainsi que les regles regulant le fonctionnement et l’administration de ses Ecoles. De plus, y est signalee l’influence de la culture francaise sur les fondateurs de la F.E. et les membres de son conseil d’administration, pour avoir contribue a la formation de la planification educative de la F.E. en matiere d’enseignement de la langue francaise, mais marque aussi, en general, son fonctionnement. Dans le cinquieme chapitre, sont examines tous les elements lies a l’organisation de l’enseignement de la langue francaise dans les Ecoles de la F.E. : les Programmes d’etudes de ses Ecoles, l’approche methodologique de l’enseignement du cours, les livres d’enseignement utilises, et y sont enregistres les qualites requises et les criteres de selection avances pour le recrutement du personnel enseignant la langue francaise. Conformement aux conclusions de la recherche, la F.E., en repondant aux exigences, tant de la societe que de l’Etat officiel, a fait preuve d’attention et de vigilance infaillibles et extraordinaires, pour ce qui est de l’approche didactique de l’enseignement de la langue francaise, en choisissant les moyens les plus aptes et les circonstances pedagogiques les plus propices et favorables, tout en restant fermement attachee a la reussite de ses aspirations formatives et a la prosperite de ses Ecoles. ...............

Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία ιδρύθηκε-όπως αναφέρει το με Β. Δ. εγκεκριμένο καταστατικό της- με σκοπό τη διάδοση της παιδείας στο γυναικείο πληθυσμό. Πρωταγωνίστησε στον τομέα της γυναικείας εκπαίδευσης ολόκληρο το 19ο αιώνα και υπήρξε παράλληλα ο μοναδικός επίσημα αναγνωρισμένος φορέας επαγγελματικής κατάρτισης των Ελληνίδων, δηλαδή διδασκαλισσών, μέσω της ίδρυσης του Διδασκαλείου της. Κύριος σκοπός της παρούσης ερευνητικής εργασίας είναι η μελέτη της επίδρασης της γαλλικής γλώσσας και του γαλλικού πολιτισμού στα εκπαιδευτήρια της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (Φ.Ε.), από την ίδρυσή της, το 1836, έως τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα (1906). Συγκεκριμένα, εξετάζονται η συμβολή της γαλλικής γλώσσας και ευρύτερα της γαλλικής παιδείας και του γαλλικού πολιτισμού στα Σχολεία της Φ.Ε., καθώς και οι εκπαιδευτικοί και μορφωτικοί τομείς στους οποίους επικεντρώνεται η συμβολή αυτή, μέσα από εναλλακτικές ερευνητικές προσεγγίσεις και μεθόδους συλλογής δεδομένων, πρωτογενών, κυρίως, πηγών. Επιμέρους στόχοι της έρευνας αποτελούν: α) η αποτίμηση του παιδαγωγικού έργου της Φ.Ε. στην εκπαιδευτική και κοινωνική ζωή του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, β) η αποδοχή από την ελληνική κοινωνία θεμάτων εκπαιδευτικού και ευρύτερου παιδαγωγικού ενδιαφέροντος σχετικών με τη Γαλλία ή με τη γαλλική γλώσσα, γ) η επίδραση της Γαλλίας και της γαλλικής γλώσσας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και τέλος, δ) ο εντοπισμός της απήχησης της εκπαιδευτικής της δράσης στη Γαλλία. Το πρώτο κεφάλαιο περιλαμβάνει το εννοιολογικό πλαίσιο, τη συλλογή του υλικού τεκμηρίωσης, καθώς και τη μεθοδολογία της έρευνας. Δεδομένου ότι η διερεύνηση των ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών του 19ου αιώνα επικουρεί στον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών που καθόριζαν το εκπαιδευτικό σύστημα του νεοπαγούς ελληνικού κράτους και στην κατανόηση των κατευθύνσεων και επιλογών του, στο δεύτερο κεφάλαιο, προσδιορίζονται τα στοιχεία εκείνα που επηρέασαν την εξέλιξη της εκπαίδευσης των νεανίδων στο ελεύθερο ελληνικό κράτος, ανιχνεύονται οι ιδεολογικές και κοινωνικές παράμετροι της εποχής που διαμόρφωσαν την εκπαίδευσή τους και γίνεται αναφορά στα είδη των Παρθεναγωγείων που λειτουργούσαν την εποχή εκείνη. Στο τρίτο κεφάλαιο, ερευνάται η υποδοχή, εκ μέρους της ελληνικής κοινωνίας και της εκπαιδευτικής κοινότητας, θεμάτων που σχετίζονται με τη γαλλική γλώσσα και την εκπαίδευση στη Γαλλία, μέσα από άρθρα και αγγελίες σε εφημερίδες και παιδαγωγικά περιοδικά της εποχής αυτής. Μετά την ανάλυση του έντυπου αυτού υλικού, επισημαίνεται η κυρίαρχη παρουσία της γαλλικής γλώσσας στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και εκτίθενται οι λόγοι επικράτησης της γαλλικής γλώσσας στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας. Στο τέταρτο κεφάλαιο, αποσαφηνίζεται ο σκοπός ίδρυσης της Φ.Ε., καταγράφονται οι παιδαγωγικοί στόχοι, περιγράφεται το σύστημα οργάνωσης και οι κανόνες που ρύθμιζαν τη λειτουργία και τη διοίκηση των Σχολείων της. Εντοπίζεται, επίσης, η επίδραση της γαλλικής κουλτούρας στους ιδρυτές της Φ.Ε. και σε μέλη του Διοικητικού της Συμβουλίου, δεδομένου ότι συνετέλεσε στη διαμόρφωση του εκπαιδευτικού σχεδιασμού για τη διδασκαλία της γαλλικής γλώσσας αλλά και καθόρισε γενικότερα τη λειτουργία της Φ.Ε. Στο πέμπτο κεφάλαιο, εξετάζονται όλα τα στοιχεία που έχουν σχέση με την οργάνωση της διδασκαλίας της γαλλικής γλώσσας στα Σχολεία της Φ.Ε.: τα Προγράμματα Σπουδών των Σχολείων της, η μεθοδολογική προσέγγιση της διδασκαλίας του μαθήματος, τα χρησιμοποιούμενα διδακτικά βιβλία… Καταγράφονται τέλος τα απαιτούμενα προσόντα και τα πρωτοποριακά κριτήρια επιλογής για την πρόσληψη του διδακτικού προσωπικού της γαλλικής γλώσσας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η Φ.Ε., διερμηνεύοντας την απαίτηση της κοινωνίας και του επίσημου Κράτους, επέδειξε αδιάπτωτη και εξαιρετική προσοχή και φροντίδα για την ορθή διδακτική προσέγγιση της εκμάθησης της γαλλικής γλώσσας, επιλέγοντας τα πλέον κατάλληλα μέσα και τις πλέον πρόσφορες και ευνοϊκές παιδαγωγικές συνθήκες, παραμένοντας αταλάντευτα προσηλωμένη στην τελεσφόρηση των μορφωτικών της επιδιώξεων και την ευδοκίμηση των Σχολείων της. ...........