Θεσσαλικό ιδίωμα: γλώσσα και ιδεολογία

Abstract

Η σχέση μεταξύ διαλέκτου ή ιδιώματος και κοινής γλώσσας υπήρξε ένα από τα θέματα που από νωρίς απασχόλησαν την έρευνα τη σχετική με την ποικιλία που εμφανίζει μια συγκεκριμένη γλώσσα. Στην έρευνα αυτή σημαντικά συμπεράσματα προέκυψαν από την εξέταση του προβλήματος της σχέσης γλώσσας, λαού και περιβάλλοντος. Σ' ένα παρόμοιο πλαίσιο εντάσσεται και η συγκεκριμένη συγγραφική προσπάθεια, η οποία επιχειρεί να ερμηνεύσει τη διαμόρφωση της συγκεκριμένης ιδεολογίας για το Θεσσαλικό Ιδίωμα (Θ.Ι.), καθώς και τις κοινωνικές πρακτικές που το συνοδεύουν. Είναι αλήθεια ότι το συγκεκριμένο γλωσσικό σύστημα αντιμετωπίζεται διαφορετικά από τα υπόλοιπα συγγενή του γλωσσικά συστήματα. Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί ν' αποτελέσει μια συμβολή στο χώρο της γλωσσολογικής έρευνας για το θεσσαλικό χώρο, καθώς από το 1909, όταν ο θεσσαλικής καταγωγής Αχιλλέας Τζάρτζανος έγραψε το έργο "Περί της Συγχρόνου Θεσσαλικής Διαλέκτου", η Θεσσαλία δεν κίνησε το ενδιαφέρον των ερευνητών για σημαντικής έκτασης επιτόπιες γλωσσολογικές έρευνες. Από τότε μέχρι σήμερα το Θεσσαλικό Ιδίωμα όχι μόνο δεν απώλεσε μέρος του ενδιαφέροντος της ελληνικής κοινής γνώμης, αλλά, αντίθετα, το ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο γλωσσικό σύστημα αυξήθηκε και καταγράφεται και σε νέα επικοινωνιακά μέσα (διαδίκτυο), αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων και αστεϊσμού μεταξύ όλο και νεότερων ηλικιακών ομάδων, που κάποτε αγνοούσαν γλωσσικά χαρακτηριστικά τοπικών ιδιωμάτων και διαλέκτων, αλλά και που αναπαράγουν εικονογλωσσικά στερεότυπα και γλωσσικές προκαταλήψεις για το τοπικό ιδίωμα της Θεσσαλίας. Σκοπός της συγγραφικής αυτής προσπάθειας δεν είναι να παρουσιαστούν μόνο τα αποτελέσματα μιας επιστημονικής έρευνας, αλλά και να συμπληρωθούν νέα στοιχεία για την κοινωνική εικόνα του Θεσσαλικού Ιδιώματος. Η προσπάθεια αυτή κινείται με βάση το ενδιαφέρον που δείχνει η ελληνική κοινή γνώμη για το Θεσσαλικό Ιδίωμα, ενδιαφέρον που ξεκινά αναλύοντας τα σημεία της εποχής μας αναφορικά με το ιδίωμα, αλλά που ολοκληρώνεται καταγράφοντας την ιδεολογική προσέγγιση του ιδιώματος, στηριζόμενη στα κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά Θεσσαλών και μη Θεσσαλών πληροφορητών.