Μεταδεδομένα διαχείρισης λαογραφικών συλλογών

Abstract

It is widely known that folklore collections are valuable sources to study the tradition of specific groups of people and places, since they contain various kinds of material. Nowadays, many digitization projects have taken place to preserve and expose the cultural features of a country in the web. An important part of a digitization project is the development and design of the right metadata schema to satisfy user’s information needs. Many metadata standards have been developed to preserve and describe cultural heritage collections, providing to users rich information but without being compatible with each other. This has caused problems both in users and systems, since the differences of the holding institutions and of the metadata schemas in syntax and semantics prevent the retrieval of information from heterogeneous resources. The doctoral dissertation thesis approaches in theoretical and practical way the policy for designing a metadata model to document digital folklore collections. More specifically, the requirements that a metadata model needs to cover for compound digital folklore collections are analyzed and the various metadata standards and the most common methods for metadata interoperability are presented. Further, a multi-layer metadata model is analyzed, that integrates elements from various metadata models ensuring efficient and meaningful information retrieval from collection objects. Another interesting point being discussed is the representation of the dynamic character and the multiple facets of information that the cultural heritage objects hold. Time, place, language, user profile and level of detail are some of the perspectives under which a folklore collection is examined. At last, considering the variety of metadata schemas and the increasing demand for access to highly distributed, heterogeneous and dynamic collections, emphasis is given to matters of metadata interoperability and integration mostly at semantic level. As a first solution to this problem Topic Maps are applied to facilitate crosswalks between metadata schemas and secondly ontologies are proposed to work as mediators between various collection-level descriptions. The results of this thesis include: (a) a well-defined metadata model for describing folklore material, (b) representation of semantic and administrative context-dependent information of collections and objects and (c) the interoperability of the proposed metadata model with international metadata schemas.

Η αξιοποίηση ποικίλων τεχνολογιών για την ψηφιοποίηση λαογραφικών συλλογών έχει ως κύριο στόχο την τεκμηρίωση και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός τόπου και την πληροφόρηση του ευρύ κοινού. Οι απαιτήσεις για έγκυρη πληροφόρηση και προβολή του υλικού καθιστούν απαραίτητο να υπάρχει μια ενιαία πολιτική διαχείρισης και περιγραφής συλλογών πολιτιστικής κληρονομιάς ανεξαρτήτως της φύσεως του ιδρύματος που κατέχει τη συλλογή. Ένα πρόγραμμα ψηφιοποίησης συλλογών εκτός από την επιλογή και εφαρμογή της κατάλληλης τεχνολογίας περιλαμβάνει και την οργάνωση ενός μοντέλου μεταδεδομένων, που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες πληροφόρησης των χρηστών στους οποίους απευθύνεται. Ωστόσο η ποικιλία και η ετερογένεια των προτύπων μεταδεδομένων, που έχουν αναπτυχθεί για τις συλλογές πολιτιστικής κληρονομιάς, και η ανάγκη του κάθε φορέα να παρέχει «πλούσια» από σημασιολογική άποψη πληροφορία, εμποδίζουν το χρήστη να βρίσκει πληροφορίες από ποικίλες πηγές με ενιαίο τρόπο αναζήτησης. Από διαχειριστική άποψη αυτό σημαίνει ότι επιβάλλεται η ύπαρξη διαλειτουργικότητας μεταξύ των ψηφιακών συλλογών και ότι συχνά απαιτείται συνδυασμός των προτύπων μεταδεδομένων. Στην παρούσα διδακτορική διατριβή γίνεται προσπάθεια προσέγγισης και σχεδιασμού ενός ιεραρχικού μοντέλου μεταδεδομένων για την περιγραφή και διαχείριση σύνθετων λαογραφικών συλλογών βασιζόμενο στις απαιτήσεις που οφείλει να ικανοποιεί ένα μοντέλο μεταδεδομένων αντίστοιχου υλικού. Ένα δεύτερο ερευνητικό ερώτημα που τίθεται είναι η αναπαράσταση του εννοιολογικού πλαισίου και της εξέλιξης του λαογραφικού υλικού μέσα στο χρόνο και ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να αποτυπωθούν στο σχήμα μεταδεδομένων οι αλλαγές που υφίστανται τα αντικείμενα. Σε αυτό το πλαίσιο αναλύεται η παράμετρος του χρόνου και του τόπου σε συνάρτηση με την εξέλιξη του υλικού καθώς και άλλες παράμετροι που σχετίζονται με τη διαχείριση ψηφιακών συλλογών, όπως η φυσιογνωμία του χρήστη, η γλώσσα και το επίπεδο λεπτομέρειας. Τέλος η ανάγκη για διαλειτουργικότητα του μοντέλου περιγραφής με διεθνή πρότυπα οδηγεί στην εξέταση δύο σύγχρονων εργαλείων οργάνωσης γνώσης: των θεματικών χαρτών και των οντολογιών. Τα αποτελέσματα της διατριβής λειτουργούν προς όφελος του χρήστη και περιλαμβάνουν: (α) την παρουσίαση μιας μεθοδολογίας συγκρότησης ενός μοντέλου μεταδεδομένων για σύνθετες ψηφιακές λαογραφικές συλλογές (β) την αναπαράσταση του εννοιολογικού πλαισίου λαογραφικών αντικειμένων και (γ) την αντιστοίχιση του προτεινόμενου μοντέλου σε διεθνή πρότυπα μεταδεδομένων.