Βιόρυθμοι αρτηριακής πιέσεως και εγκεφαλική λειτουργία. Μελέτη του βιόρυθμου αρτηριακής πιέσεως πριν και μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στον εγκέφαλο

Abstract

This work aims to study a possible effect of lesions, located at different areas of the brain on the circadian blood pressure (BP) pattern. A further aim of this study, is to look for a possible relation between neurogenic mechanisms and the 24h BP curve, the shape of which is an independent risk factor for cardiovascular events. For this purpose, we study the morphology of the 24h BP curve in patients with known brain lesions, before and after their surgical excision. Thus, a model is introduced to study the effect of brain lesions on the 24h BP curve, where each individual serves as a control of himself. Method and Patients Fifty six patients (38 women and 18 men) aged 52,2 ± 12,2 (±SD) years, with brain lesions were studied. In every patient 24h BP monitoring were performed, pre-operatively and 8-10 days after their surgical excision at the Neurosurgery Clinic of Athens University (September 2002 - June 2003). The 56 patients were classified, according to the site of their lesions in four groups: Group 1 (n = 14, convex lesions), Group 2 (n = 20, deep brain lesions), Group 3 (n = 13, basal surface lesions), and Group 4 (n = 9, infratentorial lesions). Thus, Groups 1 to 3 were located supratentorially and Group 4 infratentorially. Findings No statistically significant relations were established among the first three Groups located supratentorially, concerning the pre - and postoperative values of 24h, daytime and night time systolic BP (SBP), diastolic BP (DBP), mean BP (MBP) and pulse pressure (PP). When each of the above 3 supratentorial located groups was compared to the infratentorial located group 4 only night time PP of the Group 4 (infratentorial lesions) was significantly lower than the same variable of Groups 1, 2 and 3 (supratentorial lesions) (p = 0,028, p = 0,006, p = 0,05 respectively). After surgical excision of the infratentorial lesions (group 4) night time PP increased to reach the level of the corresponding PP in groups 1-3 with supratentorial located lesions. PP values in groups 1-3 before and after the operation did not change (p ³ 0,234 NS). Conclusion The findings of this study suggest that lesions located in the supra- and infratentorial areas of the brain, may influence in different ways the PP. Provided that: 1) In the infratentorial area of the brain, there are multiple centers of the autonomic nervous system (ANS) controlling the basic vessel tone and 2) the PP is an index of the arterial stiffness, the findings of this study indicate that, ANS centers in the infratentorial area may acutely affect the arterial stiffness, by altering the arterial tone.

Άμεσος στόχος της παρούσης μελέτης είναι η αναζήτηση πιθανής επίδρασης βλαβών, εντοπιζόμενων σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, στη μορφολογία της καμπύλης των 24ωρων μεταβολών της αρτηριακής πιέσεως (ΑΠ). Απώτερος σκοπός της μελέτης, είναι η αναζήτηση πιθανής σύνδεσης νευρογενών μηχανισμών με τη μορφολογία της ως άνω καμπύλης, η οποία αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για πρόκληση καρδιαγγειακών βλαβών. Για το σκοπό αυτό, μελετώνται μεταβολές σε χαρακτηριστικά της ως άνω καμπύλης σε άτομα με χωροκατακτητικές εξεργασίες του εγκεφάλου, πριν και μετά τη χειρουργική εξαίρεσή τους. Εισάγεται έτσι ένα «μοντέλο» μελέτης της επίδρασης των χωροκατακτητικών εξεργασιών στην καμπύλη ΑΠ του 24ώρου, όπου το κάθε άτομο αποτελεί «μάρτυρα» του εαυτού του. Μέθοδος και Ασθενείς Η μελέτη περιέλαβε 56 ασθενείς (38 γυναίκες και 18 άνδρες) μέσης ηλικίας ±SD 52,2±12,2 έτη με χωροκατακτητικές εξεργασίες εγκεφάλου, οι οποίοι νοσηλεύθηκαν και χειρουργήθηκαν στη Νευροχειρουργική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών (Σεπτέμβριος 2002 - Ιούνιος 2003). Σε κάθε ασθενή έγιναν δύο 24ωρες αναίμακτες καταγραφές ΑΠ, η πρώτη προεγχειρητικά και η δεύτερη μετεγχειρητικά, 8-10 ημέρες μετά τη χειρουργική εξαίρεση. Οι 56 ασθενείς χωρίσθηκαν σε 4 ομάδες με βάση την εντόπιση της χωροκατακτητικής εξεργασίας με τις τρεις πρώτες ομάδες να οριοθετούνται υπερσκηνιδίως και την τέταρτη υποσκηνιδίως ως εξής: Ομάδα 1 (n = 14, εξεργασίες κυρτότητας), ομάδα 2 (n = 20, εξεργασίες εν τω βάθει), ομάδα 3 (n = 13, εξεργασίες βάσεως), ομάδα 4 (n = 9, εξεργασίας υποσκηνιδίου χώρου). Ευρήματα Ελέγχθηκε η σχέση των 3 πρώτων ομάδων, οι οποίες ανήκαν όλες στον υπερσκηνιδιακό χώρο προς αλλήλους ως προς μεταβλητές της 24ώρου καμπύλης ΑΠ (συστολικής ΑΠ [ΣΑΠ], διαστολικής ΑΠ [ΔΑΠ], μέσης ΑΠ [ΜΑΠ], και εύρους ΑΠ, του 24ώρου, της ημέρας και της νύχτας) πριν και μετά τη χειρουργική εξαίρεση της εξεργασίας. Στη συνέχεια ελέγχθηκε η σχέση κάθε μίας από τις ομάδες αυτές προς την ομάδα 4 (ομάδα υποσκηνιδίων εξεργασιών) ως προς τις ίδιες μεταβλητές της 24ώρου καμπύλης ΑΠ, προ και μετά τη χειρουργική εξαίρεση. Προεγχειρητικά, από όλες τις μεταβλητές της 24ώρου καμπύλης ΑΠ που ελέγχθησαν, μόνο το μέσο εύρος ΑΠ της νύχτας στις υποσκηνίδιες χωροκατακτητικές εξεργασίες (ομάδα 4) ήταν σημαντικά στενότερο από το αντίστοιχο εύρος ΑΠ στις ομάδες 1, 2 και 3 με υπερσκηνίδιες εξεργασίες με p = 0,028, p = 0,006 και p = 0,05, αντίστοιχα. Μετά τη χειρουργική αφαίρεση των υποσκηνιδίων εξεργασίων το εύρος ΑΠ της νύχτας αυξήθηκε και εξισώθηκε (p ³ 0,477 NS για όλες τις περιπτώσεις) με το αντίστοιχο εύρος ΑΠ των υπερσκηνιδίων εξεργασιών το οποίο δεν επηρεάσθηκε από τη χειρουργική επέμβαση (p ³ 0,985, NS). Συμπέρασμα Τα ευρήματα της μελέτης υποστηρίζουν ότι, εξεργασίες εντοπιζόμενες στην υπερ- και υποσκηνίδιο περιοχή του εγκεφάλου μπορεί να επηρεάζουν διαφορετικά το εύρος ΑΠ της 24ωρης καμπύλης ΑΠ. Δοθέντος δε, ότι: 1) στην υποσκηνίδια περιοχή του εγκεφάλου υπάρχουν κέντρα του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (ΑΝΣ) που παρεμβαίνουν στον τόνο των αγγείων και 2) το εύρος πιέσεως εκφράζει τη σκληρία του αρτηριακού δικτύου, τα ευρήματα της μελέτης επισημαίνουν ότι, κέντρα του ΑΝΣ στην υποσκηνίδια περιοχή του εγκεφάλου μπορεί να επηρεάζουν οξέως τη σκληρία του αρτηριακού τοιχώματος, μέσω μεταβολών του αγγειακού τόνου.