Συμβολή στην εκκλησιαστική ιστορία της Πελοποννήσου κατά την Β' Βενετοκρατία: 1685-1715

Abstract

Η μελέτη αναφέρεται στη βραχύβια δεύτερη βενετική κατοχή της Πελοποννήσου (1685-1715) και επικεντρώνεται στην εκκλησιαστική πολιτική, ιδιαίτερα έναντι της κυριαρχούσας στο χώρο Ορθόδοξης Εκκλησίας. Επειδή η προσφερόμενη, έως σήμερα, διεθνής ad hoc βιβλιογραφία για το αντικείμενο είναι πενιχρή, στην παρούσα περίσταση στόχος στάθηκε η διερεύνηση του θέματος μέσω των αρχειακών δεδομένων. Ερευνήθηκαν, μεταγράφηκαν, μεταφράσθηκαν και μελετήθηκαν βενετικά και ελληνικά έγγραφα της εποχής, στην πλειονότητά τους αδημοσίευτα. Διαφωτίζουν τις σχέσεις κυριάρχων και υποτελών, Βενετίας και Πατριαρχείου, Πελοποννησίων και Πατριαρχείου. Από τα έγγραφα αυτά, είναι δυνατό σήμερα να ανασυντεθεί τόσο το πλαίσιο των επιδιώξεων, όσο και οι ενέργειες των Βενετών, καθώς και τα αποτελέσματά τους στην Πελοπόννησο. Κυρίαρχη αντίληψή της Βενετικής Δημοκρατίας για την Εκκλησία ήταν ότι και αυτή αποτελεί ένα μέρος της Πολιτείας. Οι Βενετοί θεωρούσαν ότι με τους κατάλληλους και φιλάνθρωπους νόμους θα συνέχιζαν να την προστατεύουν, όπως στο παρελθόν έκαναν οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες, των οποίων πίστευαν ότι ήταν συνεχιστές. Το ζήτημα της ετεροδοξίας μετρούσε λιγότερο από την υποταγή στο Δόγη, ενώ πίστευαν ότι η εκπαίδευση θα διόρθωνε όλα τα κακώς κείμενα, από την πονηριά έως τη σχισματικότητα. Οι προσπάθειές τους να προσδώσουν στην τοπική Eκκλησία της Πελοποννήσου πολιτειοκρατικό χαρακτήρα προσέκρουσε τόσο στη δογματική διαφορά όσο και στη διαμορφωμένη κατάσταση, την πηγάζουσα εκ της φύσεως των κατοίκων. Η μικρή διάρκεια και παράλληλα η μεταβατικότητα χαρακτηρίζει ολόκληρη την περίοδο της βενετικής κυριαρχίας στην Πελοπόννησο. Με την αντιμετώπισή της όμως ως συνδετικού ιστού ανάμεσα στις δύο οθωμανοκρατίες, διαπιστώνεται ότι πρόκειται για τομή στην ιστορική πορεία της χερσονήσου και ανατροπή των έως τότε πραγμάτων.