Οι λειμώνες των θαλάσσιων φανερόγαμων στον Παγασητικό κόλπο

Abstract

In the framework of the present research the appearance and spreading of marine phanerogams in the Pagassitikos Gulf has been investigated. In the soft substrate of the Pagassitikos Gulf, four plant societies of marine angiosperms have been identified: the society of Posidonia oceanica (L.) Delile, of Cymodocea nodosa (Ucria) Ascherson, of Zostera noltii Hornemann and of Halophila stipulacea (Forsskal) Ascherson. Their anatomy, morphology and the plant-societies they form have been studied. Especially for the plant-society of Posidonia oceanica the primary production has been measured, using phenological and lepidochronological methods. The epiphytic flora has been identified too. Furthermore, the evolution of growth of the plant Posidonia oceanica has been studied for a period of one year, using monthly samplings. Posidonia oceanica meadows, anywhere they appear, constitute the prevailing species among the other marine phanerogams. They are spread mainly at the north-west, south-west and south-east coasts of the Pagassitikos Gulf. The large torrents which flow into the western shore of the Gulf (Almyros and Sourpi bay) affect the salinity of the water and make the growth of Posidonia oceanica difficult. As a result, its presence there is not visible. Similar conditions exist for most of the eastern shores of the Gulf (coasts of Pilion), which at many parts are steep and where many small streams discharge fresh water almost over the whole year. Springs of fresh water, dew to the Pilion mountain, are also visible at many places along the eastern coasts of the Pagassitikos Gulf, where small shore settlements (villages) have been developed. The depths, where the society of Posidonia oceanica is found, vary according to the area. The Cymodocea nodosa meadows are met more frequently and at more coasts. In addition to the places where Posidonia oceanica is present, many coasts of the eastern side of Pagassitikos Gulf contain, at various depths, smaller or larger meadows of Cymodocea nodosa. The depths, at which the plant is found, vary from location to location. The socities of the plant Zostera noltii are very restricted and are usually found mixed with Cymodocea nodosa. Only small ranges, spots or scattered atoms, have been noticed at small depths, west of the Volos bay (Pefkakia), at the narrow bay Nies (S.W. of Pagassitikos Gulf), at Lihoura (sampling area) and at Razi (sampling area). In all the places of its appearance, the substrate is rich of mud. The plant-socities of Halophila stipulacea are also restricted in extent and frequency. This exotic species has been found at Vathi accompanied by the coenocytic ammophile chlorophyte Caulerpa prolifera. The observation of an epiphyte (Alsidium sp.) on the leaves of Halophila stipulacea is of great importance, since the smooth leaves of the plant are not suitable for epiphytic colonization. The presence of a great number of sea fauna, such as fishes, has been observed in the meadows of marine phanerogams, during the samplings, which constitute habitat and shelter, as well as field of spawning, hatching and rearing of young fishes.

Στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας εξετάστηκε η παρουσία και ερευνήθηκε η γενική εξάπλωση των θαλασίων φανερογάμων στον Παγασητικό Κόλπο. Στο μαλακό υπόστρωμα του Παγασητικού Κόλπου ταυτοποιήθηκαν τέσσερις φυτοκοινωνίες θαλασσίων ανθοφύτων, της Posidonia oceanica (L.) Delile, της Cymodocea nodosa (Ucria) Ascherson, της Zostera noltii Hornemann και της Halophila stipulacea (Forsskal) Ascherson. Μελετήθηκαν η μορφολογία, η ανατομία τους, καθώς επίσης και οι φυτοκοινωνίες που σχηματίζουν. Ειδικότερα, για την φυτοκοινωνία της Posidonia oceanica μετρήθηκε η πρωτογενής παραγωγή με φαινολογικές μετρήσεις και με λεπιδοχρονολογική ανάλυση. Αναγνωρίστηκε, επίσης, η επιφυτική χλωρίδα. Oι λειμώνες της Posidonia oceanica, όπου αυτοί εμφανίζονται, αποτελούν το κυρίαρχο είδος ανάμεσα στα άλλα θαλάσσια αγγειόσπερμα. Εκτείνονται κυρίως στις βορειοδυτικές, στις νοτιοδυτικές και νοτιοανατολικές ακτές του Κόλπου. Οι μεγάλοι χείμαρροι που εκβάλλουν στις δυτικές ακτές (όρμος Αλμυρού και Σούρπης) επηρεάζουν την αλατότητα του νερού, δυσχεραίνουν την ανάπτυξη του φυτού και η παρουσία του εκεί δεν γίνεται εμφανής. Ανάλογα ισχύουν και για τις περισσότερες από τις ανατολικές ακτές (ακτές του Πηλίου), οι οποίες είναι σε πολλά μέρη απόκρημνες και σε πολλές από τις οποίες εκβάλλουν μικροί χείμαρροι που διατηρούν τη ροή καθόλο το έτος. Επίσης, εξαιτίας του ορεινού όγκου του Πηλίου, υπάρχουν στις ανατολικές ακτές του Παγασητικού Κόλπου αρκετές εμφανείς πηγές πλησίον της ακτής, όπου έχουν αναπτυχθεί και οι παράλιοι οικισμοί. Τα βάθη που απαντά η κοινωνία της Posidonia oceanica ποικίλλουν από περιοχή σε περιοχή. Η παρουσία πολλών πλαγιοτρόπων ριζωμάτων στους λειμώνες Βαλτουδίου, Βαθέως και Λιχούρας υποδηλώνει ότι βρίσκονται μάλλον σε φάση ανάκαμψης, σε αντίθεση με αυτόν στον Κάλαμο.