Επιλογή βιοτόπων αναπαραγωγής από ημερόβια αρπακτικά πουλιά που συνυπάρχουν στο εθνικό πάρκο Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου

Abstract

Nowadays, a great deal of discussion is made worldwide about the conservation of the biodiversity. In most cases, both the changes in the ecosystems and decline in biodiversity are due to human activities. In the Mediterranean region, the present habitat diversity has been the result of the temporal presence of humans through traditional activities that leaded in a great heterogeneity in the natural environment. In Greece, the intensification of human activities during the last decades resulted in a great degradation of the ecosystems and shrinking of the available habitats for many species of plants and animals. One of the few remaining natural areas is the National Park of Dadia-Lefkimi-Soufli where the high ecological quality of the environment supports many species of plants and animals, especially many raptor species in high population levels. The ecosystems are complicated units including many species in different spatial levels with varying habitat demands. Knowledge on the appropriate management of the National Park’s forests is necessary to safeguard both wood production and raptors’ biodiversity conservation in this area. The aim of this study was the study of the effect of environmental factors on the nesting habitat selection of diurnal birds of prey coexisting in the area of the National park. In this area coexist 18-20 species of breeding birds of prey. The species studied were Black Vulture (Aegypius monachus), Booted Eagle (Hieraaetus pennatus), Lesser-spotted Eagle (Aquila pomarina), Goshawk (Accipiter gentilis) and Buzzard (Buteo buteo). All nest on trees and in high population levels. Their body sizes result in special needs for particular habitat types. We also studied the Black Stork (Ciconia nigra), which is not a raptor species but coexists in the same habitats with the above mentioned birds of prey. The habitats of the area are characterized by a great heterogeneity. The environmental factors and their spatial distribution were analysed using Geographical Information Systems (GIS) that was appropriately formulated for this study. This resulted in valuable information on the understanding of habitat use by the birds of prey. In parallel, this approach provided the possibility to study the habitat selection in different spatial scales. Habitat selection was investigated in two ways: a) through the analysis of the macrohabitat in a radius of 17.85 m (0.1 ha) around the nest-tree in six species and b) analysing the nesting habitat selection in a multi-scale level using ecological models and GIS. In the latter case as a pilot species we chose the Black Vulture. vulture habitats when necessary.

Στις περισσότερες χώρες του πλανήτη γίνεται στις μέρες μας πολύ μεγάλη συζήτηση για τη προστασία της βιοποικιλότητας. Η αλλοίωση των οικοσυστημάτων και η μείωση της βιοποικιλότητας σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις οφείλεται στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Ωστόσο στις Μεσογειακές χώρες, η παρατηρούμενη ποικιλότητα των βιοτόπων ήταν το αποτέλεσμα της διαχρονικής παρουσίας του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον ο οποίος έδρασε με παραδοσιακούς τρόπους και δημιούργησε μια μεγάλη ετερογένεια στα οικοσυστήματα. Στην Ελλάδα, η εντατικοποίηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που συμβαίνει τις τελευταίες δεκαετίες είχε ως αποτέλεσμα τη μεγάλη υποβάθμιση των οικοσυστημάτων και τη συρρίκνωση των διαθέσιμων βιοτόπων για πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας. Από τις λίγες περιοχές που απέμειναν αποτελεί και το Εθνικό Πάρκο Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου, όπου η οικολογική αξία και ποιότητά του έχουν δημιουργήσει έναν ιδανικό χώρο για την ύπαρξη πολλών ειδών χλωρίδας και πανίδας και ιδιαίτερα πολλών ειδών αρπακτικών πουλιών με μεγάλους πληθυσμούς. Τα οικοσυστήματα είναι σύνθετες ενότητες, στις οποίες συμμετέχουν πολλά είδη, σε διάφορα χωρικά επίπεδα και με διαφορετικές λειτουργίες και απαιτήσεις στους βιοτόπους τους. Η γνώση για την κατάλληλη διαχείριση του δάσους της Δαδιάς είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί τόσο η παραγωγή ξυλείας όσο και η προστασία της βιοποικιλότητας και των αρπακτικών της περιοχής. Ο στόχος αυτής της εργασίας ήταν η μελέτη της επίδρασης των περιβαλλοντικών παραμέτρων στην επιλογή του βιοτόπου αναπαραγωγής των ημερόβιων αρπακτικών πουλιών που συνυπάρχουν στο Εθνικό Πάρκο Δαδιάς. Στην περιοχή μελέτης συνυπάρχουν 18-20 είδη αρπακτικών που αναπαράγονται. Τα είδη που μελετήθηκαν ήταν ο Μαυρόγυπας (Aegypius monachus), ο Σταυραετός (Hieraaetus pennatus), ο Κραυγαετός (Aquila pomarina), το Διπλοσάινο (Accipiter gentilis) και η Γερακίνα (Buteo buteo). Όλα φωλιάζουν στα δέντρα και έχουν μεγάλους πληθυσμούς στην περιοχή. Επειδή έχουν και τις μεγαλύτερες σωματικές διαπλάσεις έχουν περισσότερο εξειδικευμένες ανάγκες για συγκεκριμένους τύπους βιοτόπων. Στα είδη αυτά συμπεριλήφθηκε και ο Μαυροπελαργός (Ciconia nigra), ο οποίος παρόλο που δεν ανήκει ταξινομικά στα αρπακτικά, συνυπάρχει στην περιοχή μαζί με την υπόλοιπη ομάδα των αρπακτικών. Οι βιότοποι στην περιοχή χαρακτηρίζονται από μεγάλη ετερογένεια. Οι παράγοντες του περιβάλλοντος και η χωρική τους κατανομή αναλύθηκαν με χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφόρησης (GIS) που διαμορφώθηκε γι’ αυτή τη μελέτη. Αυτό έδωσε πολύτιμη πληροφορία για την κατανόηση της χρήσης των φυσικών πόρων από τα αρπακτικά. Παράλληλα έδωσε τη δυνατότητα για τη μελέτη της επιλογής των βιοτόπων αναπαραγωγής σε διάφορες χωρικές κλίμακες. Η επιλογή των βιοτόπων αναπαραγωγής διερευνήθηκε με δύο προσεγγίσεις: α) με ανάλυση της επιλογής του μικροενδιαιτήματος σε ακτίνα 17,85 m (0,1 ha) γύρω από το δέντρο φωλιάς σε έξι μελετούμενα είδη και β) με ανάλυση της επιλογής του βιοτόπου αναπαραγωγής σε μεταβλητή χωρική κλίμακα με χρήση οικολογικών μοντέλων και GIS. Στη δεύτερη περίπτωση ως πιλοτικό είδος χρησιμοποιήθηκε ο Μαυρόγυπας.