Αλληλεπίδραση της Ε.Ε. με τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) στον τομέα του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τα τέλη της δεκαετίας του 70 έως σήμερα: πολιτικές/θεσμικές προσεγγίσεις

Abstract

This research provides an analysis of the relations between the International Maritime Organization (IMO) and the European Union (EU) in the field of environmental protection from maritime transport pollution. Its purpose is to highlight whether they work together harmoniously in the international system or whether there is an attempt by the Union to lead global efforts through the enactment of its own legislation, in order to confirm the working hypothesis that the IMO is the center of international organization and its rules are regimes that are specialized in some evolutionary regimes, while at the same time a form of interaction is observed that produces policy results that in turn affect the behaviors of the actors. Examining the EU's relationship with the international legal order itself is certainly a highly controversial one, as is its interaction with the IMO which consists an almost unexplored area of study. The research demonstrates the perceptions emerging in the EU through an institutional, theoretical, political framework and examines the interaction of EU policy and action in relation to IMO conventional texts and decisions. It is emphasized that only maritime transport activities with environmental impacts, such as marine pollution, maritime accidents, air emissions from shipping, etc., are examined. It is a comparison between international organizations that interact in the international environment and a study of behaviors in an area with specificity given the adoption of a multitude of EU law rules, while at the same time there is a specialized global organization for these issues. Conclusions are also drawn regarding whether the relations and synergies of the two organizations are in harmony or whether there is an attempt by the EU to take the lead either through the coordinated positions of its member states that are also members of the IMO, either by promoting its own legislation which integrates international law into the EU law by making it stricter, or by legislating the adoption of unilateral regional measures in cases where inaction is witnessed at the global level. The basis of the research is based on the "Theory of International Regimes", the theoretical model in order to demonstrate that an international organization, such as the IMO in this case, can support the uniform application of rules at the international level, formulate policies and at the same time guide, to a significant extent, the adoption of EU legislation in the field of marine environment protection. International regimes are a pervasive feature of the international system whereas no planned behavior can be maintained without establishing an agreed regime under which states cooperate and interact, leading to the creation of a common collaboration space. Respectively, international organizations, through the establishment of rules of law, can constitute international regimes as they facilitate the uniform function of an area of international politics.

Η έρευνα παρέχει μία ανάλυση των σχέσεων του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (International Maritime Organization - ΙΜΟ) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος από τη ρύπανση που προέρχεται από τις θαλάσσιες μεταφορές. Σκοπός της είναι να αναδείξει κατά πόσο συνεργάζονται αρμονικά στο διεθνές σύστημα ή υφίσταται προσπάθεια της Ένωσης να καθοδηγήσει τις παγκόσμιες προσπάθειες μέσω θέσπισης δικής της νομοθεσίας, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η υπόθεση εργασίας ότι ο ΙΜΟ αποτελεί το επίκεντρο της διεθνούς οργάνωσης και οι κανόνες του αποτελούν καθεστώτα τα οποία εξειδικεύονται σε μερικότερα εξελικτικά καθεστώτα, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται μία μορφή αλληλεπίδρασης που παράγει αποτελέσματα πολιτικής που με τη σειρά τους επιδρούν στις συμπεριφορές των δρώντων. Η ίδια η εξέταση της σχέσης της ΕΕ με τη διεθνή έννομη τάξη είναι ασφαλώς μία ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη, όπως και στην περίπτωση της αλληλεπίδρασής της με τον ΙΜΟ που αποτελεί ένα ανεξερεύνητο τομέα μελέτης. Η έρευνα καταδεικνύει τις αντιλήψεις που εκδηλώνονται στην ΕΕ μέσα από ένα θεσμικό, θεωρητικό, πολιτικό πλαίσιο και εξετάζει την αλληλεπίδραση της ενωσιακής πολιτικής και δράσης σε συνάρτηση με τα συμβατικά κείμενα και αποφάσεις του ΙΜΟ. Υπογραμμίζεται ότι εξετάζονται μόνο οι δραστηριότητες των θαλασσίων μεταφορών που επιφέρουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως θαλάσσιες ρυπάνσεις, ναυτικά ατυχήματα, αέριες εκπομπές ναυτιλίας κλπ.. Αποτελεί σύγκριση μεταξύ διεθνών οργανισμών που αλληλοεπιδρούν στο διεθνές περιβάλλον και μελέτη συμπεριφορών σε ένα τομέα με ιδιαιτερότητα δεδομένης της θέσπισης πληθώρας κανόνων δικαίου της ΕΕ, την ώρα που υφίσταται ένας εξειδικευμένος παγκόσμιος οργανισμός για τα εν λόγω θέματα. Επίσης γίνεται εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με το εάν οι σχέσεις και συνέργειες των δύο οργανισμών βρίσκονται σε εναρμόνιση ή υφίσταται προσπάθεια της ΕΕ να πρωταγωνιστήσει είτε μέσω των συντονισμένων θέσεων των κρατών μελών της που αποτελούν ταυτόχρονα και μέλη του ΙΜΟ, είτε μέσω προώθησης δικής της νομοθεσίας η οποία ενσωματώνει το διεθνές δίκαιο στο ενωσιακό αυστηροποιώντας το, είτε νομοθετώντας με τη λήψη μονομερών περιφερειακών μέτρων σε περιπτώσεις που υφίσταται αδράνεια σε παγκόσμιο επίπεδο. Η βάση της έρευνας στηρίζεται στη ‘‘Θεωρία των Διεθνών Καθεστώτων’’ το θεωρητικό δηλαδή μοντέλο προκειμένου να δειχθεί ότι ένας διεθνής οργανισμός, όπως εν προκειμένω ο ΙΜΟ, μπορεί να υποστηρίξει την ομοιόμορφη εφαρμογή κανόνων σε διεθνές επίπεδο, να διαμορφώσει πολιτικές, και παράλληλα να καθοδηγήσει, σε σημαντικό βαθμό, την υιοθέτηση ενωσιακών νομοθετημάτων στον τομέα της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Τα διεθνή καθεστώτα αποτελούν ένα διάχυτο χαρακτηριστικό του διεθνούς συστήματος, λαμβάνοντας υπόψη ότι καμία σχεδιασμένη συμπεριφορά δεν μπορεί να διατηρηθεί χωρίς να δημιουργηθεί ένα συμφωνημένο καθεστώς, υπό το οποίο τα κράτη συνεργάζονται και αλληλoεπιδρούν, οδηγώντας στη δημιουργία ενός κοινού χώρου συνεργασίας. Κατά αναλογία, οι διεθνείς οργανισμοί, μέσω της θέσπισης κανόνων δικαίου, δύνανται να συνιστούν διεθνή καθεστώτα καθώς διευκολύνουν την ομοιόμορφη λειτουργία ενός τομέα της διεθνούς πολιτικής.