From industrial city to open city: revisiting utopian architecture as an emancipatory practice

Abstract

The aim of this dissertation is to conceptualize a utopian framework for contemporary architecture with the intention of contributing to a meaningful change in the society in pursuit of emancipation within the context of the intelligent development of cities. To envisage new ways of urban living, this study analyzes contemporary world and criticizes its contradictory aspects. With a contemporary awareness towards the social contradictions that humanity has been confronting in the framework of industrial capitalism, in this study, the practice of architecture is understood as an instrument of political action in pursuit of social progress. To pursue urban emancipation as the process of achieving social justice, equality, and empowerment within urban space and practices, this research examines the modernization period starting from the First Industrial Revolution, focuses on the post-war era, and furthermore, scrutinizes current social, technological, and architectural developments, which are based on the transformations that happened with the Enlightenment, industrialization and modernity. Utopian architecture is discussed by tracing back experimental architectural projects of the second half of the twentieth century in Türkiye and Greece. To examine architecture’s roles and responsibilities in potential social change, this study investigates specific experimental architectural and urban projects aimed at advancing social justice in the context of post-war modernism. To grasp in what ways architecture can participate in practices of social emancipation, selected buildings and urban environments are examined in terms of how operatively they have contributed to the remediation of social contradictions. By engaging the findings derived from the scrutiny of the architectural practices of post-war period, this dissertation proposes an alternative approach regarding the notion of open city, as a critique of the implementations of smart city. Guidelines and spatial characteristics of open city are discussed in order to contribute to the development of a socially responsible urban outline that could be applied to any city. As a result of this scrutiny, this dissertation seeks out an open, collective approach towards the implementation of networking technologies in the continuous regeneration of urban spaces, by means of emancipatory, participatory processes.

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η διαμόρφωση ενός ουτοπικού πλαισίου για τη σύγχρονη αρχιτεκτονική, με στόχο να συμβάλει σε μια ουσιαστική αλλαγή στην κοινωνία, επιδιώκοντας την χειραφέτηση στο πλαίσιο της έξυπνης ανάπτυξης των πόλεων. Προκειμένου να οραματιστεί νέους τρόπους αστικής διαβίωσης, η μελέτη αυτή αναλύει τον σύγχρονο κόσμο και επικρίνει τις αντιφατικές πτυχές του. Με μια σύγχρονη συνειδητοποίηση των κοινωνικών αντιφάσεων που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα στο πλαίσιο του βιομηχανικού καπιταλισμού, στην παρούσα μελέτη η αρχιτεκτονική πρακτική νοείται ως ένα εργαλείο πολιτικής δράσης για την προώθηση της κοινωνικής προόδου. Με στόχο την αστική χειραφέτηση ως διαδικασία επίτευξης κοινωνικής δικαιοσύνης, ισότητας και ενδυνάμωσης στον αστικό χώρο και τις αστικές πρακτικές, η παρούσα έρευνα εξετάζει την περίοδο εκσυγχρονισμού που ξεκίνησε με την Πρώτη Βιομηχανική Επανάσταση, εστιάζει στη μεταπολεμική εποχή και, επιπλέον, αναλύει τις τρέχουσες κοινωνικές, τεχνολογικές και αρχιτεκτονικές εξελίξεις, οι οποίες βασίζονται στους μετασχηματισμούς που έφεραν ο Διαφωτισμός, η εκβιομηχάνιση και η νεωτερικότητα. Η ουτοπική αρχιτεκτονική εξετάζεται με αναδρομή στα πειραματικά αρχιτεκτονικά έργα της δεύτερης μισής περιόδου του 20ού αιώνα στην Τουρκία και την Ελλάδα. Για τη διερεύνηση των ρόλων και των ευθυνών της αρχιτεκτονικής στο πλαίσιο μιας ενδεχόμενης κοινωνικής αλλαγής, εξετάζονται συγκεκριμένες αντι-αρχιτεκτονικές και αστικές περιπτώσεις, σχεδιασμένες με στόχο τη συμβολή στην κοινωνική δικαιοσύνη, στο πλαίσιο του μεταπολεμικού μοντερνισμού. Για την κατανόηση των τρόπων με τους οποίους η αρχιτεκτονική μπορεί να συμμετέχει σε διαδικασίες κοινωνικής χειραφέτησης, εξετάζονται επιλεγμένα κτίρια και αστικά περιβάλλοντα ως προς τον ενεργό τρόπο με τον οποίο συνέβαλαν στην άμβλυνση των κοινωνικών αντιφάσεων. Με βάση τα ευρήματα που προέκυψαν από την ενδελεχή μελέτη των αρχιτεκτονικών πρακτικών της μεταπολεμικής περιόδου, η παρούσα διατριβή προτείνει μια εναλλακτική προσέγγιση όσον αφορά την έννοια της ανοιχτής πόλης, ως κριτική των εφαρμογών της έξυπνης πόλης. Οι κατευθυντήριες γραμμές και τα χωρικά χαρακτηριστικά της ανοιχτής πόλης συζητούνται με στόχο να συμβάλλουν στην ανάπτυξη ενός κοινωνικά υπεύθυνου αστικού πλαισίου, το οποίο θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε κάθε πόλη. Ως αποτέλεσμα αυτής της εξέτασης, η διατριβή αναζητά μια ανοιχτή, συλλογική προσέγγιση για την εφαρμογή τεχνολογιών δικτύωσης στη συνεχή αναγέννηση των αστικών χώρων, μέσω διαδικασιών χειραφέτησης και συμμετοχής.