Συμπληρώνοντας το… «παζλ» της σχολικής θρησκευτικής αγωγής: η συμμετοχή του μαθητικού πληθυσμού της Ελλάδος στην τελετουργική, μυστηριακή κι ευχαριστιακή ζωή της επικρατούσας θρησκείας

Abstract

The present doctoral dissertation focuses on the Greek primary school and pertains to the totality of the practices which function complementarily for the Religious Studies course in the provision of school religious education. More specifically, prayer, church attendance and national and religious school events are examined in view of their value importance, the conditions for their improvement, as well as their potential adaptation in the context of the increasingly multicultural student society. Nonetheless, for a broader picture regarding the aforementioned practices, the policy of other European countries is roughly recorded too. Additional co-shapers of religion are not excluded from investigation about the children of identities: the family environment with the nurturing it applies and the Church both with the relations it maintains with the Greek state and with its contribution to the field of literature and arts. Besides that, the stages of the individual's religious development from infancy to adolescence are listed, while elements coloring the learning process in a religious way are sought in current course books, with the exception of the Religious Studies and History books. However, in order to create bridges with the past as well, indicative excerpts concerning the practices under examination are gathered from textbooks of older years and the surrounding religious atmosphere in the educational structures of ancient Greece is illuminated. Moreover, there is a retrospection on the way of seeing and dealing with children and childhood by Jesus during his earthly journey. To close, the dissertation ends with its empirical dimension, where the opinions and the actions of public primary school teachers in the prefectures of Arta and Serres are presented, interpreted and correlated with corresponding research efforts mainly on prayer, church attendance and national and religious school events. What is generally concluded based on the results is that the attitude of the aforesaid teachers differs depending on their gender, their age and their years of service, but also on the degree of their training in multiculturalism issues.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή εστιάζει στο ελληνικό δημοτικό σχολείο κι άπτεται του συνόλου των πρακτικών εκείνων που λειτουργούν δορυφορικά του μαθήματος των Θρησκευτικών στην παροχή σχολικής θρησκευτικής αγωγής. Ειδικότερα, μελετώνται η προσευχή, ο εκκλησιασμός, οι εθνικές και θρησκευτικές σχολικές εκδηλώσεις κ.ά. υπό το πρίσμα της αξιακής τους σημασίας, των προϋποθέσεων βελτίωσής τους, καθώς και της δυνητικής προσαρμογής τους στο πλαίσιο της αυξητικά πολυπολιτισμικής μαθητικής κοινωνίας. Για μια ευρύτερη, ωστόσο, εικόνα σχετικά με τις εν λόγω πρακτικές, καταγράφεται αδρομερώς η πολιτική κι άλλων ευρωπαϊκών και μη χωρών. Από όλα τα ανωτέρω δεν παραλείπονται επιπρόσθετοι προς διερεύνηση συνδιαμορφωτές των θρησκευτικών για τα παιδιά ταυτοτήτων: το οικογενειακό περιβάλλον με τη γαλούχηση που εφαρμόζει και η Εκκλησία με τις σχέσεις, αφενός, που διατηρεί με το ελληνικό κράτος και με τη συμβολή της, αφετέρου, στον χώρο των γραμμάτων. Επίσης, παρατίθενται τα στάδια θρησκευτικής ανάπτυξης του ατόμου από τη βρεφική έως την εφηβική του ηλικία κι αναζητούνται στα τωρινά σχολικά βιβλία εξαιρουμένων των Θρησκευτικών και της Ιστορίας στοιχεία που χρωματίζουν με θρησκευτικό τρόπο τη μαθησιακή διαδικασία. Προκειμένου, μάλιστα, να υπάρξει γεφύρωση και με το παρελθόν, συγκεντρώνονται από αναγνωστικά παλαιών χρόνων ενδεικτικά χωρία που αφορούν τις υπό εξέταση πρακτικές και φωταγωγείται η περιρρέουσα θρησκευτική ατμόσφαιρα στις εκπαιδευτικές δομές της αρχαίας Ελλάδας. Συμπληρωματικά, γίνεται αναδρομή στον τρόπο θέασης κι αντιμετώπισης των παιδιών και της παιδικής ηλικίας από τον Ιησού τον καιρό της επίγειας πορείας του. Εν κατακλείδι, η εργασία περατώνεται με την εμπειρική διάσταση αυτής, όπου παρουσιάζονται, ερμηνεύονται και συσχετίζονται με αντίστοιχες ερευνητικές προσπάθειες οι απόψεις και οι ενέργειες εκπαιδευτικών δημόσιων δημοτικών σχολείων των νομών Άρτας και Σερρών πάνω κυρίως στην προσευχή, τον εκκλησιασμό και τις εθνικές και θρησκευτικές σχολικές εκδηλώσεις. Το γενικό συμπέρασμα βάσει των αποτελεσμάτων είναι πως η στάση των προειρημένων εκπαιδευτικών διαφέρει ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και τα έτη υπηρεσίας τους, αλλά και με τον βαθμό κατάρτισής τους σε θέματα πολυπολιτισμικότητας.