Ο Αρχιεπίσκοπος Σινά Κύριλλος ο Κρης (1759-1790) και ο ανέκδοτος Ελληνικός Σιναϊτικός Κώδικας 2190Α της αλληλογραφίας του

Abstract

This dissertation examines the personality and work of Archbishop of Sinai Kyrillos the Cretan (1759–1790) through his extensive correspondence, preserved mainly in the unpublished Greek Sinaitic Codex 2190A of the Monastery of Saint Catherine. It seeks to fill a significant gap in the existing scholarship concerning one of the most influential figures of Sinai in the second half of the eighteenth century, a period often regarded as the “golden age” of the monastery. Codex 2190A was chosen as the principal source because it consists exclusively of Kyrillos’ letters, comprises more than six hundred items, and encompasses a wide thematic range that enables the reconstruction of both his public activity and his inner life; its systematic study reveals previously unknown aspects of his pastoral and administrative work and establishes the codex as an invaluable source for reconstructing his biography and understanding the Sinaitic community of the era. The dissertation is structured in two parts: the first presents Kyrillos’ biography, drawing on unpublished evidence and relevant literature, and analyzes his origins, education, integration into the Sinaitic brotherhood, and his thirty-year archiepiscopacy, which is examined in six phases; the second offers a detailed palaeographic description of Codex 2190A and a systematic analysis of its contents, with the letters classified into four groups according to scribes and each item studied with regard to its identity, subject matter, and the principal persons mentioned. Particular challenges arose from the poor condition of certain folios and the diversity of handwriting, which required the combined use of palaeographic analysis, cross-checking, and comparative research to establish reliable dating and categorization. Overall, the dissertation provides the most comprehensive and systematic study to date of Archbishop Kyrillos’ life and work, shedding light on a crucial period in the history of Sinai and highlighting the importance of Codex 2190A as an inexhaustible source for the study of the spiritual, administrative, and social history of the eighteenth century.

Η παρούσα διατριβή εξετάζει την προσωπικότητα και το έργο του Αρχιεπισκόπου Σινά Κυρίλλου του Κρητός (1759–1790) μέσα από την εκτενή του αλληλογραφία, η οποία διασώζεται κυρίως στον ανέκδοτο Ελληνικό Σιναϊτικό Κώδικα 2190Α της Ιεράς Μονής Σινά, και επιχειρεί να καλύψει το κενό της σχετικής βιβλιογραφίας για μία από τις σημαντικότερες μορφές της Μονής κατά το δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα, περίοδο που χαρακτηρίζεται ως «χρυσός αιώνας» για την ιστορία της. Ο Κώδικας 2190Α επιλέχθηκε ως βασική πηγή λόγω του αποκλειστικού περιεχομένου του (περισσότερες από εξακόσιες επιστολές του Κυρίλλου), του μεγάλου όγκου του και της θεματικής του ποικιλίας, που επιτρέπει την ανασύσταση τόσο της δημόσιας δράσης όσο και της εσωτερικής ζωής του Αρχιεπισκόπου· η συστηματική του μελέτη αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της διοικητικής και πνευματικής του πορείας, καθιστώντας τον κώδικα ανεκτίμητη πηγή για την αποκατάσταση της βιογραφίας του και για την κατανόηση της Σιναϊτικής κοινότητας της εποχής. Η εργασία οργανώνεται σε δύο μέρη: στο πρώτο παρουσιάζεται το βιογραφικό του Κυρίλλου, βασισμένο σε ανέκδοτα τεκμήρια και βιβλιογραφικές αναφορές, με ανάλυση της καταγωγής, της μορφώσεως, της ένταξής του στη Σιναϊτική Αδελφότητα και της τριακονταετούς αρχιερατείας του, η οποία εξετάζεται σε έξι φάσεις· στο δεύτερο μέρος γίνεται λεπτομερής παλαιογραφική περιγραφή του κώδικα και συστηματική ανάλυση του περιεχομένου του, με ταξινόμηση των επιστολών σε τέσσερις ενότητες βάσει αντιγραφέων και μελέτη κάθε τεκμηρίου ως προς την ταυτότητα, το περιεχόμενο και τα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Ιδιαίτερες δυσχέρειες προκάλεσαν η κακή κατάσταση ορισμένων φύλλων και η ποικιλία στη γραφή, γεγονός που κατέστησε αναγκαίο τον συνδυασμό παλαιογραφικής ανάλυσης, διασταυρώσεων και συγκριτικής έρευνας για την ακριβή χρονολόγηση και κατηγοριοποίηση του υλικού. Συνολικά, η διατριβή προσφέρει μια όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη και συστηματική προσέγγιση στην προσωπικότητα και το έργο του Αρχιεπισκόπου Κυρίλλου, φωτίζοντας μια κρίσιμη περίοδο για την ιστορία του Σινά και αναδεικνύοντας τη σημασία του Ελληνικού Σιναϊτικού Κώδικα 2190Α ως ανεξάντλητης πηγής για τη μελέτη της πνευματικής, διοικητικής και κοινωνικής ιστορίας του 18ου αιώνα.