Διαγνωστική προσέγγιση της λειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας με τη χρήση της ευσταχιονομετρίας σε χρόνιες παθήσεις της ρινός

Abstract

Eustachian tube dysfunction is a common cause of otorhinolaryngological symptoms and is associated with a significant decrease in patients’ quality of life. Although its prevalence in the general population is estimated at around 1%, in individuals with chronic nasal conditions this rate can reach up to 48%. The diagnostic approach to this dysfunction remains challenging, as the symptoms are multifactorial and often overlap with other upper respiratory pathologies.This thesis focuses on studying Eustachian tube function using tubomanometry in patients with chronic nasal conditions such as chronic rhinitis, nasal septum deviation, and chronic rhinosinusitis with nasal polyps. The initial aim was a systematic literature review to document the lack of a commonly accepted diagnostic protocol for Eustachian tube dysfunction. Subsequently, a new diagnostic and clinical protocol was developed and implemented. The general section of the thesis provides a detailed analysis of the anatomy and physiology of the nose and the Eustachian tube, emphasizing nasal valve function, nasal airflow, olfactory physiology, and the interaction between nasal and otic disorders. Particular attention is given to the normal and pathological function of the Eustachian tube, as well as to the tools used to measure its functionality, with tubomanometry playing a central role. The specialized section includes the design and implementation of the clinical study. Initially, the tubomanometer was standardized at the Audiology Laboratory of the First University ENT Clinic of P.G.N.Th. AHEPA, ensuring reliability and validity of the measurements. Simultaneously, the ETDQ-7 questionnaire was translated and culturally adapted into Greek, addressing a significant gap in the Greek literature regarding the assessment of Eustachian tube dysfunction using PROMs (Patient Reported Outcome Measures). The research process proceeded with data collection from patients meeting specific inclusion criteria for the clinical study, applying both subjective (questionnaires) and objective (tubomanometry) measurement tools. Patients were divided into three groups according to their underlying nasal condition, and measurements were taken before and after appropriate therapeutic interventions. Analysis of the results revealed significant differences between the groups, both before and after intervention. Specifically, patients with chronic rhinosinusitis with nasal polyps showed the greatest impairment in Eustachian tube function, as reflected by tubomanometry and PROMs results. Therapeutic interventions, where applied, had a positive impact on both objective and subjective measures, confirming the close relationship between chronic nasal pathology and Eustachian tube function. The thesis concludes that the combined use of tubomanometry and appropriate questionnaires, along with clinical evaluation and treatment of the underlying nasal disease, can serve as a reliable diagnostic approach to Eustachian tube dysfunction. The work emphasizes the need for further standardization and integration of diagnostic methods in this field, as well as the importance of comprehensive management of patients with chronic nasal disease. Overall, this study makes a significant contribution to improving the diagnostic approach to Eustachian tube dysfunction in the Greek population.

Η δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας αποτελεί μια συχνή αιτία ωτορινολαρυγγολογικών συμπτωμάτων και σχετίζεται με σημαντική επιδείνωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Παρόλο που ο επιπολασμός της στο γενικό πληθυσμό υπολογίζεται σε περίπου 1%, σε άτομα με χρόνιες παθήσεις της ρινός το ποσοστό αυτό μπορεί να φθάσει έως και 48%. Η διαγνωστική προσέγγιση της δυσλειτουργίας αυτής παραμένει έως σήμερα πρόκληση, καθώς τα συμπτώματα είναι πολυπαραγοντικά και συχνά αλληλεπικαλύπτονται με άλλες παθολογίες της ανώτερης αναπνευστικής οδού. Η παρούσα διατριβή επικεντρώνεται στη μελέτη της λειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας μέσω της χρήσης της ευσταχιανομετρίας σε ασθενείς που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις της ρινός, όπως η χρόνια ρινίτιδα, η σκολίωση ρινικού διαφράγματος και η χρόνια παραρρινοκολπίτιδα με ρινικούς πολύποδες. Αρχικός στόχος ήταν η συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση προκειμένου να τεκμηριωθεί η έλλειψη ενός κοινά αποδεκτού διαγνωστικού πρωτοκόλλου για τη δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας. Στη συνέχεια, διαμορφώθηκε και εφαρμόστηκε νέο διαγνωστικό και κλινικό πρωτόκολλο. Στο γενικό μέρος της διατριβής αναλύονται διεξοδικά η ανατομία και η φυσιολογία της ρινός και της ευσταχιανής σάλπιγγας, δίνοντας έμφαση στη λειτουργία της ρινικής βαλβίδας, στη ρινική ροή, στη φυσιολογία της όσφρησης, και στην αλληλεπίδραση μεταξύ ρινικών και ωτικών παθήσεων. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη φυσιολογική και παθολογική λειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας, καθώς και στα εργαλεία μέτρησης της λειτουργικότητάς της, με κεντρικό ρόλο στην ευσταχιανομετρία. Το ειδικό μέρος περιλαμβάνει τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της κλινικής μελέτης. Αρχικά πραγματοποιήθηκε η τυποποίηση του ευσταχιανόμετρου στο Ακοολογικό εργαστήριο της Α΄ Πανεπιστημιακής ΩΡΛ Κλινικής του Π.Γ.Ν.Θ. ΑΧΕΠΑ, διαδικασία που εξασφάλισε την αξιοπιστία και εγκυρότητα των μετρήσεων. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε μετάφραση και πολιτισμική προσαρμογή του ερωτηματολογίου ETDQ-7 στην ελληνική γλώσσα, καλύπτοντας ένα σημαντικό κενό στην ελληνική βιβλιογραφία όσον αφορά την εκτίμηση της δυσλειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας μέσα από εργαλεία PROMs (Patient Reported Outcome Measures). Η ερευνητική διαδικασία προχώρησε με τη συλλογή δεδομένων από ασθενείς που πληρούσαν συγκεκριμένα κριτήρια εισαγωγής στην κλινική έρευνα, ενώ εφαρμόστηκαν εργαλεία τόσο υποκειμενικής (ερωτηματολόγια) όσο και αντικειμενικής μέτρησης (ευσταχιανομετρία). Οι ασθενείς χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, ανάλογα με την πάθηση της ρινός από την οποία έπασχαν, και οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν πριν και μετά από την κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων ανέδειξε σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων, τόσο πριν όσο και μετά την παρέμβαση. Συγκεκριμένα, ασθενείς με χρόνια παραρρινοκολπίτιδα με παρουσία πολυπόδων εμφάνισαν τη μεγαλύτερη επιβάρυνση στη λειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας, όπως αποτυπώθηκε μέσω των αποτελεσμάτων της ευσταχιανομετρίας και των εργαλείων PROMs. Η θεραπευτική παρέμβαση, όπου εφαρμόστηκε, είχε θετικό αντίκτυπο τόσο στα αντικειμενικά όσο και στα υποκειμενικά μέτρα εκτίμησης, επιβεβαιώνοντας την άρρηκτη σχέση μεταξύ της χρόνιας ρινικής παθολογίας και της λειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας. Η διατριβή καταλήγει ότι η συνδυασμένη χρήση της ευσταχιανομετρίας και των κατάλληλων ερωτηματολογίων, σε συνδυασμό με την κλινική εκτίμηση και την αντιμετώπιση της υποκείμενης ρινικής νόσου, μπορεί να αποτελέσει μια αξιόπιστη μέθοδο διαγνωστικής προσέγγισης της δυσλειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας. Η εργασία υπογραμμίζει την ανάγκη για περαιτέρω τυποποίηση και ενοποίηση των διαγνωστικών μεθόδων στον τομέα αυτό, καθώς και τη σημασία της ολοκληρωμένης διαχείρισης των ασθενών με χρόνια ρινική νόσο. Συνολικά, η παρούσα μελέτη συνεισφέρει σημαντικά στη βελτίωση της διαγνωστικής προσέγγισης της δυσλειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας στον ελληνικό πληθυσμό.