Wilderness and its beyond: reconstructing Merleau-Ponty's philosophy of painting

Abstract

The present dissertation proposes a reconstruction of Merleau-Ponty’s theory of painting, treating it as a creative activity in which the natural and the cultural are intertwined. It examines the tension between the two aspects of the painter—as “one of us” and “more than us”—in order to refute theological interpretations of the origin of painting that are inconsistent with Merleau-Ponty’s wider phenomenology. The dissertation argues that the idea that painting reveals a purely wild sense—where the value of his theory is usually located—is related to a question concerning the limitations of philosophy in its pursuit of truth. Against such a view, and in response to the criticism of ahistoricity, I show that Merleau-Ponty’s writings also point toward an understanding of painting’s visual mediality as having historical and cultural dimensions that work conjointly—although not necessarily harmoniously—with its allusive logos. This conjoint functioning allows for an expansion of his theory, making it valuable for the interpretation of visual art in general rather than restricting it to the specific case of modern painting. The dissertation further discusses how, thus reconstructed, Merleau-Ponty’s theory of painting can be applied to particular works of visual art that might at first appear to challenge it. Finally, it argues that Merleau-Ponty’s account of painting reassures us that painting is an expression of our shared experience of the world—one that concerns us all.

Η παρούσα διατριβή προτείνει μια ανασυγκρότηση της θεωρίας του Merleau-Ponty για τη ζωγραφική όπου η τελευταία αντιμετωπίζεται ως δημιουργική δραστηριότητα στην οποία το φυσικό και το πολιτισμικό διαπλέκονται. Εξετάζει την ένταση ανάμεσα στις δύο όψεις του ζωγράφου—ως «μιας/ενός από εμάς» και ως «περισσότερο/πέρα από εμάς»—προκειμένου να καταρρίψει θεολογικές ερμηνείες για την προέλευση της ζωγραφικής που δεν συνάδουν με τη συνολικότερη φαινομενολογία του Merleau-Ponty. Η διατριβή υποστηρίζει ότι η ιδέα πως η ζωγραφική αποκαλύπτει ένα καθαρά άγριο νόημα—όπου συνήθως τοποθετείται η αξία της θεωρίας του—σχετίζεται με ένα ερώτημα που αφορά τους περιορισμούς της φιλοσοφίας κατά την αναζήτηση της αλήθειας. Αντίθετα, και σε απάντηση στην κριτική περί ανιστορικότητας, αποδεικνύω ότι τα κείμενα του Merleau-Ponty δείχνουν επίσης προς μια κατανόηση της οπτικής/εικαστικής μεσικότητας της ζωγραφικής ως μιας μεσικότητας που χαρακτηρίζεται επίσης από ιστορικές και πολιτισμικές διαστάσεις, οι οποίες “συνεργάζονται”—αν και όχι αναγκαία αρμονικά—με την υπαινικτική της λογική. Αυτή η “συνεργασία” επιτρέπει τη διεύρυνση της θεωρίας του προς την ερμηνεία των εικαστικών τεχνών γενικότερα, αντί να περιορίζεται στο συγκεκριμένο παράδειγμα της μοντέρνας ζωγραφικής. Επιπλέον, η διατριβή συζητά πώς, με αυτό τον τρόπο ανασυγκροτημένη, η θεωρία του Merleau-Ponty μπορεί να εφαρμοσθεί στην περιγραφή εικαστικών έργων τέχνης που, αρχικά, φαίνεται να την αμφισβητούν. Τέλος, υποστηρίζεται ότι η θεωρία του Merleau-Ponty για τη ζωγραφική μας βεβαιώνει ότι η ζωγραφική αποτελεί έκφραση της κοινής μας εμπειρίας του κόσμου που μας αφορά όλες και όλους.