Καθορισμός των υπερηχογραφικών καμπυλών του τοκετού στον ελληνικό πληθυσμό και σύγκρισή τους με τις διεθνείς

Abstract

Background and Objectives: Recent changes in obstetric clinical practices and maternal demographics have underscored the need to re-evaluate traditional labor models. This study aimed to characterize labor patterns in the Greek pregnant population using the ultrasound and to compare the observed labor curves with the established models such as those of Friedman and Zhang. Materials and Methods: This was a prospective cohort study conducted at the Third Department of Obstetrics and Gynecology, School of Medicine, Faculty of Health Sciences, Aristotle University of Thessaloniki, Greece, over a two-year period (December 2022 to June 2024). Transperineal ultrasound was employed to measure the angle of progression (AoP) and head–perineum distance (HPD) throughout the labor. Maternal and labor characteristics, including body mass index (BMI), parity, labor duration, and mode of delivery, were recorded. Mixed linear models were used to analyze the relationship between AoP, HPD, and cervical dilatation over time. Results: A total of 500 parturients were enrolled. The active phase of labor began approximately five hours before delivery, coinciding with a marked increase in AoP and a corresponding rapid decline in HPD. Women who delivered by cesarean section (CS) demonstrated a slower increase in AoP (mean: 117.9°, 95% CI: 111.6°–124.2°) at full dilation, compared to vaginal deliveries (VD) (mean: 133.4°, 95% CI: 130.6°–136.2°). Similarly, HPD values decreased more gradually in CS cases (mean: 45.1 mm, 95% CI: 40.6–49.6 mm) than in VD (mean: 36.4 mm, 95% CI: 34.3–38.5 mm). Epidural analgesia was associated with a steeper increase in AoP and decline in HPD during the final 2.5 hours of labor, while oxytocin use led to accelerated changes within the last 3–4 hours. Regarding parity, multiparous women showed increased variability in AoP and HPD values, likely due to increased pelvic tissue compliance and delayed fetal head engagement, whereas nulliparous women demonstrated earlier fetal head engagement. In preterm deliveries, AoP and HPD changes were more abrupt and inconsistent, suggesting less stable fetal descent and head positioning. In induced labors, AoP and cervical dilation were lower, while HPD was higher compared to spontaneous labor, indicating slower and less coordinated descent. When AoP reached 125°, the mean time to delivery was 3.19 hours (95% CI: 2.80–3.59 h); similarly, an HPD of 40 mm corresponded to a mean time to delivery of 3.92 hours (95% CI: 3.53–4.30 h). Women who underwent CS had significantly higher BMI compared to those with VD (32.03 vs. 29.94 kg/m², p = 0.008), and total labor duration was shorter in VD (8 h) than in CS (15 h) and operative vaginal delivery (OVD) (12 h) groups (p < 0.001 for both comparisons). Additionally, birthweight was lower in the VD group compared to CS (3,103.09 g vs. 3,267.88 g, p = 0.05). Conclusion: This is the first study to describe labor patterns in the Greek population using ultrasonographic parameters. The findings support the role of ultrasound in providing objective, real-time assessments of labor progression. Notably, the labor curves derived from this study share structural similarities with Friedman’s model, particularly in the timing of active phase onset and the acceleration of both cervical dilation and fetal descent. However, unlike Friedman’s classic S-shaped curve, no terminal deceleration phase was observed. Instead, the progression appeared more continuous and physiologically variable, aligning in part with Zhang’s labor model, which emphasizes natural variation and gradual change. Overall, this study integrates the traditional features of Friedman’s approach with the flexible, insights of Zhang, while incorporating the objective precision of ultrasonographic evaluation, as in the study of Hjartardottir. This synthesis offers a balanced and modern perspective on labor monitoring and may support more individualized, evidence-based obstetric care.

Σκοπός και Στόχοι: Οι πρόσφατες αλλαγές στη μαιευτική κλινική πρακτική και τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού έχουν καταστήσει αναγκαία την επανεκτίμηση των προτύπων προόδου του τοκετού. Η παρούσα μελέτη είχε στόχο τον καθορισμό των καμπυλών του τοκετού στον ελληνικό έγκυο πληθυσμό με τη χρήση υπερηχογραφικών μεθόδων και τη σύγκρισή τους με τις παραδοσιακές, καθιερωμένες καμπύλες των Friedman και Zhang. Υλικό και Μέθοδος: Πρόκειται για μία προοπτική μελέτη κοορτής, που διεξήχθη στην Γ΄ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Τμήματος Ιατρικής, Σχολής Επιστημών Υγείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κατά την περίοδο Δεκέμβριος 2022 έως Ιούνιος 2024. Η γωνία προόδου (Angle of Progression /AoP) και η απόσταση κεφαλής από το περινέου (Head–Perineum Distance /HPD) μετρήθηκαν διαπερινεϊκά κατά τον τοκετό. Καταγράφηκαν τα δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά των επιτόκων, όπως ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ), η διάρκεια του τοκετού και ο τρόπος περάτωσης. Χρησιμοποιήθηκαν γραμμικά μικτά μοντέλα για την ανάλυση της σχέσης μεταξύ AoP, HPD και διαστολής του τραχήλου. Αποτελέσματα: Συνολικά συμπεριλήφθηκαν 500 επίτοκες. Η ενεργός φάση του τοκετού ξεκίνησε περίπου 5 ώρες πριν τον τοκετό, συνοδευόμενη από απότομη αύξηση της AoP και ταχεία μείωση της HPD. Οι γυναίκες που υποβλήθηκαν σε καισαρική τομή εμφάνισαν βραδύτερη αύξηση της AoP (μέσος όρος: 117,9°, 95% CI: 111,6°–124,2°) σε σύγκριση με όσες γέννησαν κολπικά (133,4°, 95% CI: 130,6°–136,2°). Αντίστοιχα, η HPD μειώθηκε πιο αργά στις καισαρικές (μέση τιμή: 45,1 mm, 95% CI: 40,6–49,6 mm) σε σχέση με τους κολπικούς τοκετούς (36,4 mm, 95% CI: 34,3–38,5 mm). Η επισκληρίδιος αναλγησία σχετίστηκε με απότομη αύξηση της AoP και μείωση της HPD κατά τις τελευταίες 2,5 ώρες, ενώ η χορήγηση οξυτοκίνης επιτάχυνε αυτές τις μεταβολές τις τελευταίες 3–4 ώρες. Oι πολύτοκες εμφάνισαν μεγαλύτερη διακύμανση στις υπερηχογραφικές τιμές AoP και HPD, γεγονός που αποδίδεται πιθανώς στη μεγαλύτερη ελαστικότητα των πυελικών ιστών και στη μεταβλητή εμπέδωση της εμβρυϊκής κεφαλής. Αντιθέτως, οι πρωτοτόκες παρουσίασαν νωρίτερα εμπέδωση της εμβρυϊκής κεφαλής και πιο ομαλή καμπύλη εξέλιξης. Σε πρόωρους τοκετούς, καταγράφηκαν πιο απότομες και ασταθείς μεταβολές στις τιμές AoP και HPD, γεγονός που πιθανώς σχετίζεται με την ασταθέστερη θέση της εμβρυϊκής κεφαλής και τη μικρότερη πίεση στο πυελικό έδαφος. Στους τοκετούς που επήλθαν μετά από πρόκληση, σε σύγκριση με αυτούς με αυτόματη έναρξη, παρατηρήθηκαν χαμηλότερες τιμές AoP και διαστολής, αλλά υψηλότερες τιμές HPD, υποδηλώνοντας καθυστερημένη κάθοδο και πιο αργή εξέλιξη του τοκετού. Ο μέσος χρόνος μέχρι τον τοκετό ήταν 3,19 ώρες (95% CI: 2,80–3,59 ώρες) όταν η AoP έφτανε τους 125°, και 3,92 ώρες όταν η HPD ήταν 40 mm (95% CI: 3,53–4,30 ώρες). Ο ΔΜΣ των γυναικών που γέννησαν με καισαρική τομή ήταν σημαντικά υψηλότερος σε σχέση με τις γυναίκες που γέννησαν κολπικά (32,03 έναντι 29,94 kg/m², p = 0,008), ενώ η συνολική διάρκεια του τοκετού ήταν μικρότερη στις γυναίκες με κολπικό τοκετό (8 ώρες) σε σχέση με τις περιπτώσεις καισαρικής (15 ώρες) και επεμβατικού κολπικού τοκετού (12 ώρες) (p < 0,001). Το βάρος γέννησης ήταν επίσης μικρότερο στον κολπικό τοκετό σε σύγκριση με την καισαρική (3.103,09 g έναντι 3.267,88 g, p = 0,05). Συμπεράσματα: Η παρούσα μελέτη αποτελεί την πρώτη που περιγράφει τις καμπύλες του τοκετού στον ελληνικό έγκυο πληθυσμό με τη χρήση υπερηχογραφικών δεικτών. Τα ευρήματα υποστηρίζουν τη χρησιμότητα του υπερηχογραφήματος για την αντικειμενική αξιολόγηση της εξέλιξης του τοκετού. Οι καμπύλες που προέκυψαν από τη μελέτη παρουσιάζουν ομοιότητες με το πρότυπο του Friedman, ιδιαίτερα ως προς τον χρόνο έναρξης και την επιτάχυνση της ενεργού φάσης. Ωστόσο, σε αντίθεση με το κλασικό «S»-σχήμα του Friedman, δεν παρατηρήθηκε φάση επιβράδυνσης στο τέλος της διαστολής. Αντίθετα, η πρόοδος ήταν συνεχής και πιο φυσιολογικά εξελισσόμενη, σε συμφωνία με την προσέγγιση του Zhang, η οποία αναγνωρίζει τη φυσιολογική μεταβλητότητα της εξέλιξης του τοκετού. Συνεπώς, η μελέτη αυτή συνδυάζει χαρακτηριστικά της παραδοσιακής μεθοδολογίας του Friedman με την πιο σταδιακή και ομαλή ροή του Zhang, ενώ ενσωματώνει την αντικειμενικότητα που προσφέρει η υπερηχογραφική καταγραφή, όπως περιγράφεται και από τη μελέτη της ομάδας Hjartardottir. Η σύνθεση αυτή παρέχει μια πιο ισορροπημένη και σύγχρονη προσέγγιση στην παρακολούθηση του τοκετού και μπορεί να αποτελέσει τη βάση για εξατομικευμένη, τεκμηριωμένη κλινική πρακτική.