Εκπαίδευση στους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών μέσω Κοινωνικής και Συναισθηματικής Μάθησης

Abstract

This study examined the effectiveness of a holistic and experiential Education for Sustainable Development (ESD) program that addressed the entire framework of the 17 Sustainable Development Goals (SDGs). The program was applied in 5th and 6thgrade classes of primary schools. Its purpose was to explore whether bringing the SDGs into daily teaching practice, together with principles of Social and Emotional Learning (SEL), could strengthen pupils’ knowledge, shape their attitudes, and support skills and behaviors linked to sustainability as well as to personal and social growth. An essential aspect of the intervention was the preparation and support provided to the teachers who implemented it, ensuring that the program was carried out with both consistency and quality. The research was based on a quantitative methodology with a pre- and post-measurement design, including Experimental Group and Control Group. A total of N=1532 students participated, N=795 in the Experimental Group and N=737 in the Control Group, all primary schools’ students of 5th and 6th grade in the Region of Epirus. The intervention was evaluated using five weighted research tools: Sustainability Consciousness Questionnaire (SCQ-S), Emotion Awareness Questionnaire (EAQ30), Empathy Questionnaire for Children and Adolescents (EmQue-CA), Children's Rosenberg Self-Esteem Scale (CRSES), Children's Self-Efficacy in Peer Interactions Scale (CSPI). The results showed that in all post-measurements, Experimental Group demonstrated significant progress compared to Control Group, which remained the same or showed a marginal decline. The improvement was reflected in both sustainability awareness and the socio-emotional skills that were assessed, with variations between tools but with a clear overall positive direction. The research questions were answered by the results of the research. Firstly, it was confirmed that the intervention contributed to the development/improvement of knowledge, attitudes, behaviors, and social-emotional skills related to Sustainable Development. An important finding is that while socio-demographic factors, such as gender and class, appeared to partially differentiate the results in the pre-measurement, in the post-measurement of the Experimental Group their effect was normalized and did not reveal any significant differences. In conclusion, the research demonstrates that combining ESD with SEL can cultivate an integrated set of knowledge, values, and skills that tie sustainability to socio-emotional development. The study’s contribution does not lie in proposing a new theoretical model, but in applying and testing a synthesis of existing frameworks within a coherent, age-appropriate pedagogical program that proved effective in practice. This program promotes a shared educational vision, invests in teacher preparation and ongoing support, and responds to a clear need for ESD implementation in Greek primary education.

Στην παρούσα διατριβή διερευνήσαμε την αποτελεσματικότητα ενός ολιστικού, βιωματικού προγράμματος Εκπαίδευσης για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΕΒΑ) με επίκεντρο το σύνολο των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ), το οποίο υλοποιήθηκε σε μαθητές και μαθήτριες Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού. Στόχος ήταν να εξεταστεί κατά πόσο η ένταξη των ΣΒΑ στη διδακτική πράξη, σε συνδυασμό με αρχές της Κοινωνικής και Συναισθηματικής Μάθησης (ΚΣΜ), μπορεί να αναπτύξει/βελτιώσει γνώσεις, στάσεις, συμπεριφορές και δεξιότητες που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα και την προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη. Κεντρικό στοιχείο της παρέμβασης αποτέλεσε η εκπαίδευση και η συστηματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που την υλοποίησαν, ώστε να εξασφαλιστεί η πιστότητα και η ποιότητα εφαρμογής. Η έρευνα βασίστηκε σε ποσοτική μεθοδολογία με σχεδιασμό προ- και μετα-μέτρησης, περιλαμβάνοντας Πειραματική Ομάδα και Ομάδα Ελέγχου. Συνολικά συμμετείχαν Ν=1532 μαθητές/μαθήτριες, Ν=795 στην Πειραματική Ομάδα και Ν=737 στην Ομάδα Ελέγχου, όλοι/ες Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης Δημοτικού της Περιφέρειας Ηπείρου. Η αξιολόγηση της παρέμβασης πραγματοποιήθηκε με πέντε σταθμισμένα ερευνητικά εργαλεία: Ερωτηματολόγιο Συνείδησης για τη Βιωσιμότητα (Sustainability Consciousness Questionnaire - SCQ-S), Ερωτηματολόγιο Επίγνωσης Συναισθημάτων (Emotion Awareness Questionnaire - EAQ30), Ερωτηματολόγιο Ενσυναίσθησης για Παιδιά και Εφήβους (Empathy Questionnaire for Children and Adolescents - EmQue-CA), Παιδική εκδοχή της Κλίμακας Αυτοεκτίμησης Rosenberg (Children’s Rosenberg Self-Esteem Scale - CRSES), Κλίμακα Αυτοαποτελεσματικότητας στις Αλληλεπιδράσεις με Συνομηλίκους (Children’s Self-Efficacy in Peer Interactions - CSPI). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σε όλες τις μετά-μετρήσεις η Πειραματική Ομάδα σημείωσε σημαντική πρόοδο σε σύγκριση με την Ομάδα Ελέγχου, η οποία παρέμεινε στάσιμη ή εμφάνισε οριακή πτώση. Η βελτίωση αποτυπώθηκε τόσο στη συνείδηση για τη βιωσιμότητα όσο και σε κοινωνικοσυναισθηματικές δεξιότητες που διερευνήθηκαν, με διαφοροποιήσεις ανά εργαλείο αλλά με σαφή συνολική θετική κατεύθυνση. Τα ερευνητικά ερωτήματα απαντήθηκαν από τα αποτελέσματα της έρευνας. Πρώτον, επιβεβαιώθηκε ότι η παρέμβαση συνέβαλε στην ανάπτυξη/βελτίωση γνώσεων, στάσεων, συμπεριφορών και κοινωνικοσυναισθηματικών δεξιοτήτων σχετικών με τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Σημαντικό εύρημα αποτελεί ότι ενώ κοινωνικο-δημογραφικοί παράγοντες, όπως το φύλο και η τάξη, φάνηκαν να διαφοροποιούν εν μέρει τα αποτελέσματα στην προ-μέτρηση, στη μετα-μέτρηση της Πειραματικής Ομάδας η επίδρασή τους εξομαλύνθηκε και δεν ανέδειξε ουσιαστικές διαφορές. Το γεγονός αυτό ενισχύει την καθολικότητα και την ισότιμη αποτελεσματικότητα της παρέμβασης. Συνοψίζοντας, η διατριβή καταδεικνύει ότι η σύνδεση της Εκπαίδευσης για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Κοινωνική και Συναισθηματική Μάθηση μπορεί να καλλιεργήσει γνώσεις, αξίες και δεξιότητες που συνδέουν τη βιωσιμότητα με την κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη. Η συμβολή της έρευνας δεν αφορά τη διαμόρφωση νέου θεωρητικού μοντέλου, αλλά την πρακτική εφαρμογή και αξιολόγηση της σύνθεσης υπαρχόντων πλαισίων σε ένα συνεκτικό, ηλικιακά προσαρμοσμένο παιδαγωγικό υλικό με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα, το οποίο παρέχει κοινή παιδαγωγική φιλοσοφία, επενδύει στην εκπαίδευση και συνεχή υποστήριξη των εκπαιδευτικών και καλύπτει κενό εφαρμογής στην ελληνική πρωτοβάθμια εκπαίδευση.