Οι Ανεξάρτητες Αρχές και η προστασία των δικαιωμάτων: η εφαρμογή των επιταγών του αρ. 15 παρ. 2 Σ από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης

Abstract

The dissertation examines the institutional role and function of the National Council for Radio and Television (NCRTV) as a constitutionally established Independent Authority responsible for the direct state supervision of broadcasting. Its central aim is to demonstrate that the objectives of this supervision, as formulated in Article 15(2) of the Greek Constitution, serve as safeguards for the protection of rights — both of the audience and of the creators and providers of audiovisual content. Through the analysis of NCRTV and Council of State case law, the study shows that the Authority plays a decisive role in balancing freedom of broadcasting with the need to protect fundamental rights. The research is structured in two parts. The first traces the historical evolution, constitutional consolidation, and competences of the NCRTV, particularly after the 2001 Constitutional Revision, highlighting its gradual institutional maturation. It explores the purposes of direct state supervision and their connection with rights protection, as well as the extension of the Authority’s competences to online audiovisual service providers, in line with EU law and the recent jurisprudence of the Court of Justice of the European Union. The second part focuses on the in-depth examination of each constitutional objective of supervision: objective information, program quality, human dignity, and the protection of minors. Each chapter analyses the indeterminate legal concepts underlying these constitutional mandates, their legislative specification, and their practical application through the decisions of the NCRTV and the Council of State. The concluding chapter underscores the pivotal role of the NCRTV as a constitutional guarantor of legality and rights protection. It also identifies contemporary challenges concerning the Authority’s independence, transparency, and public accountability, along with the necessity to adapt to the realities of the digital era. Particular emphasis is placed on the supervision of online media, the importance of public awareness and civic engagement, and the dual — both repressive and preventive — nature of the NCRTV’s mission as an institution of democratic education and social protection.

Η διατριβή εξετάζει τον θεσμικό ρόλο και τη λειτουργία του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) ως συνταγματικά κατοχυρωμένης Ανεξάρτητης Αρχής, αρμόδιας για την άσκηση του άμεσου κρατικού ελέγχου επί της ραδιοτηλεόρασης. Κεντρικός στόχος είναι να αναδειχθεί ότι οι σκοποί του ελέγχου, όπως διατυπώνονται στο άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγματος, συνιστούν εγγυήσεις προστασίας των δικαιωμάτων τόσο των θεατών όσο και των δημιουργών και παρόχων οπτικοακουστικού περιεχομένου. Μέσα από τη νομολογία του ΕΣΡ και του Συμβουλίου της Επικρατείας αναδεικνύεται ότι η Αρχή συμβάλλει ουσιαστικά στην εξισορρόπηση μεταξύ της ελευθερίας της ραδιοτηλεοπτικής δραστηριότητας και της ανάγκης διασφάλισης των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η έρευνα οργανώνεται σε δύο μέρη: Το πρώτο αναλύει την ιστορική εξέλιξη, τη συνταγματική κατοχύρωση και τις αρμοδιότητες του ΕΣΡ, ιδίως υπό το φως της Αναθεώρησης του 2001 και της σταδιακής του ωρίμανσης ως θεσμού. Εξετάζονται οι σκοποί του άμεσου κρατικού ελέγχου και η σχέση τους με την προστασία των δικαιωμάτων, καθώς και η διεύρυνση της αρμοδιότητας της Αρχής προς τους διαδικτυακούς παρόχους, σύμφωνα με τις επιταγές του ευρωπαϊκού δικαίου και τη νομολογία του ΔΕΕ. Το δεύτερο μέρος αφιερώνεται στην ερμηνευτική ανάλυση καθενός από τους συνταγματικούς σκοπούς του ελέγχου: την αντικειμενική πληροφόρηση, την ποιότητα του προγράμματος, τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και την προστασία της ανηλικότητας. Κάθε κεφάλαιο διερευνά τις αόριστες νομικές έννοιες που εμπεριέχονται στις συνταγματικές επιταγές, τις νομοθετικές τους εξειδικεύσεις και τις πρακτικές εφαρμογές τους στη νομολογία του ΕΣΡ και του Συμβουλίου της Επικρατείας. Στα συμπεράσματα επιβεβαιώνεται ο καίριος ρόλος του ΕΣΡ ως θεσμικού εγγυητή της συνταγματικής νομιμότητας και της προστασίας των δικαιωμάτων. Παράλληλα, επισημαίνονται οι σύγχρονες προκλήσεις που αφορούν την ανεξαρτησία, τη διαφάνεια και την κοινωνική λογοδοσία του θεσμού, καθώς και η ανάγκη προσαρμογής του στις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη μετάβαση προς την εποπτεία των διαδικτυακών μέσων, στη σημασία της ενημέρωσης και της ενεργού συμμετοχής των πολιτών, και στον διττό – κατασταλτικό και προληπτικό – χαρακτήρα της λειτουργίας του ΕΣΡ ως θεσμού παιδείας και δημοκρατικής εγγύησης.